Doanh nghiệp NN thua lỗ lại là cơ hội cho nhóm “kền kền ăn xác chết”

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội)

Báo cáo tài chính của DN như phép thần thông biến hóa

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) đã chỉ ra ba dạng thất thoát trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đó là kinh doanh kém hiệu quả dẫn đến lỗ, mua bán tài sản làm thất thoát, định giá doanh nghiệp thấp.

Về kinh doanh kém hiệu quả, ĐB Cường cho rằng “điều này ai cũng biết lý do dẫn tới việc này: trình độ yếu kém, chủ quan vì động cơ cá nhân nên đầu tư không hiệu quả mà chỉ nhằm thu vén cá nhân, hưởng lợi từ đấy, cố tình tính giá trị đầu tư lớn hơn để nhận được % từ đó. Cố tình dùng thủ đoạn để hợp pháp hóa việc rút tiền từ doanh nghiệp Nhà nước.

Tuy nhiên, “dù doanh nghiệp lỗ nhưng không ai phải chịu trách nhiệm, chưa ai mất chức, hay bị  xử lý đi tù vì quản lý yếu kém ... không có doanh nghiệp nào báo cáo đầy đủ lúc nào lỗ lúc nào lãi”, ông Cường bày tỏ.

“Thậm chí có doanh nghiệp khi cần báo cáo để tăng quỹ lương thì ngay lập tức sẽ có báo cáo lãi, còn để giải trình nộp thuế thì sẽ có báo cáo lỗ. Người ta nói báo cáo tài chính của doanh nghiệp như một phép thần thông biến hóa.

Những doanh nghiệp lỗ nhưng cán bộ quản lý doanh nghiệp vẫn được hưởng mức lương cao, bởi vì cơ chế trả lương cho doanh nghiệp là khi doanh nghiệp làm ăn có lãi thì được xác định mức lương theo lãi nhưng khi doanh nghiệp lỗ thì dù không được tăng lương nhưng cũng không bị giảm mức lương này xuống.

Vì những yếu tố này nên đã lôi kéo những người quản lý doanh nghiệp không muốn cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và tất cả những vấn đề thất thoát của doanh nghiệp nhà nước thì ai cũng biết nhưng bộ máy về thanh tra kiểm tra kiểm soát lại không phát hiện ra. Rõ ràng về chính sách pháp luật cần phải nhìn ra lỗ hổng trong việc quy trách nhiệm cho các cơ quan kiểm tra đối với các hoạt động của doanh nghiệp”- ĐB Cường nhấn mạnh.

Mua giá cao và bán giá thấp hơn tư nhân

Về thất thoát tài sản  doanh nghiệp, ĐB Cường chỉ ra nguyên nhân là do mua bán tài sản theo một công thức là mua giá cao và bán giá thấp hơn của tư nhân.

“Vấn đề đặt ra chúng ta đã có cơ chế tổ chức đấu giá độc lập để minh bạch hóa đấu giá tài sản nhưng vì sao vẫn xảy ra hiện tượng này. Ngay trong báo cáo giám sát chỉ ra kết luận là việc đấu thầu thời gian qua chỉ là hình thức.

“Nếu như chúng ta có cuộc khảo sát kỹ, tôi hy vọng sẽ tìm ra sự việc rất kỳ lạ đó là: giá cơ quan tư vấn thường rất sát với giá khi mang ra đấu giá tài sản, việc lựa chọn cơ quan định giá và đấu giá thì đều phải có quy trình lựa chọn khách quan nhưng thường các cơ quan này được lựa chọn tương đối trùng lặp”- ông Cường nhấn mạnh.

ĐB Cường giải thích thêm, việc lựa chọn cơ quan định giá, cơ quan đấu giá, quy trình là phải lựa chọn khách quan nhưng thường những cơ quan này được lựa chọn tương đối trùng lặp. Lặp đi lặp lại một số tổ chức định giá, một số tổ chức tư vấn đấu giá thực hiện chức năng này.

“Một điều chúng ta cũng thấy có thể những người tham gia đấu giá cũng đặc biệt có một nhóm người chuyên tham gia lĩnh vực này. Phải chăng cơ quan làm chức năng đấu giá, định giá không biết việc này? Rõ ràng ở đây, có thực tế những tổ chức làm về việc tư vấn định giá, đấu giá khi lập dự án sai, định giá sai, thẩm định giá sai… nhưng chưa có tổ chức nào bị xử lý”, ông Cường băn khoăn.

Tệ hại hơn, khi doanh nghiệp thua lỗ bán tài sản máy móc thiết bị, đây lại là một cơ hội làm ăn béo bở cho một nhóm người mà người ta dùng hình ảnh “kền kền ăn xác chết”. Do vậy, ông Cường thấy rằng cần phải thanh tra kiểm tra các vụ việc bán tài sản nhà nước và kiểm tra liên quan đến các tổ chức thực hiện chức năng về định giá, thẩm định giá và đấu giá, phải quy trách nhiệm cho các đơn vị này tiếp tay cho việc thất thoát tài sản nhà nước.

Thất thoát tài sản liên quan đến đất đai

ĐB Cường cũng chỉ ra việc thất thoát tài sản nhà nước liên quan rất nhiều đến đất đai, cái này nổi lên trong thời gian vừa qua khi chuyển đất công thành đất tư không qua đấu thầu mà chỉ định giá trực tiếp hoặc xác định giá đất khi cổ phần hóa không thực hiện đúng quy định của Luật đất đai. Chúng ta sử dụng chủ yếu theo bảng giá thuộc UBND các tỉnh làm giá thấp hơn.

Ở đây ngoài việc trách nhiệm định giá đất đai thấp, việc chuyển đất công sang đất tư, trách nhiệm của tổ chức cổ phần hóa còn trách nhiệm của UBND, cơ quan quản lý đất đai ở các tỉnh trong việc xác định giá đất này theo quy định Luật đất đai.

“Nhân đây, tôi cũng nêu lên vấn đề nổi lên về đất đai thời gian qua. 95% khiếu kiện liên quan đến đất đai. Thậm chí anh em, bố con gia đình khiếu kiện nhau chẳng qua chỉ vì đất đai. Rồi khiếu kiện kéo dài, khiếu kiện đông người, những điểm nóng về tình hình chống người thi hành công vụ cũng là liên quan đến đất đai.

Những dự án đầu tư kéo dài, giải phóng mặt bằng khiếu kiện, chi phí cao khi chúng ta phải đầu tư những con đường đắt nhất hành tinh cũng chẳng qua liên quan đến đất đai”- ông Cường nói.

Vậy thì nguyên nhân ở đây là chính sách đất đai của chúng ta áp dụng đang đi trái  ngược lại về nguyên lý kinh tế đất trong cơ chế thị trường. Và có thể nói chúng ta đã không thành công, chưa nói thất bại trong quản lý kinh tế với đất đai, cho nên đã xảy ra tình trạng buông lỏng như trên.

“Ngay cả trong dự thảo Luật đặc khu hành chính đặc biệt chúng ta vẫn đề xuất chính sách miễn tiền sử dụng đất cho các dự án có mục đích sử dụng đất từ 15 đến 30 năm. Đây chính là chính sách đang đi ngược lại quy luật cung cầu đất đai. Tôi e ngại rằng chính sách này không những có thể không làm thu hút tốt những nhà đầu tư cạnh tranh mà có thể làm thất bại quá trình cạnh tranh lành mạnh giữa các đặc khu”- ông Cường lo ngại nói.