Việc ký kết các điều ước quốc tế không được trái với Hiến pháp

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Trần Văn Hằng cho biết, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án luật này.

Theo đó, các vị đại biểu Quốc hội tán thành về sự cần thiết sửa đổi Luật ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế và nội dung cơ bản của dự thảo Luật; cơ bản tán thành Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Đối ngoại; đồng thời, cho thêm một số ý kiến về các vấn đề, điều khoản cụ thể.

Theo ông Hằng, sau kỳ họp, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan, tổ chức hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.

Đề cập đến tên gọi của dự thảo Luật, ông Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại cho biết, đa số ý kiến nhất trí sửa tên Luật thành “Luật điều ước quốc tế” (ĐƯQT) để đảm bảo tính khái quát, dễ hiểu. Một số ý kiến khác đề nghị nên giữ tên luật như luật hiện hành để phù hợp với nội hàm điều chỉnh của Luật và không gây hiểu nhầm là luật quy định về nội dung các ĐƯQT.

Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Trần Văn Hằng

Về các ý kiến trên, ông Hằng cho biết, theo quy định tại Điều 1 Luật ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế hiện hành thì phạm vi điều chỉnh của Luật gồm các hoạt động ký kết, gia nhập, bảo lưu, lưu chiểu, lưu trữ, sao lục, công bố, đăng ký, thực hiện, giải thích, sửa đổi, bổ sung, gia hạn, chấm dứt hiệu lực, từ bỏ, rút khỏi, tạm đình chỉ thực hiện điều ước quốc tế.

Tên gọi của luật hiện hành tuy dài nhưng cũng chưa bao quát hết phạm vi điều chỉnh của luật. Do vậy, đề nghị Quốc hội cho sửa tên Luật thành "Luật điều ước quốc tế" để đảm bảo tính khái quát, ngắn gọn, phù hợp với thực tiễn tên gọi các luật trong nước và pháp luật quốc tế về điều ước quốc tế.

Về nguyên tắc ký kết và thực hiện điều ước quốc tế, ông Hằng cho biết, có ý kiến đề nghị sửa cụm từ “phù hợp với Hiến pháp” bằng “không trái với Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” tại khoản 1 Điều 3 về nguyên tắc ký kết và thực hiện ĐƯQT.

Trước ý kiến trên, ông Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại cho biết, nguyên tắc quan trọng hàng đầu khi ký kết và thực hiện ĐƯQT là không được trái với quy định của Hiến pháp. Vì vậy, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định tại khoản 1 Điều 3.

Trước một số ý kiến cho rằng cần làm rõ mối quan hệ giữa ĐƯQT với Hiến pháp và hệ thống pháp luật, ông Hằng cho biết, có ý kiến đề nghị chỉnh sửa nội dung khoản 1 Điều 6 dự thảo Luật để thống nhất với quy định tại Điều 156 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.

Đối với vấn đề này, ông Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại cho rằng, quy định như tại dự thảo Luật phù hợp với luật pháp quốc tế, Hiến pháp, các luật trong nước (trong đó có Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015) và cơ bản phù hợp với thực tiễn ký kết, áp dụng, thực hiện ĐƯQT.

Theo ông Hằng, dự thảo Luật cũng quy định việc ký kết ĐƯQT không được trái với Hiến pháp. Như vậy, quy định tại dự thảo Luật phù hợp với quy định của Hiến pháp và Điều 156 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. Do vậy, đề nghị Quốc hội cho giữ quy định như dự thảo Luật.

Trước ý kiến cho rằng ngoài quy định chung về cơ quan chủ trì đề xuất đàm phán ĐƯQT là Bộ Ngoại giao thì đối với ĐƯQT liên quan đến lĩnh vực an ninh, quốc phòng, trật tự xã hội, cơ quan chủ trì đề xuất đàm phán nên là Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, ông Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại cho rằng, các ĐƯQT về chiến tranh, hòa bình, an ninh, chủ quyền quốc gia, biên giới lãnh thổ là những ĐƯQT thể hiện chính sách lớn về đối ngoại, có tầm ảnh hưởng lớn đến mọi mặt của đời sống xã hội.

Theo ông Hằng, thực tiễn từ trước đến nay, các Hiệp định lớn như Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Hiệp định Paris 1973 đều do Bộ Ngoại giao chủ trì đàm phán. Quy định giao cho Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan đề xuất đàm phán các ĐƯQT loại này kế thừa quy định của Luật ký kết, gia nhập và thực hiện ĐƯQT hiện hành cũng như Pháp lệnh ký kết và thực hiện ĐƯQT được ban hành trước đó.

Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ quy định tại khoản 2 Điều 8 dự thảo Luật, đồng thời bổ sung cụm từ “chiến tranh” trước cụm từ “hòa bình” để phù hợp với quy định tại khoản 14 Điều 70 Hiến pháp.