Nhật Bản miễn, giảm thuế, DN Việt muốn “chen chân” cũng không dễ

Lo lắng này được các chuyên gia nêu lên tại tọa đàm về biểu thuế nhập khẩu ưu đãi thực hiện Hiệp định Kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA) do Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 21/7.

Giảm thuế, doanh nghiệp phải… tinh ý

Là người từng “ăn chực nằm chờ” cùng các doanh nghiệp (DN) Việt Nam “tìm đường” cho hàng hóa xuất khẩu sang Nhật Bản, ông Đỗ Văn Dũng – Chủ tịch CLB Doanh nghiệp Việt Nam – Nhật Bản chia sẻ, trước đây hàng Việt Nam muốn xuất sang Nhật vô cùng chật vật vì luật của Nhật Bản chặt chẽ. Muốn xuất khẩu mặt hàng nào sang Nhật Bản, như thủ công mỹ nghệ, tôm đông lạnh… đều phải tuân thủ hàng loạt quy định khắt khe về sản phẩm về chứng minh xuất xứ từng loại nguyên liệu, thời gian gia công, lương công nhân…

“Hàng rào kỹ thuật chỉ là một, có nhiều hàng rào khác mà DN cần hiểu rõ, như hàng rào thủ tục, thuế ... mà Nhật Bản là nước rất nghiêm về hàng rào thủ tục. DN có thể ký hợp đồng xuất khẩu nông sản sang Mỹ, nhưng nông sản Mỹ muốn vào Nhật Bản không hề dễ. Hàng hóa Việt Nam không dễ “ăn” khi muốn vào thị trường khó tính như Nhật Bản”- ông Dũng lưu ý.

Chưa kể, nhận thức kinh tế của người Nhật rất cao, họ được đào tạo bài bản và ý thức rõ làm kinh tế không phải làm riêng cho mình mà cho đất nước. Cũng như đóng thuế, người Nhật, DN Nhật coi đó là nghĩa vụ với Nhà nước…

Thủy sản là mặt hàng được hưởng nhiều ưu đãi thuế quan khi xuất sang Nhật Bản

Còn theo ông Nguyễn Sơn - Phó Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế (Bộ Công Thương), với những lĩnh vực mà Việt Nam áp thuế cao, Nhật Bản lại “khai thác” để đầu tư vào.

Ông Sơn dẫn chứng, nếu trước đây mặt hàng ti vi của Nhật Bản được nhập về Việt Nam sẽ được “đánh” thuế tới 40%, thì khi các hãng sản xuất điện tử hàng đầu Nhật Bản, như Sony mở nhà máy tại Việt Nam đã “lách” được khoản thuế này. Song, điều ông Sơn tâm tư, là khi thuế đối với mặt hàng này được giảm về 0% như cam kết thì ngay lập tức Sony đã “rút” khỏi Việt Nam và đầu tư sang một nước khác.

“Những lợi thế bảo hộ thị trường sẽ dần mất khi Việt Nam ngày càng hội nhập sâu và ký kết các hiệp định thương mại với các nước. Vì thế, điều này sẽ tác động tới quyết định “đi hay ở” của các nhà đầu tư tại Việt Nam” – ông Sơn bình luận.

Ông Sơn cũng nhắc lại trường hợp mới đây xảy ra với Toyota Việt Nam khi doanh nghiệp Nhật Bản này “dọa” sẽ quay sang chỉ bán thương mại, thay vì mở rộng phát triển sản xuất như bấy lâu nay Toyota vẫn triển khai tại Việt Nam, khi theo lộ trình cam kết thuế trong ASEAN thuế nhập khẩu ô tô sẽ về 0% từ năm 2018.

Gần đây thị trường Nhật đã “cởi mở” cho một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như thủy sản, nông sản… Nhưng để giữ chân được “ông bạn khó tính” lâu, ông Dũng lưu ý, DN xuất  khẩu Việt Nam phải rất chú ý tới vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng minh nguồn đất sạch, sản xuất sạch… 

“Nếu làm mặt hàng nào đó thì phải tìm hiểu sâu, rõ về kỹ thuật của từng mặt hàng đó…” – vị Chủ tịch CLB Doanh nghiệp Việt Nam – Nhật Bản nhắc nhở.

Thủy sản, nông sản, dệt may sẽ “trúng quả đậm”

Về đối tác Nhật Bản, đại diện đến từ Bộ Công thương cho hay, hiện nay Việt Nam và Nhật Bản đã ký kết Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA). Theo đó, Việt Nam cam kết loại bỏ thuế quan đối với 82% giá trị nhập khẩu từ Nhật Bản trong 16 năm và 69% giá trị nhập khẩu trong vòng 10 năm. Ngược lại, Nhật Bản cam kết loại bỏ thuế quan đối với 94% giá trị nhập khẩu từ Việt Nam trong vòng 10 năm.

Ngay khi hiệp định có hiệu lực, Nhật Bản ngay lập tức loại bỏ thuế quan đối với 7.287 dòng thuế, tương đương 80% biểu thuế.

Trong vòng 10 năm, khoảng 92% hàng hoá sẽ được miễn thuế khi vào thị trường của mỗi bên. Việt Nam cam kết tự do hoá 87,66% kim ngạch thương mại trong 10 năm. Nhật Bản cam kết tự do hoá đối với 94,53% kim ngạch trong vòng 10 năm.

Trong số các mặt hàng xuất khẩu thì thủy sản, nông sản, dệt may… là những mặt hàng được hưởng lợi nhiều nhất từ VJEPA. Cụ thể, đối với sản phẩm công nghiệp, lĩnh vực mà thuế suất Nhật Bản đã rất thấp, Nhật Bản cam kết cắt giảm thuế bình quân từ 6,51% băm 2008 xuống 0,4% vào năm 2019.

Sản phẩm dệt may xuất khẩu sang Nhật Bản được hưởng mức thuế 0% (giảm từ 7%) ngay từ khi hiệp định có hiệu lực.

Sản phẩm da, giày được hưởng thuế suất 0% trong lộ trình từ 5-10 năm. Tương tự, sản phẩm rau quả tươi, được hưởng thuế suất 0% sau 5-7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực

Thuỷ sản- lĩnh vực đem lại lợi ích xuất khẩu lớn nhất cho Việt Nam từ việc thực thi VJEPA, Nhật Bản giảm thuế từ 5,4% năm 2008 xuống còn 1,31% năm 2019. Đặc biệt, tôm cua, ghẹ và một số sản phẩm cá sẽ được hưởng thuế suất 0% ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực.

Theo dữ liệu của Bộ Công thương, năm 2014 Nhật Bản là đối tác thương mại lớn thứ 4, là thị trường xuất khẩu thứ 3 của Việt Nam sau Hoa Kỳ và Trung Quốc. Năm 2014 xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 14,7 tỷ USD, tăng 7,7% trong đó tập trung chủ yếu ở các nhóm hàng: dệt may; dầu thô; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác; hàng thuỷ sản… 

Trong khi đó, nhập khẩu của Việt Nam từ Nhật Bản cũng đạt 12,9 tỷ USD, tăng 11% chủ yếu là các máy móc, thiết bị công nghiệp, máy vi tính, sắt thép và vải các loại...