Hủy bỏ TPP: Không dễ như ông Donald Trump nghĩ

Khi các nguyên thủ quốc gia gặp nhau tại Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC) tại Peru từ ngày 17 - 20/11/2016, tuyên bố xóa bỏ các thỏa thuận thương mại tự do của ông Trump đã trở thành chủ đề chính dù ông không tham dự.

Họ dường như đều muốn truyền đạt những thông điệp của mình tới người sẽ chính thức trở thành Tổng thống đời thứ 45 của Mỹ vào tháng 1/2017. 

Ví dụ, cuối tuần qua tại hội nghị thượng đỉnh APEC, Tổng thống nước chủ nhà Peru Pedro Pablo Kuczynski đã cảnh báo về những tác động tiêu cực có thể xảy ra nếu Mỹ có bất kì động thái nào nhằm ngăn chặn hàng nhập khẩu. Ngoài ra, ông cũng lên tiếng ủng hộ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump

Sau 7 năm đàm phán, TPP đã được 12 quốc gia trên bờ Thái Bình Dương, từ những nước nhỏ như Brunei đến nước Mỹ hùng mạnh,  kí kết vào tháng 2/2016. Peru cũng nằm trong số các quốc gia đó. Tuy nhiên, giống như nhiều quốc gia khác, TPP vẫn phải cần quốc hội Peru phê chuẩn.  Ở Peru, không phải ai cũng có cùng quan điểm với ông Kuczynski. Tuần trước đã có một số cuộc biểu tình chống lại TPP diễn ra ở đất nước này.

Đối với những người phản đối TPP, tuyên bố của ông Trump được xem như “ánh bình minh” ở đường chân trời. Trong suốt chiến dịch tranh cử của mình, ông Trump bền bỉ nêu rõ lập trường rằng: Đối với ông, các thỏa thuận thương mại tự do, về mặt lý thuyết, là một cái gì đó cao quý, nhưng trong thực tế, nó đã cướp đi rất nhiều việc làm của người dân Mỹ. 

Ông chủ trương xóa bỏ Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với Mexico và Canada, rút khỏi TPP và hủy bỏ các cuộc đàm phán về Hiệp định đối tác thương mại và đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP). 

Hơn nữa, ông còn khẳng định sẽ áp dụng mức thuế nhập khẩu cao đối với các hàng hóa từ Trung Quốc và Mexico bởi những nước này đã gây ra nhiều vấn đề cho nền kinh tế Mỹ.

Theo DW, nếu thực hiện như các tuyên bố, ông Trump sẽ là đối thủ đáng gờm của toàn cầu hóa.

Thật không may, mọi thứ không đơn giản như vậy

Giới phân tích nhận định, ông Trump không thể dễ dàng chấm dứt toàn cầu hóa chỉ “trong một đêm” hoặc vẫy một “cây đũa thần” để ngay lập tức làm biến mất các chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Hơn nữa, việc chấm dứt các hiệp định thương mại tự do sẽ có thể khiến thế giới rơi vào một cuộc suy thoái. Các cố vấn của ông cuối cùng sẽ phải đưa ra lời khuyên cho ông Trump rằng, việc áp dụng mức thuế xuất nhập khẩu cao sẽ khiến các sản phẩm tương ứng trở nên đắt đỏ. 

Khi đó, đối tượng bị ảnh hưởng đầu tiên sẽ là người tiêu dùng Mỹ. Thậm chí, nhiều người không thể mua những sản phẩm đắt tiền.

Ảnh minh họa

Các cố vấn cũng có thể sẽ khuyên ông Trump rằng, TPP là một hiệp định thương mại tự do có tính chất nhằm cân bằng với các chính sách thương mại của Trung Quốc bởi Trung Quốc không tham gia TPP. 

Nếu TPP bị bỏ rơi, Bắc Kinh sẽ cố gắng thúc đẩy việc thông qua Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), một thỏa thuận không bao gồm Mỹ.

Hơn nữa, nếu tăng thuế nhập khẩu, Mỹ có thể sẽ phải rời khỏi mạng lưới Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC) bởi mục tiêu của APEC là giảm thuế và nhiều rào cản thương mại khác. Từ đó, ảnh hưởng của Mỹ ở đông Á và trên bờ Thái Bình Dương sẽ bị suy giảm.

Thế giới thực rất phức tạp

Câu hỏi liệu thương mại tự do hay toàn cầu hóa có phải là nguyên nhân gây ra tình trạng thất nghiệp ở các nước công nghiệp phát triển hay không không thể có câu trả lời dễ dàng là có hoặc không. 

Nếu sắt giá rẻ không còn được sản xuất tại Duisburg hoặc Pittsburgh, mà ở đâu đó tại Trung Quốc, các công nhân ở Duisburg hoặc Pittsburgh sẽ mất việc làm. Tuy nhiên, điều đó cũng có một tác động tích cực khác là buộc chính phủ các nước có liên quan cung cấp cho mọi người một góc nhìn cho tương lai của họ thông qua giáo dục, đào tạo kỹ năng, và thay đổi cơ cấu sao cho hợp lý.

Công nghệ, chứ không phải tự do thương mại, là động lực chính của những thay đổi trong thị trường việc làm. Các nhà máy đang ngày càng tự động; có rất ít việc làm trong các ngành công nghiệp sản xuất, và trong các lĩnh vực dịch vụ.

Nhiều doanh nhân và nhiều nhà kinh tế trên khắp thế giới đang lo ngại rằng, ông Donald Trump sẽ thực sự làm như những tuyên bố của mình trong chiến dịch tranh cử.

Theo DW, nếu kế hoạch của ông thực sự được tiến hành, thế giới sẽ nhanh chóng rơi vào một cuộc chiến tranh thương mại, và từ đó, nó sẽ biến thành đống đổ nát.

Nhiều nhà kinh tế cho rằng, thay vì các thỏa thuận thương mại tự do chỉ bao gồm một số nước, cái thế giới đang cần là một thỏa thuận thương mại toàn cầu. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã gần như thành công trong việc đạt được một thỏa thuận như vậy. Tuy nhiên, quá trình đó đã bị đình trệ năm 2008 khi ông Barack Obama không thực sự cố gắng thúc đẩy thỏa thuận đó. Theo những người đề xuất sáng kiến này, một thỏa thuận tự do thương mại toàn cầu không chỉ tạo ra nhiều việc làm mới cho người dân Mỹ mà còn tránh gây ra những tác động mạnh lên nền kinh tế toàn cầu.