TS. Khuất Việt Hùng: "Quyền riêng tư của mọi người được tôn trọng đặc biệt"

TS. Khuất Việt Hùng khẳng định: Quyền riêng tư của người chủ dữ liệu sẽ được tôn trọng đặc biệt khi giám sát giao thông bằng điện thoại di động (Ảnh: ND)

LỜI TÒA SOẠN:

Tại cuộc Hội nghị Ứng dụng công nghệ giám sát phương tiện giao thông trong đảm bảo trật tự, an toàn giao thông tại Việt Nam, tiến sĩ Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia - cho biết hiện nước ta chưa thể giám sát trực tuyến giao thông cũng như cung cấp trạng thái giao thông cho người dân thông qua internet, điện thoại di động nhưng hoàn toàn có thể thực hiện vào năm 2016. Nếu như tích hợp được trên điện thoại cầm tay thì sẽ có nguồn dữ liệu về trạng thái giao thông trên đường.

Thông tin lập tức được dư luận chú ý và đi kèm với nó là những sự lo ngại về quyền riêng tư của cá nhân. Sáng ngày 19/3, Báo điện tử Infonet đã có cuộc trao đổi với luật sư Phạm Công Út, Trưởng văn phòng Luật sư Phạm Nghiêm (Đoàn Luật sư Tp HCM) về vấn đề này (Xem bài: "Giám sát giao thông qua điện thoại": Cẩn thận xâm phạm quyền công dân!). 

Tối ngày 19/3, phóng viên Infonet đã nhận được điện thoại của tiến sĩ Khuất Việt Hùng đề nghị được làm rõ các thông tin liên quan đến ý tưởng và kế hoạch được nêu ra tại Hội nghị "Ứng dụng công nghệ giám sát phương tiện giao thông..." và phản bác những sự "hiểu chưa rõ" của dư luận. 

Trong cuộc trao đổi với phóng viên Infonet tối ngày 19/3, ông Khuất Việt Hùng cho biết: 

Thực tế là Hội thảo chỉ bàn về sử dụng dữ liệu không định danh (chỉ cần thông tin về địa điểm và thời gian) từ hàng triệu điện thoại di động đang dịch chuyển trong không gian nhằm giám sát trạng thái dòng giao thông trong đô thị và trên mạng lưới đường bộ. 

Trên cơ sở những dữ liệu đó, nhà điều hành giao thông sẽ đưa ra các quyết định điều khiển giao thông phù hợp cũng như cung cấp thông tin về giao thông cho người dân (bao gồm: vạch lộ trình thuận lợi nhất cho chuyến đi cả trước và trong chuyến đi) thông qua internet hoặc điện thoại di động. Cái này tiếng Anh gọi là Real Time Traffic Monitoring khi dịch sang tiếng Việt là Giám sát giao thông trực tuyến theo thời gian thực. 

Dữ liệu sử dụng để giám sát giao thông trực tuyến có thể từ dữ liệu xe di động (Floating Car Data) hoặc từ sự dịch chuyển vị trí của điện thoại (Floating Phone Data). 

Hiện nay, Dự án đã sử dụng dữ liệu từ 3.000 xe taxi để xây dựng thành công giải pháp công nghệ. Tuy nhiên, nếu sử dụng được dữ liệu từ dịch chuyển vị trí của điện thoại di động thì số lượng lớn sẽ giúp cho thông tin có chất lượng và độ chính xác sẽ cao hơn rất nhiều. 

Vì vậy, tại sao mới có Hội thảo để bàn bạc khả năng này. Hiện tại các nước phát triển đã áp dụng dữ liệu này và chắc chắn là dữ liệu không định danh (tuyệt đối không sử dụng thông tin nhân thân của người sở hữu điện thoại di động hay sở hữu xe ô tô). 

Tuy nhiên, lo ngại của người dân về vấn đề bảo mật thông tin cá nhân là hoàn toàn chính đáng, vì vậy khi triển khai thực hiện ứng dụng công nghệ này thì các cơ quan nhà nước phải yêu cầu các doanh nghiệp phải tuân thủ tuyệt đối quy định pháp luật của nhà nước về bảo mật thông tin cá nhân.

Ở đây tôi cũng nói thêm: Công nghệ Giám sát giao thông trực tuyến theo thời gian thực (Real Time Traffic Monitoring) đã được Nhóm nghiên cứu hỗn hợp Việt-Đức ứng dụng thành công trên cơ sở sử dụng dữ liệu xe di động (từ thiết bị giám sát hành trình của xe ô tô) trên địa bàn Hà Nội. 

Vì vậy, lần này Ủy ban An toàn giao thông (UBATGT) đứng ra tổ chức Hội thảo để tìm kiếm cơ hội sử dụng công nghệ này trên cơ sở dữ liệu KHÔNG ĐỊNH DANH về VỊ TRÍ và THỜI GIAN của các thuê bao điện thoại di động của Viettel. 

Hiện tại, việc sử dụng thông tin về vị trí và thời gian của phương tiện trong xây dựng mô hình giao thông động thì không cần thiết thông tiin liên quan đến chủ sở hữu (tên, biển số xe, đăng kiểm,...). 

