Luật thuế thu nhập cá nhân: Nên tính theo cách nào?

>

> Thứ trưởng Bộ tài chính Vũ Thị Mai: “Mức giảm trừ như thế là khoan sức dân rồi”

Thạc sĩ Vũ Văn Cương, Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Trường Đại học Luật Hà Nội.

Luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) được Quốc hội thông qua ngày 21/11/2007 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2009 bước đầu đã góp phần hoàn thiện hệ thống thuế của nước ta. Tuy nhiên, mới chỉ sau 3 năm đi vào cuộc sống, Luật đã bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế đòi hỏi phải sửa đổi. PV Báo điện tử Infonet đã có cuộc trao đổi với Thạc sĩ Vũ Văn Cương – Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật - Trường Đại học Luật Hà Nội về một số vấn đề xung quanh việc sửa đổi, bổ sung luật thuế TNCN.

Theo ông, Luật thuế TNCN hiện hành có điều gì bất cập không?

Theo tôi, Luật thuế TNCN hiện nay ở nước ta đã nảy sinh nhiều bất cập, cần phải xem xét sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Bất cập đầu tiên trong Luật thuế TNCN hiện nay là có các “lỗ hổng” trong các quy định về các khoản thu nhập được miễn thuế. Người có thu nhập chịu thuế dễ dựa vào các quy định này để “lách” và không phải nộp thuế, gây thất thu một khoản không nhỏ cho ngân sách ngân sách nhà nước. Ví dụ: A đã có một căn nhà, nay mua thêm một thửa đất ở nữa với mục đích đầu cơ. Khi thửa đất có lợi nhuận, người đó chuyển nhượng quyền sử dụng thửa đất cho B nhưng để không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, A chuyển nhượng hoặc tặng cho thửa đất đó cho C là con hoặc bố, mẹ, ông, bà, anh, chị, em ruột (người mà chưa có đứng tên bất kỳ một bất động sản nào) sau đó C chuyển nhượng thửa đất đó cho B. Trường hợp chuyển nhượng bất động sản này đối với C là trường hợp: cá nhân chỉ có một nhà ở, đất ở duy nhất, nên C cũng được miễn thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng bất động sản. Như vậy, tính nhân đạo của luật đã bị lợi dụng.

Ngoài ra, còn kể đến các bất cập trong các quy định về các khoản khoản thu nhập chịu thuế, về mức giảm trừ gia cảnh, về cách tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản….

Các khoản thu nhập chịu thuế TNCN phải đảm bảo những yêu cầu nào, thưa ông?

Một khoản thu nhập của cá nhân muốn đưa vào Luật thuế TNCN để đánh thuế khi đảm bảo đầy đủ các yêu cầu sau:

Thứ nhất, khoản thu nhập đó phải hợp pháp. Nếu khoản một thu nhập là không hợp pháp thì sẽ chịu sự điều chỉnh của các luật khác như: Luật Hình sự, Luật Hành chính.

Thứ hai, khoản thu nhập đó đã thực tế đã phát sinh. Nếu khoản thu nhập mới phát sinh dưới dạng tiềm năng mà chưa phải là thu nhập thực tế phát sinh thì không thể đánh thuế TNCN. Ví dụ: Một người mua một mảnh đất, sau một thời gian khoảng 6 tháng chẳng hạn, giá của mảnh đất đó thực tế tăng lên 600 triệu đồng nhưng người có mảnh đất đó chưa chuyển nhượng thì không thể yêu cầu người có mảnh đất đó phải nộp thuế TNCN, mặc dù giá trị thực tế của khối tài sản mà người đó có đã tăng lên 600 triệu đồng.

