Chống bức cung, nhục hình: "Phải tin vào cán bộ điều tra"

Chống bức cung nhục hình bằng ghi âm, ghi hình… tốn kém

Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi) trình Quốc hội  đang được các đại biểu rất quan tâm. Đặc biệt là nội dung mới, đề nghị lắp camera giám sát quá trình điều tra để chống bức cung, nhục hình. 

Sáng nay (9/11), trao đổi với phóng, Đại biểu QH Nguyễn Văn Pha, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa XIII, (Đoàn ĐBQH Nam Định) cho rằng việc lắp đặt camera, ghi âm ghi hình ở nhiều nơi là tốn kém. Trong điều kiện  đất nước đang khó khăn, cần rất nhiều tiền cho các công trình cũng như các vấn đề khác. 

"Tôi nói thật, bây giờ phải tin vào cán bộ điều tra. Người ta là cán bộ thực thi pháp luật người ta phải chấp hành pháp luật. Việc chấp hành pháp luật, liên quan đến nghề nghiệp cả cuộc đời của người ta. Theo thống kê, tỉ lệ những người vi phạm pháp luật trong bức cung nhục hình chiếm rất nhỏ. Không phải vì một số vụ nhỏ đó mà lắp đặt tràn lan camera như vậy"- Đại biểu Nguyễn Văn Pha chia sẻ.

Bên cạnh đó, máy móc cũng do con người làm ra, máy móc thiết bị hiện đại đến mấy cũng do con người sử dụng. Lấy gì để đảm bảo rằng, những ghi âm, ghi hình đó giữ được nguyên vẹn nội dung đó. Người ta có thể làm sai lệch đi, có thể xóa đi.

Nhấn mạnh một lần nữa, Đại biểu Nguyễn Văn Pha nói: "Tôi cho rằng chúng ta cần đặt lòng tin vào cán bộ điều tra và phải quy định pháp luật chặt chẽ để buộc người ta phải tuân theo pháp luật. Người nào vi phạm phải xử lý nghiêm, xử lý thật nghiêm, làm sao người ta không thể cố ý làm trái được".

Theo Đại biểu Nguyễn Văn Pha, chỉ cần ghi âm ghi hình chỉ nên lắp đặt ở những nơi trọng tâm trọng điểm.

Trước đó, phát biểu phiên thảo luận hội trường bàn về Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), Đại biểu Quốc hội Phạm Trường Dân (Đại tá, Phó Giám đốc Công an tỉnh Quảng Nam) cho rằng: Việc hỏi cung bị can của cơ quan tiến hành tố tụng phải được ghi âm ghi hình là chưa cần thiết, khó có tính khả thi và không phù hợp với điều kiện của nước ta.

Ông Phạm Trường Dân giải thích, cơ sở giam dữ chỉ tính riêng của lực lượng công an được bố trí từ cấp huyện đến cấp tỉnh và Bộ công an chưa thể đáp ứng, hàng năm cơ quan điều tra phải thụ lý khoảng 100 nghìn vụ án hình sự với khoảng 150.000 -160.000 bị can. Nếu thực hiện đúng quy định như dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự thì khoản kinh phí trang bị lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng đó là chưa kể phải đầu tư kinh phí để sửa chữa, nâng cấp, xây mới cơ sở vật chất cho việc lắp ráp thiết bị phục vụ cho công tác ghi âm, ghi hình xây dựng kho tàng, tàng thư, quản lý, bảo quản đĩa băng ghi âm ghi hình chuẩn bị đội ngũ cán bộ kỹ thuật làm nhiệm vụ cho việc sử dụng, quản lý, khai thác ghi âm, ghi hình.

Cũng cùng quan điểm là chỉ ghi âm ghi hình đối với một số loại vụ án nhất định, Đại biểu Trần Đình Sơn, Viện trưởng Viện KSND tỉnh Đắk Lắk cho rằng: “Tôi tán thành ý kiến giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội và Ban soạn thảo. Tuy nhiên, so với điều kiện thực tiễn của Việt Nam theo tôi cần có lộ trình. Cũng nên ghi âm, ghi hình những vụ án có tổ chức, vụ án phức tạp, an ninh quốc gia rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, án không quả tang, án truy xét. Những nguyên nhân oan sai, nhục hình, bức cung hầu như ở những dạng này”.

Tuy nhiên, thực tiễn, không phải chỉ có những vụ án phức tạp, có tổ chức.... mới có bức cung nhục hình. Vụ một số Công an xã Kim Nỗ (Đông Anh- Hà Nội) đánh chết người cũng chỉ vì "có đơn tố cáo đánh người", hay vụ một số Công an Tp. Tuy Hòa (Phú Yên) đánh chết anh Ngô Thanh Kiều vì tình nghi liên quan đến trộm cắp... là 2 trong số những vụ án ban đầu hết sức đơn giản nhưng kết quả là có bức cung, nhục hình dẫn đến chết người...