Vì vậy, nếu sử dụng được thông tin từ điện thoại di động thì số lượng dữ liệu sẽ nhiều hơn, qua đó mô hình giao thông sẽ có chất lượng cao hơn, phục vụ tốt không tác tổ chức, điều hành giao thông chung, đồng thời sẽ cung cấp thông tin trước chuyến đi (chọn lộ trình thuận tiện nhất) trong chuyến đi (điều chỉnh lộ trình theo tình huống giao thông phát sinh để có lộ trình tối ưu trong quá trình di chuyển) cho người dân (qua internet, điện thoại di động và các cơ chế trao đổi thông tin khác). 

Đồng thời trên cơ sở dữ liệu lịch sử thì có thể đề xuất phương án quy hoạch mạng lưới KCHT, Vận tải công cộng phù hợp với đặc điểm nhu cầu đi lại của người dân cũng như giúp đánh giá tác động giao thông của các công trình xây dựng lớn trong đô thị (chung cư, cao ốc, trung tâm thương mại,...) trước khi phê duyệt dự án, tránh tình trạng xây xong nhà thì tắc đường như hiện nay. 

"Vì vậy, việc nói đây là Ý tưởng của UBATGT Quốc gia hay của cá nhân tôi là hoàn toàn không chính xác. UBATGTQG chỉ đứng ra tổ chức Hội thảo để kết nối giữa nhóm nghiên cứu Việt - Đức với Viettel", ông Khuất Việt Hùng khẳng định.

Để giải thích kỹ hơn về cơ chế hoạt động của giải pháp này, ông Hùng cho biết thêm, đây là dữ liệu không định danh, chỉ sử dụng mỗi thông tin về vị trí và thời gian, trên cơ sở đó có thể xác định được trạng thái dòng giao thông. Chẳng hạn chỗ nào di chuyển vị trí chậm, nghĩa là đang có hiện tượng ùn tắc, còn nếu đi nhanh nghĩa là dòng tự do, không xảy ra ùn tắc. Từ đó người ta sẽ xây dựng mô hình giao thông trên toàn bộ mạng lưới giao thông để thông tin trực tuyến về trạng thái giao thông cho điều hành, đồng thời cung cấp thông tin cho người dân để biết được chỗ nào đang tắc, chỗ nào đang thông.

Người dân nếu sử dụng điện thoại di động có thể vạch ra lộ trình đi lại, tránh ùn tắc trên cơ sở phần mềm hướng dẫn cho người dân nên chọn tuyến đường nào, đi như nào cho tránh ùn tắc. Ngay cả trong quá trình lưu thông, khi xuất hiện những tình huống bất ngờ, ví dụ trên đường đang lưu thông thông suốt, bỗng nhiên có một chiếc xe chết máy giữa đường, dẫn đến ùn tắc, thì hệ thống sẽ cập nhật lại, hướng dẫn người dân đi vào làn đường khác.

Dự án này do 10 cơ quan, đơn vị của Đức và Việt Nam thực hiện, đề xuất với Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia. Trước đề xuất này, ông Hùng cho biết, quan điểm của Ủy ban là tất cả những giải pháp gì có thể giúp giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông Ủy ban đều tiếp nhận. Trên cơ sở đó Uỷ ban và đơn vị nhà mạng đã tổ chức hội thảo để các bên trao đổi với nhau, lắng nghe đề xuất của họ, trên cơ sở đó nếu thấy phù hợp sẽ đề xuất với các bộ ngành báo cáo Chính phủ.

Nhiều người quan ngại giám sát giao thông qua điện thoại sẽ ảnh hưởng tới quyền riêng tư

“Ủy ban không làm việc này, đây cũng không phải đề án của chúng tôi. Đây là dự án nghiên cứu giữa Bộ KH&CN Việt Nam và Đức” - ông Khuất Việt Hùng cho biết đồng thời nói thêm rằng, chủ trương này trên thế giới đã làm rồi. Ngay như ở Đức, khái niệm "quyền riêng tư" người ta rất coi trọng, bảo vệ nhưng người ta cũng sử dụng giải pháp này, vì nó không ảnh hưởng đến quyền riêng tư.

“Tất cả những dữ liệu này là dữ liệu phi định danh, không ai biết là ai, và việc này cũng không cần thiết đến các dữ liệu khác ngoài dữ liệu về vị trí và thời gian. Bây giờ đưa số liệu định danh sẽ làm tăng thêm nhu cầu xử lý mà không cần thiết phải sử dụng đến, ngược lại còn gây lãng phí lớn về đầu tư, năng lực”.

Ông Hùng nhấn mạnh: “Quyền riêng tư của người chủ dữ liệu đó sẽ được tôn trọng đặc biệt”. Những thông tin khác liên quan, bao giờ cũng phải có thỏa thuận riêng giữa nhà mạng với khách hàng.

Mặc dù vậy, ông Khuất Việt Hùng cũng cho biết, những ý kiến lo ngại về vấn đề này chắc chắn sẽ được Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia yêu cầu đơn vị nghiên cứu dự án phải thực hiện đúng quy định pháp luật liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền tự do, quyền bảo vệ bí mật cá nhân của người dân.