ĐBQH thảo luận về việc xác định hàm lượng ma tuý tinh chất

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ (Bắc Kạn) cho biết, theo số liệu thống kê của Bộ Công an thì số lượng người nghiện ma tuý ở nước ta tăng nhanh trong thời gian vừa qua. Nếu như cuối 2011, cả nước có trên 158.000 người nghiện ma tuý thì cuối năm nay, con số này là trên 202.000 người nghiện ma tuý. Như vậy, sau 5 năm, cả nước tăng thêm hơn 44.000 người nghiện ma tuý mới. Và cứ có thêm một người nghiện ma tuý là có thêm một gia đình bất hạnh, một mối lo toàn xã hội. Tất cả những gì cần phải làm và có thể làm để nghiêm trị tội phạm ma tuý, tháo gỡ vướng mắc cho các cơ quan tố tụng cần phải được đặc biệt ưu tiên. 

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ (Bắc Kạn)

Quá trình giải quyết các vụ án ma tuý thời gian vừa qua nảy sinh nhiều quan điểm và theo đó là nhiều cách áp dụng khác nhau. Tựu chung lại có 2 quan điểm chính:

Quan điểm 1: Sau khi thu giữ được một vật nghi là bánh ma tuý, chỉ giám định xác định bánh đó có phải là bánh ma tuý hay không và nếu đúng thì lấy toàn bộ nhân ra cân, ra lạng để xử lý . 

Quan điểm 2: Không chỉ giám định bánh đó có phải là bánh ma tuý hay không mà còn phải giám định xác định có bao nhiêu hàm lượng ma tuý tinh chất chứa trong bánh ma tuý này và rút hàm lượng ma tuý tinh chất này nhân ra cân ra lạng để xử lý.

Hiện nay dự thảo Luật trình Quốc hội thảo luận áp dụng cả 2 cách tính như trên. Bà Thủy cho rằng việc bắt buộc phải giám định để xác định hàm lượng ma tuý tinh chất là không phù hợp và chứa đựng rất nhiều mâu thuẫn.

Ngoài ra, theo đại biểu Thủy, quá trình giải quyết các vụ án ma tuý thời gian vừa qua và thời gian tới không bao giờ có trường hợp là các đối tượng thoả thuận vận chuyển bao nhiêu bánh ma tuý với hàm lượng tinh chất bao nhiêu. Trên thực tế ma tuý tinh chất không thể có có ngoài xã hội, chỉ có ở trong phòng thí nghiệm và cơ sở giám định. Để có được ma tuý tinh chất, phải do một tổ chức có thẩm quyền của Liên Hợp Quốc cung cấp theo đề nghị của Việt Nam để phục vụ công tác giám định. Hiện nay chúng ta bắt đầu thử sản xuất ma tuý tinh chất  nhưng trong 250 chất ma tuý thì mới đang thử 8 mẫu và tất cả đang chỉ là sự bắt đầu. 

Bà Thủy cho biết, theo kinh nghiệm nước ngoài, với các nước đã tiếp cận được, nghiên cứu  được  thì thấy các nước đều quy định rõ không tính theo hàm lượng ma tuý tinh chất. Ví dụ Trung Quốc vừa ban hành Bộ Luật hình sự vào năm 2015 quy định: "khối lượng ma tuý được tính theo khối lượng thực tế buôn bán, vận chuyển, sản xuất, tàng trữ trái phép mà không tính theo hàm lượng ma tuý tinh chất". 

Đại biểu Thủy kiến nghị đã đến lúc Quốc hội cần quy định rõ vấn đề này vào trong luật mà không để các cơ quan hướng dẫn vì đây là vấn đề liên quan đến quyền sống, quyền chết của con người, liên quan đến sự an toàn của cả xã hội mà bản thân các ngành  tố tụng chưa có sự thống nhất. “Về quan điểm cá nhân tôi lựa chọn như quy định của luật các nước,  không tính theo hàm lượng tinh chất ma tuý mới là phù hợp” – đại biểu Thủy nhấn mạnh.

Đại biểu Bạch Thị Hương Thủy (Hoà Bình) cũng đồng tình với quan điểm trên. Theo đó, đại biểu Hương Thủy cho rằng về quy định xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự tại các Điều từ 245 đến 252 của Bộ luật hình sự năm 2015, trong thời gian qua ở các tỉnh miền núi phía Bắc, án ma túy chiếm phần lớn trên tổng số các vụ án hình sự, việc giải quyết án ma túy gặp nhiều khó khăn, vì hiện nay chưa có văn bản cụ thể nào hướng dẫn chi tiết về việc quy định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích làm cơ sở cho việc xử lý hình sự.