Nếu không có bức cung, nhục hình sẽ không có hình ảnh này (nguồn ảnh Zing)

Cơ chế nào để giám sát đóng kịch, diễn lại?

Đại biểu Quốc hội Huỳnh Ngọc Ánh , Phó Chánh án Tòa án Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đã đánh giá cao về quy định ghi âm ghi hình, chống bức cung nhục hình.

Theo ông Ánh, bắt buộc ghi âm, ghi hình, hỏi cung bị can tại Điều 119 là những quy định này là do chính Bộ Công an đề xuất cho nên có cơ sở để thực hiện. Ghi âm ghi hình tránh những trường hợp ép cung, nhục hình đã xảy ra thời gian gần đây hết sức nghiêm trọng. Mặt khác, bị can, bị cáo cũng không thể đổ thừa cho cơ quan điều tra về bức cung, nhục hình để phản cung chạy tội, bảo đảm cho tính khách quan, trung thực của cơ quan điều tra.

Tuy nhiên, ông Ánh cũng có những băn khoăn cần phải giải đáp trong luật. Theo ông, cần làm rõ trong dự thảo mỗi lần hỏi cung là một lần phải ghi âm, ghi hình hay chỉ ghi âm, ghi hình một lần khi cần thiết. Nếu mỗi lần hỏi cung là mỗi lần ghi băng, ghi hình thì liệu có khả thi hay không?

Ông Ánh giải thích, vì thực tế hiện nay cho thấy một vụ án đối với một bị can phạm tội quả tang hoặc đơn giản, rõ ràng nhưng việc điều tra, hỏi cung ít nhất cũng phải tiến hành đến 5 lần, 5 bản cung. Từ biên bản theo dõi quả tang cho đến bản phúc cung cuối cùng của Viện kiểm sát và mỗi lần hỏi cung như vậy thì biên bản ghi ít nhất 4 trang giấy và ghi được 4 trang giấy cũng hết 1 tiếng đồng hồ, có nghĩa là ít nhất phải 5 tiếng ghi băng ghi hình. Như vậy dữ liệu này bảo quản như thế nào.

Vấn đề khác, việc sử dụng băng ghi âm, ghi hình này như thế nào, khi nào sử dụng, khi bị can, bị cáo tại phiên tòa phạm tội rõ ràng thì có cần phải kiểm tra lại băng hình này hay không. Khi chuyển hồ sơ vụ án qua Tòa án thì có chuyển những băng ghi âm, ghi hình này qua Tòa án với tư cách là một chứng cứ trong hồ sơ hay không. Với những vấn đề này tôi đề nghị phải ghi thẳng vào luật chứ không thể có sự bàn giữa Chính phủ và Viện kiểm sát tối cao và Tòa án nhân dân tối cao.

Mặt khác, nếu cơ quan điều tra thực hiện việc hỏi cung mà không ghi âm, ghi hình thì được xem đây là vi phạm tố tụng nghiêm trọng, vậy hậu quả pháp lý của người vi phạm có tố tụng nghiêm trọng này là như thế nào thì khi Tòa án xét xử có được tuyên bố rằng việc điều tra này vô hiệu không, có được hủy kết quả điều tra để trả về làm lại cho đúng tố tụng hay không, đó là những vấn đề chúng ta cần phải quy định, nếu Tòa án có quyền được như thế thì đề nghị cũng phải bổ sung ở trong điều, chương nghị án và tuyên án. Điều 322 quy định rõ Tòa án có quyền tuyên hủy kết quả điều tra để buộc điều tra lại.

Đặc biệt, điều đại biểu Ánh rất lo lắng chính là cơ chế gì để giám sát loại trừ những trường hợp đóng kịch, diễn lại.

Ông Ánh cũng chỉ ra, trên thực tế có thể xảy ra khi hỏi cung bị can, bị cáo thì hỏi ở ngoài phòng có ghi âm, ghi hình. Sau khi hỏi xong, mọi chuyện xong xuôi rồi lại đưa vào trong phòng có ghi âm, ghi hình để thực hiện lại từ ban đầu thì có biện pháp gì loại trừ vấn đề này không. Bởi vì không phải bất kỳ chỗ nào cũng có băng ghi âm, ghi hình, một trại giam có đến 5 - 7 phòng lấy cung thì không phải phòng nào cũng có, chỗ này chúng ta phải có biện pháp.