Thứ ba, khoản thu nhập chịu thuế phải là khoản thu nhập của cá nhân mà Nhà nước có thể kiểm soát được. Bởi vì, nếu khoản thu nhập của cá nhân mà Nhà nước không thể kiểm soát được mà đưa vào đánh thuế sẽ làm pháp luật thuế TNCN không có tính khả thi, tạo ra tâm lý coi thường pháp luật của người dân hoặc tạo ra sự không công bằng cho các đối tượng nộp thuế. Người có ý thức, trung thực trong thực hiện nghĩa vụ thuế thì chịu thiệt thòi, người kém ý thức, thiếu trung thực trong thực hiện nghĩa vụ thuế thì được hưởng lợi.

Thứ tư, khoản thu nhập chịu thuế phải là khoản thu nhập có tính phổ biến. Bởi nếu khoản thu nhập chịu thuế nào đó mà không mang tính phổ biến thì không bảo đảm nguyên tắc hiệu quả trong việc quản lý, thu thuế của nhà nước, thậm chí có thể sẽ dẫn đến tình trạng chi phí cho việc quản lý khoản thu nhập không có tính phổ biến đó sẽ cao hơn nhiều so với số tiền thuế mà Nhà nước thu được từ khoản thu này.

Ông đánh giá thế nào về mức giảm trừ gia cảnh 6 triệu đồng/ tháng cho bản thân người nộp thuế mà Bộ Tài chính đưa ra trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế TNCN?

Mức giảm trừ gia cảnh cho cá nhân người nộp thuế là 4.000.000 đồng/tháng mà Luật thuế TNCN hiện hành đang áp dụng là phù hợp và sát với thực tế tại thời điểm năm 2009. Tuy nhiên, do tỷ lệ lạm phát trong các năm 2009, 2010 và 2011 đều rất cao nên đến nay không còn phù hợp nữa.

Tính theo con số thì mức giảm trừ gia cảnh sau khi Luật thuế TNCN được sửa đổi, bổ sung sẽ tăng thêm 2.000.000 đồng/tháng. Nhưng tính theo mức lương tối thiểu áp dụng đối với cán bộ, công chức của năm 2009 (650.000 đồng/tháng, áp dụng từ ngày 01/5/2009, trước đó là 540.000 đồng/tháng) và mức lương tối thiểu dự kiến áp dụng cho năm 2014 (1.670.000/tháng) thì mức giảm trừ gia cảnh sẽ giảm khoảng 2,5 lần, so với mức lương tối thiểu. Do vậy mức khấu trừ gia cảnh 6.000.000 đồng/tháng ở thời điểm năm 2014 theo tôi là không phù hợp; nếu áp dụng thì chỉ sau 1 đến 2 năm lại phải sửa đổi.

Vậy theo ông nên áp dụng cách tính nào cho mức giảm trừ gia cảnh để phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam?

Trên thế giới, hiện có một số nước áp dụng mức khấu trừ gia cảnh được xác định theo số tiền cố định như ở nước ta đang áp dụng. Cách tính này có thuận lợi là giúp việc quản lý thuế được dễ dàng, người nộp thuế tính toán, kê khai thuế, quyết toán thuế thu nhập cá nhân của mình được thuận tiện và rõ ràng. Tuy nhiên, ở các nước áp dụng cách khấu trừ gia cảnh bằng số tiền cố định và ổn định trong thời gian dài mà không nảy sinh bất cập, Luật thuế TNCN không phải sửa đổi, bổ sung thường xuyên vì giá trị đồng tiền của họ mang tính ổn định cao.

Tại Việt Nam, để Luật thuế TNCN mang tính ổn định, sát với thực tế, theo tôi mức giảm trừ gia cảnh nên áp dụng cách tính theo hệ số mức lương tối thiểu áp dụng đối với cán bộ, công chức; Chẳng hạn, mức giảm trừ gia cảnh/tháng cho bản thân người nộp thuế có thể là 6 lần và cho mỗi người phụ thuộc là 2,5 lần so với mức lương tối thiểu/.

Xin cảm ơn ông!

KIÊN TRUNG

(thực hiện)