Sửa đổi, bổ sung 141 điều của Bộ luật Hình sự 2015

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long

Bãi bỏ 1 điều trong Bộ luật Hình sự 2015

Theo đó, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 lần này liên quan đến 141 điều của Bộ luật, gồm 18 điều thuộc “Phần Những quy định chung” và 123 điều thuộc “Phần Các tội phạm”, trong đó có 43 điều sửa đổi về kỹ thuật, 97 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật và bãi bỏ 1 điều.

Đặc biệt, dự thảo Luật đã có những sửa đổi, bổ sung liên quan đến cấu thành của một số tội phạm quy định tại 44 điều luật của BLHS năm 2015 để phù hợp thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Cụ thể: Bổ sung hành vi “cướp phá tài sản” vào cấu thành tội bạo loạn (Điều 112) để xử lý đối với hành vi phạm tội này mà theo BLHS năm 1999 thì đây là hành vi cấu thành tội hoạt động phỉ.

Bổ sung phương án 2 quy định riêng về đối tượng hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu hoặc pháo các loại vào Điều 190 (tội sản xuất, buôn bán hàng cấm) và Điều 191 (tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm) của BLHS năm 2015.

Bổ sung các chất ma túy mới phát hiện (chất XLR-11 được tẩm ướp trong cỏ Mỹ và lá KHAT có chứa chất ma túy Cathinone) vào cấu thành các tội phạm về ma túy (các Điều 248, 249, 250, 251, 252) để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống ma túy; đồng thời, bổ sung quy định về vấn đề xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự đối với các tội phạm về ma túy.

“Cụ thể, đối với trường hợp phạm tội ma túy đặc biệt nghiêm trọng mà BLHS quy định khung hình phạt đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình (tức là khoản 4 các Điều 248 -  252 của BLHS năm 2015) thì phải xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự” – Bộ trưởng Bộ tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh.

Dự thảo Luật cũng bỏ yếu tố "đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm" trong cấu thành tội đào nhiệm (Điều 363) nhằm hạn chế phạm vi xử lý hình sự về tội này.

Bổ sung vào cấu thành tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù (Điều 378); tội trốn khỏi nơi giam, giữ hoặc trốn khi đang bị áp giải, đang bị xét xử (Điều 386) và tội đánh tháo người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, người đang bị áp giải, xét xử, chấp hành án phạt tù (Điều 387) thêm đối tượng bị xâm hại là “người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp” cho đầy đủ và phù hợp với quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015; bổ sung vào cấu thành tội vi phạm quy định về bảo vệ (Điều 410) yếu tố "gây thiệt hại về tài sản từ 500 triệu đồng trở lên".

Bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng nhấn mạnh, trong quá trình soạn thảo, góp ý, đa số ý kiến thể hiện sự tán thành với nhiều nội dung của dự thảo Luật. Tuy nhiên, còn có ý kiến khác nhau về một số vấn đề rất quan trọng, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, cho ý kiến chỉ đạo.

Cụ thể, về việc bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện vào BLHS năm 2015, trong quá trình xây dựng dự thảo Luật, các ý kiến đều thống nhất cao về việc bổ sung các chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện ở nước ta vào BLHS năm 2015 để có cơ sở xử lý. Tuy nhiên, phương án bổ sung cụ thể thì còn có ý kiến khác nhau.

Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, trước mắt chỉ nên bổ sung những chất ma túy mà chúng ta đã biết rõ tên, nguồn gốc. Đó là chất XLR-11 (được tẩm ướp trong cỏ Mỹ) và lá KHAT - một loại lá đã xuất hiện ở nước ta. Còn những cây khác có chứa chất ma túy mà chúng ta chưa biết được thì chưa nên bổ sung vào BLHS. Trên tinh thần đó, không nên có quy định quét "cây khác có chứa chất ma túy" trong các điều luật của BLHS quy định các tội phạm về ma túy.

Theo loại ý kiến thứ hai thì ngoài việc bổ sung các cây, lá cụ thể mới xuất hiện trong thời gian gần đây thì cũng cần bổ sung quy định mang tính dự báo là “cây khác có chứa chất ma túy” để tạo điều kiện linh hoạt, thuận lợi trong việc xử lý tội phạm khi phát hiện một loại cây mới có chứa chất ma túy mà không cần phải sửa đổi, bổ sung BLHS.

Chính phủ nhận thấy, chính sách xử lý hình sự đối với các tội phạm về ma túy là rất nghiêm khắc. Vì vậy, việc bổ sung chất ma túy nào, cây nào có chứa chất ma túy vào BLHS cần phải được cân nhắc hết sức thận trọng.

"Do vậy, trước mắt, chỉ nên bổ sung chất XLR-11 (được tẩm ướp trong cỏ Mỹ) vì đây là chất ma túy thuộc Danh mục II - Các chất ma túy được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu hóa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền và lá KHAT - một loại lá mới xuất hiện ở nước ta và có chứa chất ma túy Cathinone thuộc Danh mục I - Các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội; việc sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu hóa học, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền’’- Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp thì còn những cây khác có chứa chất ma túy mà chúng ta chưa biết được thì chưa nên bổ sung vào BLHS. Nếu sau này xuất hiện các cây này ở nước ta thì có thể vận dụng các biện pháp xử lý khác đối với hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt các cây này, đồng thời tiến hành phân tích, kiểm nghiệm để có kết luận cụ thể và nếu cần thì sẽ đề xuất bổ sung vào BLHS. Nếu bổ sung vào BLHS quy định quét "cây khác có chứa chất ma túy" thì dễ có nguy cơ bị lợi dụng, xử lý không đúng.