Những bác sĩ chưa từng có “quà”, Kỳ 1: Tìm sự thật trên cái chết

Nhưng trong mỗi chúng ta, có ai đã từng nghĩ về cảm giác của họ, về sự ảnh hưởng của nghề nghiệp đến đời sống của những con người mà gần như cả đời công việc phải đối diện - sờ mó - cầm nắm trực tiếp đến những thi thể.

Trong lần cách đây vài tháng, khi chứng kiến cảnh gần 1.000 người ở xã Giao Thạnh (Thạnh Phú) vây quanh hiện trường vụ “giám định pháp y sau 63 ngày chôn cất”, tuy không thể đến gần bên để xem, nhưng chúng tôi quan sát thấy hầu hết mọi người mặt tái như người bị bệnh do sợ hãi quá độ, rất nhiều người đã khóc thảm và nôn ói… Nhưng lần đầu tiên của những bác sĩ thì sao? Theo bác sĩ Nguyễn Kỳ Luân - Giám đốc Trung tâm Giám định pháp y Bến Tre, “tất cả đều là những con người đầy xúc cảm, nên sự hãi hùng kia là như nhau cả”. Ông định nghĩa bằng 2 từ “ám ảnh” sau gần 30 năm hành nghề. “Ngày ấy, khi mới ra trường, tôi tham gia ca mổ một xác chết vô danh đã trương sình với tư cách bác sĩ hỗ trợ. Thú thật hơn tuần sau vẫn còn nhớ cảnh tượng đó. Dù rằng lúc học trong trường, đi thực tập cũng làm thử qua, nhưng sao lúc làm thiệt và cần đến trách nhiệm, tôi lại hoang mang và sợ hãi đến kỳ lạ, có lẽ chân lý về đạo đức công bằng xã hội đã gây áp lực cho tôi chăng?!” - bác sĩ Luân nhớ lại.

Rất nhiều vụ án, tai nạn thương tâm mà nạn nhân bị chết có khi đã nhiều ngày, đang thời kỳ phân hủy, người bình thường nhìn thấy có khi còn ngất xỉu, hoặc bỏ chạy. Nhưng cũng chính họ - những nhân viên pháp y sẽ luôn đi đầu trong việc xác định nguyên nhân cùng với cơ quan điều tra. “Nhưng tôi nghĩ nếu nhân viên pháp y nào “biết luôn để trái tim ở trong lồng ngực” thì sẽ vượt qua tất cả - bác sĩ Kỳ Luân tâm sự.

Các bác sĩ pháp y cũng phải không ngừng học tập trang bị kiến thức cho mình để hoàn thành nhiệm vụ cũng như theo kịp sự phát triển của y học hiện đại. “Đã có người xem pháp y chỉ đơn thuần là mổ xác người không cần gây mê và rất đơn giản! Đó là nhận định rất sai lầm, vì người làm công tác giám định pháp y có khi phải chuyên sâu nhiều khoa, bởi nhiều vụ án phức tạp phải nắm vững cả về giải phẫu mô học, xương học và cả sinh lý học nữa thì kết quả giám định mới chính xác được” - bác sĩ Kỳ Luân nói.

Trong suốt quãng đường đầy thử thách kia, có rất nhiều cung bậc cảm xúc mà họ dồn nén trong lòng. Ngoài kỹ năng, tinh thần trách nhiệm cũng đóng vai trò rất quan trọng. “Trách nhiệm càng nhiều thì không có chỗ cho sự lơ là, mất cảnh giác hay sơ suất bỏ sót chi tiết, bác sĩ vận dụng những kỹ năng của mình mà tìm ra những nguyên nhân đang bị che giấu trong thi thể kia, luôn luôn phải cảnh giác cao độ, nhưng thách thức càng nhiều thì khi tìm ra được nguyên nhân để cơ quan công tố xác định bắt hung thủ để làm rõ trắng đen là phần thưởng quí giá nhất với chúng tôi” - bác sĩ Luân bình luận.

Nói về kỷ niệm khó quên nhất trong nghiệp của mình, bác sĩ Luân cho biết, đó là ca phẫu thuật mà ông suýt nữa phải ân hận do lúc ấy nghiệp vụ của mình còn chưa “cứng” lắm. “Thời gian tạm giam của bị can sắp hết, trong khi mọi người đều biết anh ta là hung thủ nhưng chúng tôi đã có kết quả giám định không thể nêu bật được nguyên nhân nên chưa đủ bằng chứng buộc tội anh ta. Và sau khi phải nhờ chi viện ở cấp trên, người ta đã phân tích kỹ lưỡng và cho kết quả chính xác và kỹ năng đó vượt tầm của tôi”. Đó cũng là lý do khiến cho các bác sĩ pháp y không ngừng chịu khó tìm tòi học hỏi, cập nhật kiến thức để làm tốt nhiệm vụ của mình. Vì vậy, họ luôn không ngừng rèn luyện về đạo đức cũng như nghiệp vụ.

Theo nhiều bác sĩ pháp y, họ luôn trau dồi đạo đức nghề nghiệp, bởi nếu sự lơ là, bỏ sót chi tiết hay do lợi ích không chính thức nào đó mà bóp méo sự thật sẽ rất dễ khiến họ có những sự ám ảnh, dằn vặt lương tâm. Chúng tôi đã đặt câu hỏi có phần nhạy cảm với nhiều bác sĩ trong ngành này và phần đông họ đều nhận định rằng việc ấy sẽ là một thử thách sống còn đối với sự nghiệp giám định pháp y của mình. Với bác sĩ Nguyễn Kỳ Luân: “Thật ra nhiều lúc đang làm việc, hoặc trong thời gian chờ kết quả phân tích, tôi cũng nhận nhiều cuộc điện thoại kèm theo nhưng lời đề nghị riêng tư có phần khiếm nhã. Nhưng tôi hiểu rất rõ về hậu quả sau khi làm chuyện gian dối. Và tôi khẳng định sẽ rất dễ kết thúc sự nghiệp do xấu hổ, hoặc bị phanh phui, mà nghiêm trọng hơn là khi phải đối diện với sự thật và chính lương tâm đạo đức trong người mình dằng xé sau này”.

Một sự thật đáng suy ngẫm là hiện nay hầu hết những người giỏi đều không chọn pháp y làm tương lai cho mình. Và đã có rất nhiều trường hợp bác sĩ đã chuyển ngành sau thời gian làm việc. Nói về nguyên nhân, bác sĩ Luân trải lòng: “Nghề này nhiều lúc “kẹt” dữ lắm, như Tết nhất cũng ngại đến nhà ai đó do sợ họ cử kiêng… Nhưng điều then chốt và đã có khoa học chứng mình rằng, các nhân viên pháp y là những người có nguy cơ bị lây bệnh rất cao nếu đụng phải ca mà thi thể là người bệnh nan y, truyền nhiễm, dù mỗi ca đều đã tranh thủ tất cả các biện pháp hạn chế lây lan”.

Theo Mã Phương/Báo Đồng khởi