Kinh doanh thuốc thúc chín trái cây tại Ba Vì: Bao giờ được quản chặt?

Một số loại thuốc thúc chín trái cây trôi nổi trên thị trường

Đầu tháng 10 vừa qua, kiểm tra tại cửa hàng kinh doanh thuốc BVTV Dũng Hà ở thị trấn Tây Đằng, huyện Ba Vì, Thanh tra Sở NN&PTNT Hà Nội đã phát hiện 13 loại thuốc đã hết hạn sử dụng với số lượng hàng trăm gói và gần 10.000 chai thuốc trừ cỏ sai nhãn mác. Ngoài ra, lực lượng thanh tra còn phát hiện một bao tải đựng thuốc thúc chín hoa quả xuất xứ từ Trung Quốc với số lượng lên tới 1.500 ống. Khi lực lượng thanh tra hỏi về nguồn gốc số thuốc thúc chín hoa quả trong cửa hàng, bà Lê Thị Thu Hà, chủ đại lý giải thích rằng số thuốc đó mua hộ một người khách hàng và mua của người đi đường. Tuy nhiên, hơn hai tuần sau, chúng tôi trở lại cửa hàng Dũng Hà hỏi mua thuốc giấm chín hoa quả nhanh, bà Hà tỏ vẻ hơi nghi ngại và chỉ đáp "hết rồi"!

Nhiều cửa hàng kinh doanh thuốc BVTV khác cũng có vẻ "dè chừng" hơn khi có khách lạ hỏi mua thuốc thúc chín hoa quả. Mặc dù vậy, theo tìm hiểu của chúng tôi, hoạt động mua bán "ngầm" loại thuốc này vẫn diễn ra khá phổ biến với nhiều tên gọi tại nhiều xã, thị trấn trên địa bàn huyện Ba Vì như thị trấn Tây Đằng, xã Phú Châu, Tiên Phong…Và không giống như thái độ "thận trọng" của các chủ cửa hàng thuốc BVTV, khi chúng tôi hỏi thăm mua thuốc giấm chín hoa quả nhanh, khá nhiều người dân đều khẳng định là có bán và chỉ chúng tôi đến các cửa hàng thuốc BVTV, vật tư nông nghiệp để mua. Thậm chí, một số người còn tận tình chỉ cho chúng tôi cách sử dụng đối với các loại hoa quả như hồng xiêm, cà chua, đu đủ...

Theo lời giới thiệu của người dân, chúng tôi tìm đến một cửa hàng thuốc BVTV nằm khuất trong chợ xã Phú Châu. Biết chúng tôi hỏi mua thuốc thúc chín hoa quả, ông chủ cửa hàng thẳng thắn khẳng định "có thuốc giấm chín hoa quả siêu tốc nhưng là thuốc cấm rồi nên không bán!". Thông tin này càng khiến cho chúng tôi có thêm cơ sở về thị trường buôn bán "ngầm" thuốc thúc chín hoa quả. Vòng sang xã Tiên Phong, cách thị trấn Tây Đằng không xa, chúng tôi tìm đến cửa hàng vật tư nông nghiệp T.Đ, nằm gần UBND xã. Trong cửa hàng, các mặt hàng phân bón, thuốc BVTV bày la liệt trên sàn nhà và các tủ, kệ trông khá lộn xộn. Khi chúng tôi hỏi mua thuốc giấm chuối chín nhanh, chị chủ cửa hàng nhanh miệng đáp "có đấy, em lấy bao nhiêu?". Thế rồi, chị ta lôi trong ngăn tủ kính ra mấy hộp thuốc nho nhỏ màu đỏ, hình dạng giống như hộp chì màu với những dòng chữ bằng tiếng Trung Quốc. Bên trong hộp có những ống thuốc bằng nhựa cỡ bằng ngón tay, dài khoảng 6cm, trên nhãn có dòng chữ “Thúc chín tố” ở cạnh và “Điền phong” ở giữa, còn lại bằng tiếng Trung Quốc. Giá mỗi ống thuốc chỉ 2.000 đồng nhưng theo chủ cửa hàng giới thiệu, có thể giấm chín 3 buồng chuối!

Ngoài ra, tại cửa hàng thuốc BVTV Đ.K ở thị trấn Tây Đằng, chúng tôi đã mua được một chai thuốc chín hoa quả sản xuất trong nước đề tên "Ado Ethephon chín trái" dung tích 480ml với công dụng như một loại thuốc đa năng. Cụ thể, thuốc giúp trái cây chín nhanh, đều, màu sắc đẹp và chống sượng cho sầu riêng, mít, xoài, chuối, thanh long, hồng, cà phê, tiêu, cam… Ngoài ra, thuốc này còn giúp cho cây đậu nành, đậu xanh chín trái đồng loạt và rụng lá. Cách làm theo hướng dẫn sử dụng cũng rất đơn giản, chỉ cần pha 20 – 30ml cho 1 lít nước, nhúng trái cây xanh đã hái vào khoảng 15 – 20 phút lấy ra để khô rồi ủ, trái cây sẽ chín nhanh và có màu sắc đẹp bắt mắt.

An toàn đến đâu?

