Bị xâm hại quyền hình ảnh trên Facebook, Bộ luật Dân sự 2015 bảo vệ thế nào?

Hiện nay, việc sử dụng hình ảnh một cách tùy tiện trên mạng Facebook nhằm bôi nhọ, hạ thấp uy tín của cá nhân đang là vấn đề nóng. Vậy quy định của Luật dân sự về vấn đề này thế nào?

Hình ảnh cá nhân, được Hiến pháp bảo vệ, tại Luật dân sự đã có một điều quy định chi tiết về vấn đề này.

Ngay tại khoản 1 điều 31 Bộ Luật Dân sự 2005, đang có hiệu lực, và khoản 1 điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, có hiệu lực từ ngày 1/1/2017, đã khẳng định rõ: "Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình".

Bộ luật Dân sự 2015 khẳng định rõ hơn: "Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác".

Chỉ trừ những trường hợp sau việc sử dụng hình ảnh này không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ. Đó là, hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng. Hoặc, hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.

Như vậy, với quy định rõ ràng hơn, chặt chẽ hơn, quyền hình ảnh của công dân sẽ được Bộ luật Dân sự 2015 bảo vệ tốt hơn. Mọi sự xâm hại đến hình ảnh cá nhân trái quy định của pháp luật, người dân có quyền khởi kiện các tổ chức, cá nhân tài Toàn án.

Điều này, rất phù hợp với tình trạng xâm phạm hình ảnh cá nhân của công dân đang diễn ra ở một số hoạt động của cá nhân và tổ chức. Chẳng hạn mới đây, một nhà từ thiện vì "lỡ" cười khi trao quà đã bị ném đưa ảnh khắp nơi để ném đá, xỉ nhục. Không ai hiểu rằng, chị đang lặng lẽ làm được rất nhiều điều tốt, mang lại nhiều niềm vui cho các ca mổ tim, khuyết tật, người nghèo...

Hay gần đây nhất, một hãng Mỹ phẩm, SPA đã ngang nhiên dùng ảnh chị K.V (một chuyên gia truyền thông) để cắm vào những cái tên, địa chỉ lạ hoắc để "minh chứng" về kết quả dùng sản phẩm của hãng này.

Bị xâm hại quyền hình ảnh trên Facebook, Bộ luật Dân sự 2015 bảo vệ thế nào? - ảnh 1

Ảnh của chị K.V bị lấy tên hoàn toàn khác

Tệ hơn, một Facebooker đã phải kêu trời vì hình ảnh của mình đang ngủ khi đưa lên Facebook đã bị website lấy về làm hình minh họa cho "xác chết" vì ngủ bật quạt.

Đây là những câu chuyện dở khóc dở cười về chuyện xâm hại quyền hình ảnh cá nhân của công dân mà nhiều người biết. Điều này minh chứng cho một hiện tượng chưa hiểu biết pháp luật hoặc coi thường pháp luật, xâm hại quyền hình ảnh của công dân.

Ngay từ bây giờ, các chuyên gia khuyến cáo, người sử dụng mạng xã hội Facebook và các mạng xã hội khác cần bảo vệ hình ảnh của mình bằng cách kiểm soát hình ảnh cá nhân, không cho phép các tổ chức, cá nhân sử dụng bừa bãi hình ảnh của mình. Đồng thời, không dùng ảnh cá nhân của người khác trên trang cá nhân nhằm mục đích bôi nhọ, xúc phạm danh dự nhân phẩm của họ.

Việc dùng hình ảnh cá nhân trên Facebook nhằm mục đích quảng cáo, thương mại phải được sự đồng ý của nhân vật trong ảnh hoặc người đại diện của người đó.

Điều 31. Quyền của cá nhân đối với hình ảnh

1. Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.

2. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý; trong trường hợp người đó đã chết, mất năng lực hành vi dân sự, chưa đủ mười lăm tuổi thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người đại diện của người đó đồng ý, trừ trường hợp vì lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng hoặc pháp luật có quy định khác.

3. Nghiêm cấm việc sử dụng hình ảnh của người khác mà xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.

(Trích Bộ luật Dân sự 2005, đang còn hiệu lực)

Điều 32. Quyền của cá nhân đối với hình ảnh

1. Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.

Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.

Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

2. Việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ:

a) Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng;

b) Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.

3. Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm quy định tại Điều này thì người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.

(Trích Bộ Luật dân sự 2015, có hiệu lực từ ngày 1/1/2017)

Hồng Chuyên