“Mếu dở” khi cơ sở coi Quy chế phát ngôn là “lá chắn”

> Sử dụng lao động chưa thành niên: Sumidenso VN bảo đúng luật (!?)

> Sumidenso VN sử dụng lao động chưa thành niên sai luật (?)

> Sumidenso VN dùng lao động chưa thành niên: LĐLĐ tỉnh nói gì

Các nhà báo rất mong chờ Quy chế phát ngôn thực hiện nghiêm túc.

Mới đây, Báo điện tử Infonet cùng một số báo khác vào cuộc đưa vụ việc Sumidenso Việt Nam (Hải Dương) sử dụng lao động chưa thành niên vi phạm luật ra ánh sáng. Kết quả, cách đây chừng 2 tháng các ban ngành tỉnh Hải Dương đã buộc phải thành lập đoàn thanh tra, kiểm tra sai phạm báo nêu của đơn vị này. Tuy nhiên, để có được những thành công đó, PV đã phải "nếm trải" khó khăn khi cơ sở lấy Quy chế phát ngôn để làm lý do từ chối cung cấp thông tin, cung cấp thông tin chiếu lệ...

“Tôi không phải người phát ngôn, tôi không nói gì đâu”

Được ông Giám đốc Sở LĐTB&XH tỉnh Hải Dương Lưu Văn Bản nhận lời tiếp phóng viên vào đầu giờ chiều, đoàn phóng viên chúng tôi vạ vật suốt buổi trưa trên đất Hải Dương để chờ đợi. Đúng 13h30 chúng tôi có mặt tại phòng Giám đốc như đã hẹn. Câu đầu tiên ông nói: "Tôi đi họp bây giờ chỉ tiếp phóng viên 5 phút". Vậy là mấy phút ngắn ngủi chỉ kịp cho chúng tôi đặt câu hỏi còn ông chỉ việc trả lời “đang kiểm tra”, "sẽ có kết luận” và câu chuyện về vai trò của Sở LĐTB&XH, vai trò của Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh… Vậy là “thì giờ vàng ngọc” của ông đã hết. Chúng tôi đành ngậm ngùi đứng lên nhưng cũng không quên xin ông chỉ định một số phòng ban cung cấp thông tin.

Chúng tôi được chỉ sang Phòng Thanh tra của Sở LĐTB&XH tỉnh. Tiếp chúng tôi là bà Bùi Thị Mai- Chánh thanh tra. Ngay câu dạo đầu bà đã thể hiện rõ người phát ngôn không phải là mình nên sẽ không nói gì. Khi chúng tôi đề nghị được xem quyết định thanh tra mà ông Bản đã cho biết trước đó, bà Mai lưỡng lự một lúc rồi cũng đưa cho chúng tôi xem với lời dặn chỉ được xem chứ không được sao chụp… Loanh quanh trong Sở, chúng tôi chẳng thu thập được gì nhiều thông tin từ cơ quan quản lý lao động trong vụ Công ty Sumidenso Việt Nam sử dụng lao động chưa thành niên sai luật.

Về nguyên tắc, theo Quy chế phát ngôn, những phòng ban khác có trách nhiệm phối hợp với người phát ngôn để cung cấp thông tin cho báo chí. Nhưng nhiều nơi, nhiều cơ sở có hiện tượng đổ dồn trách nhiệm cho “người phát ngôn” không cung cấp thông tin vì nghĩ rằng không phải trách nhiệm của mình. Người phát ngôn thì không trực tiếp thực hiện nên thường nói chung chung như: “chúng tôi sẽ xem xét”, “chúng tôi đang tiến hành xử lý nghiêm minh”, “đang chờ kết luận”… Điều này khiến cho việc tiếp cận thông tin của báo chí càng trở nên khó khăn vì “có phát ngôn” nhưng cũng bằng “không phát ngôn”…

