CSGT dừng xe, dân có quyền hỏi lý do?

Ngay khi Thông tư số 01/2016/TT-BCA ngày 04/01/2016 của Bộ Công an quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng Cảnh sát Giao thông (CSGT) được công bố, có nhiều cách hiểu khác nhau xung quanh thông tư này.

Có người cho rằng, quyền dừng các phương tiện đang lưu hành của CSGT, các trường hợp “dừng xe” về cơ bản không thay đổi. Tuy nhiên, cũng có người căn cứ vào quyền hạn và cho rằng, “quyền dừng xe” của CSGT đã được “nới rộng”. Thậm chí, có người lo, CSGT có quyền dừng xe bất cứ khi nào. Vậy, thực sự quyền dừng xe của CSGT đến đâu?

Căn cứ trên nội dung của Thông tư 01, PV Infonet đã có cuộc trao đổi với Luật sư Đặng Văn Cường, Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư Tp Hà Nội) để hiểu rõ hơn về thông tư 01 quy định về quyền hạn, chức năng của CSGT.

Thưa luật sư, mới đây Bộ Công an ra Thông tư số 01 quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng CSGT, đã cụ thể hóa hơn quy định về lực lượng này, tuy nhiên lại có nhiều cách hiểu về việc dừng xe của CSGT. Theo luật sư, quy định này có gì thay đổi không?

Ls Đặng Văn Cường: Theo quy định tại Điều 14, Thông tư số 65/2012/TT-BCA ngày 30/10/2012 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, nội dung, hình thức tuần tra kiểm soát của Cảnh sát giao thông thì có 5 trường hợp CSGT được dừng phương tiện đang lưu thông để kiểm tra, kiểm soát như sau: "Trực tiếp phát hiện hoặc thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện, ghi nhận được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ; Thực hiện kế hoạch, mệnh lệnh tổng kiểm soát của Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông đường bộ - đường sắt hoặc Giám đốc Công an cấp tỉnh trở lên; Thực hiện kế hoạch, phương án công tác của Trưởng phòng Hướng dẫn và Tổ chức tuần tra, kiểm soát giao thông thuộc Cục Cảnh sát giao thông đường bộ - đường sắt, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông hoặc Trưởng Công an cấp huyện trở lên về việc kiểm soát, xử lý vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ theo chuyên đề; Có văn bản của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra từ cấp huyện trở lên; văn bản đề nghị của cơ quan chức năng liên quan về dừng phương tiện để kiểm soát phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự; Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông.

Quy định này được ghi nhận lại và sửa đổi, bổ sung tại khoản 2, Điều 12, Thông tư số 01/2016/TT-BCA ngày 04/01/2016 của Bộ công an, cụ thể như sau:

"Cán bộ thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát được dừng phương tiện để kiểm soát trong các trường hợp sau: a) Trực tiếp phát hiện hoặc thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện, ghi nhận được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ; b) Thực hiện mệnh lệnh, kế hoạch tuần tra, kiểm soát của Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông hoặc Giám đốc Công an cấp tỉnh trở lên; c) Thực hiện kế hoạch tổ chức tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông của Trưởng phòng Tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc thuộc Cục Cảnh sát giao thông, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông hoặc Trưởng Công an cấp huyện trở lên; d) Có văn bản đề nghị của Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ quan điều tra; văn bản đề nghị của cơ quan chức năng liên quan về dừng phương tiện để kiểm soát phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự, phòng, đấu tranh chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Văn bản đề nghị phải ghi cụ thể thời gian, tuyến đường, phương tiện dừng để kiểm soát, xử lý, lực lượng tham gia phối hợp; đ) Tin báo, tố giác về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông."

CSGT thực hiện dừng xe người vi phạm

Ls Đặng Văn Cường: Đúng như vậy! Có thể thấy quy định về các trường hợp CSGT tham gia thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát giao thông được quyền dừng phương tiện tham gia giao thông để kiểm tra không có gì mới. 

Từ năm 2012 tới nay thì Thông tư 65 quy định có 5 trường hợp cụ thể CSGT được quyền dừng phương tiện tham gia giao thông để kiểm tra. Nội dung này tiếp tục được ghi nhận tại Điều 12, Thông tư số 01/2016 như đã nêu ở trên.

Nếu việc dừng xe của CSGT mà không thông báo lỗi người bị dừng xe có được quyền yêu cầu được xem kế hoạch tuần tra và lý do dừng phương tiện hay không?

Ls Đặng Văn Cường: Đương nhiên là người tham gia giao thông có quyền biết họ vi phạm lỗi gì, người dừng xe của họ có quyền kiểm tra, kiểm soát giao thông hay không. Không phải mọi CSGT đều có quyền dừng phương tiện để kiểm tra. Chỉ người nào được giao nhiệm vụ, thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát thì mới có quyền dừng phương tiện để kiểm tra và chỉ được dừng phương tiện thuộc một trong 5 trường hợp nêu trên.

Mặt khác, Khoản 1, Điều 12, Thông tư số 01/2016/TT-BCA cũng quy định về nguyên tắc dừng xe để kiểm tra là: "Việc dừng phương tiện phải bảo đảm các yêu cầu sau: a) An toàn, đúng quy định của pháp luật; b) Không làm cản trở đến hoạt động giao thông; c) Khi đã dừng phương tiện phải thực hiện việc kiểm soát, nếu phát hiện vi phạm phải xử lý vi phạm theo đúng quy định của pháp luật."

Như vậy, có thể thấy các trường hợp CSGT lao ra giữa đường để "vồ" người tham gia giao thông, lao ra chặn đầu xe làm ách tắc giao thông... là hành vi pháp luật không cho phép. Hành vi này có thể bị khiếu nại theo luật khiếu nại hoặc có thể bị khởi kiện theo thủ tục tố tụng hành chính hiện hành.

Vậy, theo luật sư, điểm tiến bộ của Thông tư 01 là gì thưa luật sư?

Ls Đặng Văn Cường: Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 15 tháng 02 năm 2016 và thay thế Thông tư số 65/2012/TT-BCA ngày 30 tháng 10 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Công an quy định nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức, nội dung tuần tra, kiểm soát của Cảnh sát giao thông đường bộ

Nội dung quy định cụ thể hơn, chi tiết hơn Thông tư số 56 để CSGT thuận lợi trong thực hiện nhiệm vụ và người tham gia giao thông cũng không bị gây phiền hà, cản trở.

Xin cảm ơn luật sư!