Dùng “khổ nhục kế” thực hiện “nhà hàng không khói thuốc"

Việc thực thi nhà hàng không khói thuốc còn gặp nhiều khó khăn

Nhiều khó khăn, nan giải khi thực hiện Luật

Luật phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực thi hành từ ngày 1/5/2013, quy định cấm hút thuốc lá hoàn toàn tại các khu vực trong nhà của nhà hàng. Nghị định 176/2013/NĐ- CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế đã quy định rõ, hút thuốc lá ở khu vực trong nhà tại các nhà hàng sẽ bị cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 – 300.000 đồng. Cơ sở kinh doanh nhà hàng ăn uống không treo biển “cấm hút thuốc lá” không yêu cầu người vi phạm chấm dứt việc hút thuốc lá; không tổ chức thực hiện, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc thực hiện đúng quy định về cấm hút thuốc lá tại nhà hàng sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 – 5.000.000 đồng. 

Thế nhưng trên thực tế, các nhà hàng "khóc dở" vì thực hiện quy định này quá khó.

Tại buổi tọa đàm Mô hình nhà hàng không khói thuốc do UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp với tổ chức HealthBridge Canada tổ chức ngày 27/5, Ths. Lê Việt Hoa, tổ chức HeathBridge Canada cho biết: Thời điểm tháng 5/2015 có trên 195 nhà hàng có đăng ký kinh doanh nhưng chỉ 49 nhà hàng cam kết và triển khai thực hiện mô hình nhà hàng không khói thuốc; tỉ lệ nhà hàng treo biển cấm hút thuốc lá cũng chỉ 40%; chỉ có 23% nhà hàng có nhân viên nhắc nhở khách hàng khi vi phạm… Tuy nhiên, từ tháng 9/2015 Ban Chỉ đạo Phòng chống tác hại thuốc lá, UBND TP Hà Nội đã phối hợp với tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam tổ chức tập huấn thực thi nhà hàng không khói thuốc trên địa bàn, triển khai đến 30 quận huyện; đến nay số lượng nhà hàng cam kết triển khai mô hình này đã gia tăng đáng kể. Nhiều đơn vị đã tích cực trong việc triển khai thực hiện mô hình nhà hàng không khói thuốc trên địa bàn Hà Nội, điển hình như các quận Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng. 

Theo đó, từ 10/2015 đến nay, hơn 200 chủ nhà hàng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, 120 chủ nhà hàng ở quận Đống Đa, gần 300 nhà hàng ở quận Hai Bà Trưng đã được nhận tài liệu hướng dẫn và tập huấn về triển khai thực hiện Nhà hàng không khói thuốc lá. Các lớp tập huấn được thực hiện dưới cả hình thức lớp chuyên đề về xây dựng nhà hàng không khói thuốc và lồng ghép tập huấn trong chương trình Vệ sinh an toàn thực phẩm. Đã có 90%-95% chủ nhà hàng tham dự các lớp tập huấn của quận Đống Đa và Hai Bà Trưng ký cam kết thực hiện Nhà hàng không khói thuốc, Thạc sỹ Lê Việt Hoa nhấn mạnh. Ths. Lê Việt Hoa, tổ chức HeathBridge Canada chỉ ra khó khăn trong việc thực hiện nhà hàng không khói thuốc hiện nay là do nhân viên nhà hàng thiếu kỹ năng thuyết phục khách hàng, chủ cửa hàng có tâm lý lo ngại mất khách làm giảm doanh thu của nhà hàng đồng thời hiểu biết pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá và quy định nhà hàng không khói thuốc của chủ hoặc cán bộ quản lý, nhân viên nhà hàng còn thấp. Để triển khai thực hiện được mô hình này, cần tăng cường tuyên truyền cho chủ nhà hàng, nhân viên nhà hàng về Luật Phòng chống tác hại thuốc lá để họ thấy thực hiện quy định này là đảm bảo lợi ích chung của cộng đồng. Cùng đó là áp dụng chế tài xử phạt mạnh để việc thực thi được nghiêm túc. Đặc biệt, chủ nhà hàng phải biết chấp nhận doanh thu có thể bị giảm, gián đoạn một thời điểm nhất định. 

Giải pháp nào? 

Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong thực hiện mô hình “Nhà hàng không khói thuốc” tại Hà Nội nhưng nhiều nhà hàng đã có cách làm sáng tạo, đạt được những hiệu quả nhất định trong giảm tỉ lệ hút thuốc thụ động tại cộng đồng. Đại diện chuỗi nhà hàng lẩu nấm Gia Khánh Nguyễn Văn Bá (giám đốc kỹ thuật) chia sẻ bí quyết: Điều đầu tiên phải tuyên truyền trong nhân viên. Theo đó nhân viên không được hút thuốc, tuyển nhân viên mới thì tiêu chí đầu tiên là không hút thuốc. Nếu nhân viên nào vi phạm thì sẽ bị phạt; nhà hàng cũng bị phạt từ 5- 12 triệu đồng. Nguyên nhân là khi mới thành lập mặc dù giấy tờ kinh doanh đầy đủ nhưng một đoàn kiểm tra phát hiện 11 bao thuốc lá bán cho khách bị phạt. Sau việc này, nhà hàng đã quyết định không bán thuốc lá.

“Để làm được việc này, chúng tôi dán các biển bảng cấm hút thuốc ở những nơi những chỗ vừa tầm nhìn của khách. Đồng thời chúng tôi cũng kéo nhân viên vào cuộc. Nhân viên tự đưa các tình huống, ứng xử với khách linh hoạt, hiệu quả. Nếu khách mới kiên quyết hút thuốc thì sẽ tìm trong đoàn xem ai là người có ảnh hưởng nhất kéo họ ra vận động. Đặc biệt, chúng tôi dùng “khổ nhục kế” là cho một số nhân viên nữ phục vụ cầm sẵn bát nước, nếu khách hút thuốc thì chìa ra để khách… gạt tàn. Sau vài lần như vậy khách cũng thấy ái ngại và chủ động dừng hút thuốc. Mới đầu khách hàng cũng khó chịu, thậm chí có người không đến nữa. Nhưng chúng tôi xác định muốn thực hiện nghiêm thì chấp nhận doanh thu tụt giảm, bị gián đoạn một thời gian… Đến nay khi khách hàng đã hiểu thì quay trở lại và hoàn toàn thoải mái. Ban đầu có 80% khách hàng không ủng hộ việc này thì hiện nay lại có 98% khách hàng ủng hộ nhà hàng không khói thuốc. Doanh thu của nhà hàng đã tăng lên 30%”- ông Bá tiết lộ.

Để thực hiện đúng quy định của pháp luật mà không mất lòng thực khách như nhà hàng của ông Bá vẫn còn rất khó khăn. Các nhà hàng có doanh thu tăng, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng ở Hà Nội vẫn còn "đếm trên đầu ngón tay". Muốn làm được tốt hơn nữa chiến dịch "không khói thuốc lá" ở nhà hàng, bệnh viện và các nơi công cộng khác, cơ quan chức năng cần có hỗ trợ hơn nữa để Nghị định được thực thi nghiêm túc, tránh tình trạng Luật bị bỏ quên!