Hội thảo về Quy chế phát ngôn. Nguồn Internet

Người phát ngôn đi vắng… cơ sở ngừng thông tin

Chúng tôi tiếp tục sang Ban quản lý Khu Công nghiệp và Khu chế xuất tỉnh theo chỉ dẫn trách nhiệm từ phía Sở. Chạy đến Văn phòng của Ban được nhân viên tại đây cho biết: "Ông Mai Đức Chọn - Trưởng ban Quản lý các khu công nghiệp Hải Dương đi công tác ở Nhật nên không có người tiếp". Xin nói thêm, trước khi ông Chọn đi công tác, chúng tôi đã gọi điện nhiều lần nhưng cứ xưng danh là “báo chí” thì ông Chọn cáo bận và điện thoại mất liên lạc luôn(???).

Theo chỉ dẫn của ông Chánh văn phòng, chúng tôi lên gặp ông Phạm Minh Phương- Phó trưởng Ban quản lý các khu công nghiệp Hải Dương. Ông Phương kiên quyết không trả lời mà chỉ ngồi uống nước nói chuyện vì ông Chọn đi vắng, ông không đươc ủy quyền phát ngôn nên ông sẽ không nói gì. “Phóng viên hỏi gì đợi anh Chọn về, anh sẽ trả lời hoặc anh chỉ đạo cho tôi thì tôi mới trả lời”. Mất đến 20 phút nói chuyện không chính thức phóng viên không thu thập thông tin gì ngoài những câu nói: “Đợi anh Chọn về, anh ấy trả lời”.

Chúng tôi tiếp tục trở lại phòng Chánh văn phòng, để lại giấy giới thiệu để bố trí cuộc gặp với Ban quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Hải Dương. Ngày chúng tôi đặt lịch là ngày 10/4, đến nay đã được 2 tháng 10 ngày, nhưng chúng tôi chưa hề nhận được phản hồi về chuyện bố trí lịch làm việc với phóng viên từ Ban quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Hải Dương.

Sự việc tương tự cũng đã xảy ra, khi một đồng nghiệp của chúng tôi tiếp cận Sở LĐTB&XH Hải Dương để tìm hiểu thông tin ban đầu vụ việc công ty Sumidenso nhưng đúng hôm ông Lưu Văn Bản, Giám đốc Sở LĐ-TB&XH đi vắng lý do ốm, ở đây các cán bộ đều từ chối cung cấp thông tin với lý do “người phát ngôn đi vắng, chúng tôi không thể cung cấp thông tin cho báo chí”. Vậy là phóng viên phải đi về tay không nếu người phát ngôn đi vắng, bị ốm hoặc có việc riêng.

Được biết, cách đây hơn 2 tháng Sở LĐTB&XH Hải Dương cùng các ban ngành của tỉnh đã tiến hành thanh tra việc sử dụng lao động chưa thành niên của Công ty Sumidenso trong thời hạn 30 ngày. Tuy nhiên, khi chúng tôi gọi điện đến phòng thanh tra của Sở LĐTB&XH tỉnh Hải Dương để hỏi về kết quả thanh tra thì luôn nhận được câu “chúng tôi không biết”, “chúng tôi không có chức năng trả lời báo chí” dù câu hỏi của chúng tôi chỉ là “cho gặp bà Chánh thanh tra?” hoặc “đã có kết luận thanh tra chưa?”…

Quy chế phát ngôn ra đời đã tạo hành lang pháp lý cho báo chí hoạt động, nhưng việc thực thi cũng có nhiều vấn đề phải bàn, mà mới đây nhất vụ Tiên Lãng là một ví dụ. Bên cạnh đó những biểu hiện khác như “lách” quy chế phát ngôn, lấy quy chế phát ngôn làm “lá chắn” thông tin... vẫn còn khá nhiều. Nên chăng cần thực thi và nhấn mạnh các chế tài xử phạt các cơ sở không cung cấp thông tin cho báo chí, cơ sở hạn chế quyền tiếp cận thông tin của nhân dân và gây cản trở tác nghiệp của nhà báo.

Hồng Chuyên