Gần 15 triệu người Việt Nam gặp vấn đề sức khỏe tâm thần

Thông tin trên được Sở Y tế TP.HCM đề cập trong tờ trình đề nghị UBND TP phê duyệt "Chiến lược y tế trong công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân thành phố giai đoạn từ nay đến 2025 và những năm tiếp theo".

Gần 15 triệu người Việt Nam bị rối loạn tâm thần 

Theo số liệu của Bộ Y tế, tỷ lệ mắc 10 rối loạn tâm thần thường gặp là 14,9% dân số, nghĩa là gần 15 triệu người bị ảnh hưởng.

Trong đó, tâm thần phân liệt chiếm 0,47%. Trầm cảm, lo âu chiếm từ 5-6% dân số, còn lại là rối loạn cảm xúc lưỡng cực, rối loạn tâm thần liên quan tới sử dụng rượu bia, ma túy, chất gây nghiện khác.

Theo số liệu năm 2019, khoảng 8-9% trẻ vị thành niên có vấn đề sức khỏe tâm thần, tỷ lệ cao hơn ở nam giới về rối loạn hành vi và ở nữ giới về rối loạn cảm xúc. 

Một khảo sát về dịch tễ học ở 10 tỉnh thành cho thấy tỷ lệ vấn đề tâm thần ở trẻ em khoảng 12%, nghĩa là hơn 3 triệu trẻ em cần được tiếp cận các dịch vụ sức khỏe tâm thần. 

Riêng tại TP.HCM, năm 2022, Bệnh viện Tâm thần TP tiếp nhận từ 800 tới 1.000 lượt khám/ngày. Trong đó, các rối loạn lo âu và rối loạn khí sắc chiếm tỷ lệ cao nhất, tương đương gần 36% và 25%.

 Bác sĩ tâm thần ở TP.HCM không đáp ứng đủ

Theo Sở Y tế TP.HCM, thành phố có hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần từ cộng đồng đến cơ sở chuyên khoa.

Mạng lưới rộng khắp từ 310 trạm y tế xã phường đến các phòng khám ngoại trú thuộc Trung tâm y tế quận huyện. Các cơ sở chuyên tiếp nhận điều trị người lớn và trẻ nhỏ có vấn đề về sức khỏe tâm thần gồm Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, 4 bệnh viện đa khoa, 3 bệnh viện chuyên khoa. Có khoảng 90 bác sĩ có chứng chỉ hành nghề chuyên khoa tâm thần. 

Ngoài ra, TP cũng chăm sóc cho khoảng 4.000 người bệnh tâm thần lang thang cơ nhỡ tại các trung tâm, triển khai hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường, triển khai mô hình dịch vụ cấp cứu trầm cảm…

Từ khi đi vào hoạt động, tổng đài "Cấp cứu trầm cảm" tiếp nhận hơn 180 cuộc gọi yêu cầu hỗ trợ, 40 trường hợp được đưa đến Bệnh viện Tâm thần điều trị. 

Tuy nhiên, công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân thành phố cũng gặp nhiều hạn chế. Nhân lực ngành tâm thần chưa đáp ứng so yới nhu cầu thực tế. Đội ngũ bác sĩ tâm thần, chuyên viên trị liệu tâm lý (học đường, lâm sàng, nghề nghiệp) còn ở mức thấp cả về số lượng và chất lượng so với thế giới. 

Theo số liệu thống kê năm 2014 của Tổ chức Y tế Thế giới, Việt Nam chỉ có 0,91 bác sĩ tâm thần trên 100.000 dân, thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Số bác sĩ tâm thần/dân số, giường bệnh tâm thần/dân số của TP.HCM cũng thấp so với cả nước, chỉ đạt 0,07 so với 0,12/1.000 dân.

Tại TP.HCM, cơ sở hạ tầng của bệnh viện đã xuống cấp, không thể đáp ứng được số lượng bệnh ngày càng cao. Các bệnh viện đa khoa và trường học chưa có phòng khám tâm thần, tham vấn tâm lý để sàng lọc sớm, điều trị kịp thời các vấn đề tâm thần. 

Bên cạnh đó, một hạn chế khác là chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe tâm thần do số lượng người gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần ngày một tăng. Đại dịch Covid-19 càng làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng cấp tính, mạn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần hàng triệu người. 

Nhiều người bị rối loạn tâm thần chưa tiếp cận được các dịch vụ chăm sóc hiệu quả, làm gia tăng khoảng trống trị liệu. Vẫn còn sự kỳ thị lớn đối với các rối loạn tâm thần, dẫn đến tâm lý e ngại để đi khám và điều trị kịp thời. 

Do đó, Sở Y tế TP.HCM đã đề nghị UBND TP phê duyệt "Chiến lược y tế về chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân TP.HCM giai đoạn từ nay đến 2025 và những năm tiếp theo". Chiếc lược do các chuyên gia đầu ngành về tâm thần, tâm lý lâm sàng, thần kinh học soạn thảo và được các sở ngành liên quan góp ý, thống nhất. 

Linh Giao