Đại biểu BạchThị Hương Thủy (Hoà Bình)

Liên quan đến việc thực hiện Bộ luật hình sự năm 2015 có hiệu lực thi thành từ ngày 01/7/2016, các tội phạm về ma túy được quy định từ Điều 248 đến Điều 252 thì việc sửa đổi lần này cụm từ "trọng lượng" đã được thay thế bằng cụm từ "khối lượng" để quy định về định lượng các chất ma túy.

“Trước tiên tôi muốn nói đến các khó khăn, vướng mắc trong áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án ma túy hiện nay theo các điều luật trong Bộ luật hình sự năm 1999. Thực tế tại địa phương giải quyết án ma túy gặp nhiều khó khăn từ khi thực hiện Công văn số 234 ngày 17/9/2014 của Tòa án nhân dân tối cao. Trong nội dung công văn có nêu: bắt buộc phải giám định hàm lượng của các chất ma tuý trong các chất thu giữ nghi là chất ma tuý để lấy đó làm căn cứ kết tội các bị cáo, theo đó trọng lượng chất ma tuý đồng nghĩa với trọng lượng tinh chất ma tuý. Nghĩa là phải lấy trọng lượng của khối lượng chất ma tuý nhân với hàm lượng để tính ra trọng lượng của tinh chất ma tuý và lấy đó để làm căn cứ định tội, định khung hình phạt. Như vậy gây khó khăn, ách tắc, nhiều vụ án đang giải quyết ở các giai đoạn tố tụng hoặc không khởi tố được, làm giảm hiệu quả đấu tranh phòng, chống ma tuý”- đại biểu Hương Thủy nói.

Ngoài ra, đại biểu Hương Thủy viện dẫn, tại Thông báo số 264 ngày 29/10/2014 của Toà án nhân dân tối cao có nội dung: việc giám định hàm lượng chất ma tuý là bắt buộc đối với các chất thu giữ được nghi là chất ma tuý, để từ đó xác định trọng lượng chất ma tuý được hiểu là trọng lượng ma tuý tinh chất, ma tuý nguyên chất. Nội dung này chưa phù hợp với các điều luật trong Chương XVIII Bộ luật hình sự năm 1999, các tội phạm về ma tuý quy định căn cứ vào trọng lượng và khối lượng chất ma tuý để truy tố, xét xử mà không căn cứ vào hàm lượng. Bên cạnh đó chưa có công thức nào để tính từ hàm lượng quy ra trọng lượng, hơn nữa do điều kiện, phương tiện, máy móc còn hạn chế.

“Thực tế cho thấy ở giai đoạn điều tra, cơ quan điều tra bắt giữ các đối tượng có hành vi tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý có trọng lượng từ 0,1 đến 0,5g đã trưng cầu giám định có thành phần heroin nhưng không giám định được hàm lượng vì vậy đã không khởi tố vụ án hình sự mà trả tự do cho người bị tạm giữ. Trong giai đoạn truy tố có nhiều vụ án cơ quan điều tra đã kết thúc điều tra đề nghị truy tố trước thời điểm có Công văn số 234 của Tòa án nhân dân tối cao đa số mới chỉ giám định loại ma tuý, chưa giám định hàm lượng, Viện Kiểm sát đã lập cáo trạng nhưng Toà án không nhận hồ sơ, phải tạm đình chỉ điều tra. Đến giai đoạn xét xử thì Toà án lại trả hồ sơ điều tra bổ sung, yêu cầu giám định hàm lượng, như vậy giữa các cơ quan tố tụng có những quan điểm khác nhau. Sau khi Thông tư 08, thông tư liên tịch có hiệu lực thì thực tế các cơ quan tiến hành tố tụng, công an, kiểm sát và tòa án chưa có sự thống nhất về quan điểm để áp dụng” – đại biểu Hương Thủy nói.

Từ những phân tích nêu trên, để đảm bảo phù hợp và thống nhất áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án ma túy, bà Hương Thủy đồng ý với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tư pháp là không quy định xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy trong trường hợp phạm tội có khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình. Đồng thời chỉ quy định rõ trong Bộ luật hình sự về tính hàm lượng để xác định khối lượng hoặc thể tích chất ma túy đối với các trường hợp cụ thể như sau: Một, chất ma túy tiền chất dùng vào việc sử dụng ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch; Hai, chất ma túy tiền chất dùng vào việc sản xuất ma túy ở thể lỏng đã được pha loãng; Ba, sái thuốc phiện; Bốn, thuốc gây nghiện và thuốc hướng thần.