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Xuân Hồng – Cục trưởng Cục BVTV (Bộ NN&PTNT) cho biết, loại thuốc dùng để thúc chín hoa quả trên thị trường chủ yếu là Ethrel. Đây là hoạt chất Ethaphon, một loại hóa chất dùng để giấm hoa quả được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. Chính vì vậy, khi ăn hoa quả giấm bằng Ethaphon vẫn an toàn với sức khỏe của con người. Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều loại thuốc lại có hàm lượng độc tố ở mức độ nguy hiểm. Chẳng hạn, trên bao bì thuốc thúc chín hoa quả mà lực lượng thanh tra phát hiện được ở cửa hàng Dũng Hà có ghi "Loại thuốc này có khả năng ăn mòn kim loại, có chất kích thích đối với mắt và da nên chú ý ngăn tránh sự tiếp xúc trực tiếp với thuốc".

Hơn nữa, khi chúng tôi hỏi mua thuốc giấm hoa quả chín nhanh, chủ một cửa hàng thuốc BVTV ở thôn Thanh Lũng, xã Tiên Phong đã xua tay: "Độc lắm, nhà anh không bán! Nhưng anh khuyên thật, nếu các em giấm để nhà ăn thì không nên dùng". Khi được hỏi độc như thế nào, anh này giải thích thêm, chỉ cần nhúng vào dung dịch thuốc giấm từ sáng đến tối là chuối, đu đủ có thể chín vàng rất đẹp mã, thử hỏi xúc tác nhanh như thế có an toàn được không?

Chúng tôi cầm mẫu thuốc "Ado Ethephon chín trái" mua được từ cửa hàng thuốc BVTV Đ.K ở thị trấn Tây Đằng đến hỏi ông Đỗ Văn Vinh - Trạm trưởng Trạm BVTV huyện Ba Vì. Ngay khi cầm lọ thuốc lên xem, ông Vinh đã nhận định nhãn thuốc "có vấn đề" bởi cách viết lập lờ về tên thuốc để "đánh lừa" người mua. Hơn nữa, mặc dù tra cứu khá lâu trong danh mục thuốc BVTV theo Thông tư 21/2013/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT mới ban hành, song ông Vinh không tìm thấy sản phẩm này. Phải nói thêm rằng, hiện nay các loại thuốc giấm hoa quả có chứa Ethaphon của nước ta phần lớn được nhập lậu từ Trung Quốc và loại thuốc này cũng chưa được đăng ký tại Việt Nam. Khi được hỏi về độ an toàn của những loại thuốc làm chín hoa quả, ông Vinh chia sẻ, đối với các loại thuốc có khả năng làm rụng lá, chín trái nhanh, dư lượng để lại trên trái cây chưa thể xác định được là an toàn hay không?

Kiểm soát từ cơ sở

Theo Trạm BVTV huyện Ba Vì, toàn huyện có 64 cơ sở kinh doanh thuốc BVTV, trong đó chỉ có khoảng 4 - 5 cơ sở lớn, còn lại đa số là cơ sở nhỏ lẻ nằm phân tán trong khu dân cư. Đáng nói là chỉ có một số ít cơ sở kinh doanh thuốc BVTV lớn có chứng chỉ hành nghề, còn lại nhiều cơ sở hoạt động theo kiểu "buôn thúng bán mẹt", không đăng ký nên rất khó kiểm soát. Đặc biệt, qua kiểm tra, Trạm BVTV huyện Ba Vì cũng phát hiện nhiều cơ sở sai phạm như không có đủ điều kiện kinh doanh, hàng hóa xếp lộn xộn, bán hàng không có hóa đơn, thậm chí có bán cả thuốc BVTV "xách tay" không rõ nguồn gốc...

Theo ông Đỗ Văn Vinh, khó khăn trong việc quản lý kinh doanh thuốc BVTV hiện nay là cán bộ của Trạm chỉ có trách nhiệm tham gia đoàn thanh, kiểm tra nhưng không có quyền xử phạt. Trách nhiệm xử phạt thuộc về chính quyền địa phương và lực lượng thanh tra chuyên ngành. Sự "lệch pha" này khiến cho công tác quản lý càng gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, từ năm 2009, các trạm BVTV không còn lực lượng thanh tra chuyên ngành mà tập trung về cấp sở. Do đó, việc kiểm tra, kiểm soát bộc lộ khá nhiều bất cập, hạn chế. Ông Vinh đề nghị, cần xác lập lại lực lượng thanh tra cho các trạm BVTV ở cơ sở để tăng cường kiểm soát từ cấp địa phương.

Ông Phạm Khắc Diến - Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, số thuốc BVTV vi phạm thu giữ được tại cửa hàng Dũng Hà hồi đầu tháng 10 đã được niêm phong, xử lý theo quy định. Ông Diến cũng thông tin, lực lượng thanh tra chuyên ngành còn rất mỏng trong khi nhiều cơ sở kinh doanh thuốc BVTV nằm đan xen trong các khu dân cư rộng lớn nên rất khó kiểm soát hết. Ngoài ra, các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật xử phạt hành chính trong lĩnh vực vật tư nông nghiệp còn khá chậm, gây khó khăn cho công tác xử lý vi phạm. Đặc biệt, bất cập hiện nay là việc cấp phép kinh doanh khá "dễ dãi", có những doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh tới 40 ngành nghề khác nhau nên rất khó nắm bắt để theo dõi, kiểm tra.

Khu vực nông thôn ngoại thành là nơi cung cấp phần lớn lương thực, thực phẩm cho Thủ đô. Bởi vậy, việc quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thuốc BVTV là một trong những biện pháp hiệu quả nhằm đảm bảo ATTP nông sản cho người tiêu dùng. Để quản lý tốt việc sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV, cần sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương. Đồng thời, Nhà nước sớm hoàn thiện các thông tư hướng dẫn xử phạt hành chính và siết chặt cơ chế cấp giấy phép đăng ký sản xuất, kinh doanh đối trong lĩnh vực này.