Đổi mới sáng tạo cần phải lấy doanh nghiệp làm trung tâm

Theo PGS-TS. Trần Quốc Thắng – nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nguyên Giám đốc BQL Dự án FIRST, Trưởng Ban Giám sát dự án FIRST cho biết, trong cuộc cạnh tranh toàn cầu hiện nay, thời gian không chờ đợi ai, do vậy đổi mới sáng tạo cần phải nhanh và mạnh mẽ.

Muốn vậy, giải pháp thực hiện từ ý tưởng đến sản phẩm hàng hóa phải có sự liên kết chặt chẽ giữa các thành tố để thực hiện quá trình đổi mới sáng tạo. Sự liên kết chặt chẽ, liên tục bắt đầu từ ý tưởng, nơi hiện thực hóa ý tưởng, và cuối cùng là tìm được thị trường cho sản phẩm khoa học công nghệ.

Trong đó, nơi sản sinh ra tri thức chủ yếu xuất phát từ các Viện nghiên cứu, các trường đại học, các nhà khoa học. Nơi sử dụng những tri thức đó để đưa ra được sản phẩm hàng hóa là doanh nghiệp.

Đây cũng chính là điều hiện nay Đảng, Chính phủ có quyết tâm rất cao, đó là lấy hoạt động doanh nghiệp làm trung tâm. Đồng thời cũng chính là thông điệp của Bộ KH&CN, đó là tất cả các hoạt động khoa học công nghệ đều tập trung và lấy doanh nghiệp làm trung tâm.

Như vậy, cần có sự liên kết giữa doanh nghiệp với người có ý tưởng, từ ý tưởng đó họ thực hiện ý tưởng này như thế nào, hay nói cách khác là họ tìm đến các nhà khoa học như thế nào.

"Muốn liên kết, kết quả thực hiện nhanh thì cần có môi trường tạo điều kiện cho tương tác đó, đây chính là vai trò của cơ quan nhà nước” – ông Trần Quốc Thắng phát biểu tại Hội thảo "Đẩy mạnh hoạt động truyền thông về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo" do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Truyền thông KH&CN, Bộ KH&CN tổ chức sáng 20/12/2019.

PGS-TS. Trần Quốc Thắng – nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.

Sự liên kết này cũng chính là nội dung xuyên suốt của đổi mới sáng tạo quốc gia. Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia gồm 3 thành phần: Là nơi có nhu cầu phát triển những kết quả nghiên cứu ra những sản phẩm cụ thể; nơi sản sinh ra công nghệ, tri thức - đó chính là các Viện nghiên cứu, các trường đại học; và cuối cùng chính là các nhà khoa học.

Trong đó, các cơ quan nhà nước là nơi hoạch định ra các chính sách, môi trường phù hợp, tạo động lực nghiên cứu giữa các Viện nghiên cứu, trường đại học, và các nhà khoa học - Đó chính là kết cấu đổi mới sáng tạo quốc gia.

"Như vậy, trong đổi mới sáng tạo, cái đầu tiên chúng ta nghĩ đến là phải có sự liên kết. Các nhà khoa học, các Viện nghiên cứu, trường Đại học cần phải liên kết với nhau để tạo ra những tri thức, tạo ra những công nghệ phù hợp. Họ có thể kết hợp với nhau đồng thời kết hợp với các nhà khoa học trên thế giới để chia sẻ những thành tựu khoa học. Đây chính là một mối liên kết để làm giàu tri thức, tạo ra của cải vật chất cho nền kinh tế" – PGS-TS. Trần Quốc Thắng nói.

Việc liên kết để hoàn thiện nhanh sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao, trong cuộc chạy đua về thời gian cần có sự liên kết giữa doanh nghiệp với các nhà khoa học. Điều này khẳng định đổi mới sáng tạo bắt buộc phải có doanh nghiệp, từ đó sinh ra mối quan hệ hữu cơ giữa doanh nghiệp, các Viện, Trường và các nhà khoa học trong và ngoài nước. Đây cũng chính là mục tiêu, mong muốn và chỉ đạo của Bộ KH&CN trong hoạt động quản lý KHCN và đổi mới sáng tạo.

Với tư cách là Trưởng Ban Giám sát Dự án FIRST, ông Thắng cho rằng, đây cũng chính là xuất phát điểm của Bộ KH&CN khi thương thảo với Ngân hàng Thế giới (WB) xây dựng dự án Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo thông qua các nghiên cứu KHCN (Dự án FIRST).

Được biết, FIRST là dự án đầu tiên của WB tài trợ cho các hoạt động KHCN và được thực hiện từ năm 2015. Hiện nay quản lý hoạt động KHCN hiện còn đang rất máy móc, hành chính, trong khi quản lý hoạt động KHCN có đặc trưng riêng, nhất là trong bối cảnh đẩy mạnh đổi mới sáng tạo.

Vì vậy mục tiêu ngắn hạn của dự án FIRST là thí điểm một số cơ chế quản lý các hoạt động KHCN, và về lâu dài mục tiêu của dự án là Hỗ trợ tăng cường hiệu quả của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thông qua những bài học kinh nghiệm, FIRST sẽ kiến nghị với Bộ KH&CN để tham mưu cho Chính phủ đưa ra những cơ chế, chính sách mới, cải tiến, phù hợp với đổi mới sáng tạo trong thời gian tới.