Lạ mắt những chiếc giếng khơi trong mát giữa phố cổ Hà Nội

Giữa những con ngõ siêu nhỏ chỉ vừa một người đi trong ngõ Nhà Chung ( Hoàn Kiếm, Hà Nội) vẫn còn lưu giữ rất nhiều chiếc giếng khơi – một thời là mạch nước của người dân phố cổ. Dường như chẳng ai còn nhớ giếng được đào từ bao giờ. Từng thế hệ sinh ra, lớn lên và sử dụng nguồn nước này, gắn bó một thời tuổi thơ bên những chiếc giếng cổ.

Giếng khơi trong phố cổ vẫn còn nguyên vẹn như ban đầu. Thành giếng chủ yếu được xây bằng gạch đỏ. Qua thời gian, những viên gạch bị bào mòn, nhẵn bóng. Đường kính của những chiếc giếng khoảng trên dưới 1m và sâu hơn 2m nhưng từ bao năm nay chưa bao giờ hết nước.

Đang ngồi rửa bát bên chiếc giếng nhỏ với đường kính rộng khoảng 50 cm, ông Nguyễn Tiến Thắng (50 tuổi, Phố Nhà Chung, Hoàn Kiếm) chia sẻ : “ Cái giếng này có từ rất lâu rồi. Khi tôi sinh ra, lớn lên ở đây đã có. Ngày nhỏ, tôi vẫn cùng bạn bè tụ tập trước sân giếng tắm rửa, đùa nghịch. Ngày xưa khi nước máy chưa trở nên thông dụng, cả xóm đều sử dụng nguồn nước ở đây. Mỗi khi tới giờ cơm nước, tắm giặt, mọi người từ già trẻ gái trai lại tập trung quanh sân giếng đông vui lắm”. 

Cuộc sống ngày càng phát triển tiện nghi hơn, từng hộ gia đình lắp đặt máy bơm nước đưa nước vào tận nhà, khiến việc sinh hoạt chung trong chiếc giếng trở nên ít dần. Thay thế cho những chiếc thùng múc nước là chi chít đường ống nước được đặt để hút nước tới từng gia đình trong khu tập thể. 

Vừa đưa tay thoăn thoắt múc từng xô nước dưới chiếc giếng khơi lên rửa bát, tưới cho những chậu cảnh trong mảnh sân nhỏ và vục từng làn nước mát lạnh rửa mặt, ông Nguyễn Văn Ngọc ( nhà 19 ngõ Tạm Thương, Hoàn Kiếm ) vừa chậm rãi kể về chiếc giếng khơi độc nhất vô nhị của gia đình mình.

“Cái giếng này có cách đây năm cả trăm năm rồi. Suốt từ đời ông nội tôi đến nay vẫn sử dụng nguồn nước ở đây. Giếng chỉ sâu hơn 2m nhưng chưa bao giờ hết nước. Mạch nước trong giếng luôn trong mát, không hề có mùi hôi hay vẩn đục”, ông Ngọc cho biết.

Giếng khơi trong của gia đình ông Ngọc là một trong những cái giếng đất còn nguyên vẹn từ xưa để lại. Miệng giếng chỉ cao hơn chục centimet và được xây nên từ gạch đỏ. Xung quanh thành giếng được xếp bằng gạch nung, không hề có sự gắn kết của vôi vữa, xi măng nhưng cái giếng vẫn giữ nguyên vẹn từ bao năm nay. 

Ông Ngọc chia sẻ : “ giếng khơi này có từ thời cha ông, gia đình tôi bao năm nay vẫn sử dụng vì nguồn nước rất trong sạch. Hơn nữa, mỗi khi bị mất nước, giếng nhà tôi còn cung cấp nước cho người dân cả mấy tuyến phố sử dụng”. Dưới làn nước mát của chiếc giếng khơi từ xa xưa để lại, từng đàn cá cảnh tung tăng bơi lội. Ông Ngọc cho biết gia đình nuôi cá trong giếng nhằm mục đích để cá dọn hết những chất bẩn trong giếng và để bảo vệ chính gia đình mình. Nguồn nước từ giếng gia đình đang sử dụng, nếu phát hiện cá dưới giếng có biểu hiện bệnh hoặc chết thì sẽ dừng việc sử dụng, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe. 

Không chỉ có giếng khơi của gia đình ông Ngọc, trong khắp phổ cổ Hà Nội vẫn còn khá nhiều giếng khơi được người dân sử dụng, trong đó phải kể đến “giếng Liên khu 1” trong phố Hàng Bút ( Hoàn Kiếm, Hà Nội). Mọi người vẫn thường gọi đây là “ giếng liên khu 1” vì nó được Đội tự vệ thành ngày xưa đóng quân ở đây đào lấy nước ăn.

Nhờ nguồn nước mạch dồi dào trong lành nên sau khi bộ đội dời đi, người dân trong khắp khu vẫn dung nguồn nước này để ăn uống. Anh Hoàng ( 38 tuổi, người dân sống trên phố Hàng Bút) chia sẻ : “Cái giếng này trước đây là giếng nằm trong khuôn viên nhà tôi. Gia đình anh có tới 3 – 4 thế hệ nối tiếp nhau sử dụng nguồn nước này. Những năm chưa có nước máy về, cả phố cùng dùng nước ở đây . Mạch nước trong giếng rất khỏe và sạch. Trước tới giờ, chỉ có một vài lần các gia đình xây dựng, khiến mạch nước đục nhưng sau đó sẽ tự trong”.

Khi những bình nước inox đang ngày càng được ưa chuộng trên khắp phố phường, khi nước máy đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân, thì ở một vài con ngõ nhỏ giữa lòng phố cổ, những chiếc giếng khơi từ xa xưa vẫn còn sót lại, giữ lại cho phố phường Hà Nội một nét lạ, nét riêng về thời đã xa.

Quỳnh Nga