Phân biệt cảm và cúm: Lúc nào cần nhập viện?

Một số người quen gọi cảm và cúm là một, theo BS CKI. Nguyễn Viết Hậu – Phó trưởng khoa Cấp cứu Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, có sự nhầm lẫn này là do các triệu chứng bệnh khá giống nhau. Người bệnh tự điều trị theo kinh nghiệm của mỗi người, mỗi nhà, ít người tìm đến bệnh viện.

Cúm do các chủng virus cúm gây ra, không những tổn thương đường hô hấp trên mà có thể gây viêm phế quản cấp, thậm chí viêm phổi nặng, đe dọa tính mạng.

Trong khi cảm cũng do các virus gây ra nhưng chỉ khu trú tổn thương đường hô hấp trên, rất hiếm gây các tình trạng nặng đe dọa tính mạng và thường tự khỏi trong một tuần.

Các triệu chứng của cảm thường bắt đầu bằng đau rát vùng cổ họng, chảy mũi nước, hắc xì hơi, chảy nước mắt, kèm ho, thường sốt rất nhẹ, không quá 38 độ C, trong khi trẻ nhỏ thường có khuynh hướng sốt cao.

Các triệu chứng này thông thường mất đi sau 3 ngày, những trường hợp kéo dài hơn có thể bội nhiễm vi trùng hay một bệnh lý khác, đặc biệt nếu kéo dài hơn 7 ngày.

Đôi khi các triệu chứng này bị nhầm lẫn với viêm xoang, viêm mũi dị ứng, nhưng nếu chú ý cũng dễ phân biệt là do tính chất cấp tính của bệnh cảm, triệu chứng thuyên giảm nhanh chóng, trong khi viêm xoang và viêm mũi dị ứng là các bệnh mãn tính kéo dài, không dễ thuyên giảm hay dứt hẳn trong vài tuần.

Triệu chứng cúm tương tự như cảm nhưng trầm trọng hơn rất nhiều và diễn biến rất nhanh, đi kèm sốt là tình trạng đau đầu, đau mỏi cơ toàn thân. Các virus cúm liên quan đến nguồn gốc gia cầm còn có triệu chứng nôn ói và tiêu chảy nhiều lần, đau đầu dữ dội,…

Cúm có thể dẫn đến tử vong nếu điều trị không đúng cách.

Đôi lúc triệu chứng bệnh cảm và cúm dễ nhầm lẫn, bản thân người bệnh không cần phân biệt. Nhưng nếu có các dấu hiệu bệnh như sau thì nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế: Kéo dài hơn 1 tuần, sốt cao khó hạ hay sốt kéo dài quá 3 ngày liên tục; Đau rát vùng hầu họng không thể nuốt thức ăn, ho kéo dài quá 2 tuần dù các triệu chứng khác đã dứt hẳn, triệu chứng đau đầu, mỏi cơ rất trầm trọng ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Đối với bệnh cảm, tác nhân gây bệnh là virus nên có thể tự khỏi không cần sử dụng kháng sinh. Nhưng sau đó nếu bội nhiễm vi trùng sẽ gây tình trạng nhiễm trùng hô hấp, sốt cao, đôi khi cần nhập viện điều trị.

Còn đối với virus cúm cũng có thể tự khỏi nhưng có thể gây suy hô hấp cấp do viêm phổi nặng, đe dọa tính mạng.

Chính vì vậy, cần chú ý các triệu chứng ở người lớn để cấp cứu kịp thời khi đang bị cảm hay cúm như đau ngực trầm trọng, đau đầu dữ dội, khó thở, chóng mặt, lú lẫn, nôn ói liên tục.

Trong khi đó trẻ em ngoài các triệu chứng trên nếu có thêm các dấu hiệu sau cũng cần can thiệp cấp cứu kịp thời như thở nhanh hay khó thở, màu sắc da tím tái, không thể uống hay bú được, kích động hay ủ rũ hơn thường ngày, các triệu chứng có cải thiện đột nhiên trầm trọng hơn nhanh chóng, có kèm phát ban.

Đối với người bệnh có các bệnh mạn tính sẵn có, đặc biệt các bệnh lý về đường hô hấp như hen, suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính,…thì nên lưu ý khi có bệnh cảm hay cúm xảy ra vì chúng sẽ dễ thúc đẩy người bệnh vào đợt cấp của bệnh mạn tính đó.

Mới đây, khoa Cấp cứu Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã tiếp nhận chị Q, 20 tuổi, một du học sinh Việt Nam về nước nghỉ lễ. Chị Q vào cấp cứu trong tình trạng khó thở dữ dội, vã mồ hôi, tím tái,…được cấp cứu kịp thời với chẩn đoán cơn hen phế quản nguy kịch.

Sau khi hồi phục, chị Q cho biết mình bị hen từ nhỏ, nhưng gần đây thấy khỏe nên cũng tự ngưng thuốc, không khám lại. Một tuần gần đây, chị có triệu chứng ho, hắt xì hơi, nghĩ cảm nhẹ nên tự điều trị thuốc hạ sốt, thuốc ho tại nhà trong khi vẫn tiếp tục đi du lịch cùng gia đình.

Ngày nhập viện, chị thấy ho nhiều nên uống tiếp thêm một liều thuốc ho nữa, không ngờ đến tối chị khó thở dữ dội, toàn thân tím tái, không nói chuyện được phải vào cấp cứu.

Theo BS. Nguyễn Viết Hậu, do chị Q chưa được kiểm soát bệnh hen tốt, kèm với tình trạng chủ quan khi bệnh cảm kéo dài cả tuần mà không được dùng thuốc đúng cách, di chuyển nhiều trong lúc sức đề kháng suy giảm, dễ bị bội nhiễm vi trùng.

Ngược lại, chị còn dùng các thuốc ức chế ho không phù hợp làm ứ đọng đàm nhớt kích thích viêm, kích thích co thắt phế quản trầm trọng làm cơn hen bùng phát dữ dội, đe dọa tính mạng.

Do đó, đối với người bệnh có bệnh lý mạn tính sẵn có, đặc biệt các bệnh lý về hô hấp, nếu có bất kỳ triệu chứng của cảm hay cúm nào cũng nên khám và tư vấn bác sĩ thật kỹ nhằm tránh các tình huống đáng tiếc xảy ra. Người có bệnh mạn tính có thể chủ động tiêm ngừa cúm hằng năm tại các cơ sở y tế.

Cách tốt nhất để phòng ngừa cảm, cúm là nên vệ sinh tay thường xuyên bằng các dung dịch sát khuẩn hay xà phòng. Trong đơn vị, cơ quan nếu có người bị cảm hay cúm nên cho nghỉ ngơi tại nhà để tránh lây lan vì hai bệnh này lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, dịch tiết từ mũi họng…

Bên cạnh đó, nên vệ sinh ở các vị trí ít được chú ý nhưng có khả năng lây bệnh như nắm tay cửa ra vào, cửa toilet, điện thoại bàn, bàn phím,…vì dịch tiết dính vào các vật dụng này cũng chứa virus.

Để chủ động phòng ngừa cảm, cúm, nên tăng cường tập thể dục, ăn uống điều độ, nhiều rau xanh trái cây giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.