Làm đứt cáp tàu Bình Minh 2: Trung Quốc đang muốn gì?

Dưới đây là câu trả lời của TS Trần Công Trục, Nguyên Trưởng Ban Biên giới Chính phủ, xung quanh vấn đề này.

Hình thức thì khác, “âm mưu” không thay đổi

Mới đây, tàu cá Trung Quốc lại tiếp tục gây rối trên Biển Đông, làm đứt cáp tàu Bình Minh 2 khi đang hoạt động trên vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đây là lần thứ 3, Trung Quốc có những hành động “gây rối” như vậy.

Dây cáp thăm dò bị cắt. Nguồn Ptro Times

Qua theo dõi thông tin của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thông báo về sự kiện tàu cá Trung Quốc vào quấy rối và làm đứt cáp tàu Bình Minh 2, khi tàu này đang tiến hành thăm dò thu nổ địa chấn hoàn toàn nằm trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam và theo tọa độ, vị trí được xác định thông báo thì vùng này cũng không nằm trong vùng chồng lấn có liên quan giữa 2 nước được xác định theo các quy định của Công ước Luật biển của LHQ 1982. Khi đó chúng ta đã ra thông báo, nhưng tàu lạ, tàu cá đã áp sát tàu của chúng ta và làm đứt cáp tàu Bình Minh 2. Từ những thông tin đó, so với những lần trước kết quả là như nhau. Nghĩa là họ đã làm cho đứt dây cáp, phá hoại thiết bị nghiên cứu khoa học của chúng ta đã làm trên vùng biển của mình. Có điều khác, trước đây họ dùng tàu hải giám, tức là lực lượng giám sát trên biển của Trung Quốc, có thể nói đây là lực lượng được chính quyền Trung Quốc giao cho thực thi nhiệm vụ, thực thi cái gọi là “quyền của Trung Quốc”. Lần này họ không dùng tàu hải giám mà lại dùng tàu đánh cá. Có khác như vậy nhưng theo tôi chỉ là khác về hình thức, một bên là tàu hải giám một bên là tàu đánh cá. Theo nghiên cứu của tôi, hình thức có khác nhưng bản chất là như nhau. Những con tàu đánh cá này, núp dưới danh nghĩa tàu đánh cá nhưng đã được chuẩn bị kỹ lưỡng để đi làm nhiệm vụ phá hoại, quấy rối. Bản chất không thay đổi và là một “kịch bản” đã dựng sẵn của họ. Trung Quốc sử dụng các phương tiện khác nhau để quấy phá, phá hoại việc làm ăn chính đáng của người dân Việt Nam trên vùng biển thuộc chủ quyền của mình.

Tọa độ vị trí tàu Bình Minh 2 bị tàu cá Trung Quốc cắt cáp. Nguồn Ptro Times

Có thể nói việc làm đứt cáp tàu Bình Minh 2 là bước đi mới, hành động mới đồng thời xảy ra với một loạt các sự kiện có liên quan khác. Đây là một sự tính toán của Trung Quốc. Rõ ràng, không phải ngẫu nhiên sự kiện này xảy ra đồng thời với việc UBND tỉnh Hải Nam được giao nhiệm vụ làm quy chế về việc tàu biên phòng Trung Quốc có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát, trục xuất các tàu nước ngoài đi qua vùng mà họ gọi là vùng có chủ quyền (Hoàng Sa, Trường Sa và trong phạm vi đường lưỡi bò)

Trung Quốc quấy rối Biển Đông từ nhiều hướng

Bên cạnh những hành động quấy rối Biển Đông kể trên, thì mới đây, Trung Quốc đã in hộ chiếu có hình lưỡi bò, mà hộ chiếu chính là tài liệu pháp lý quan trọng, phổ biến trong giao dịch quốc tế. Đây là lần thứ 2, Trung Quốc có động thái tương tự. Lần thứ nhất họ gửi công hàm phản đối hồ sơ đề nghị lên Tiểu ban ranh giới thềm lục địa của LHQ công nhận ranh giới ngoài thềm lục địa của Việt Nam và Malaysia vượt quá 200 hải lý tính từ đường cơ sở. Trong công hàm này họ đã gửi kèm bản đồ biên giới hình lưỡi bò cùng với luận cứ. Như vậy Trung Quốc đã liên tục dùng đủ mọi cách để đưa yêu sách đường lưỡi bò vào thực thi. Điều này cho thấy, Trung Quốc không hề “lùi bước”. Họ quyết thực hiện yêu sách vô lý đó bằng mọi giá. Họ đưa một con đường hoang tưởng, không dựa vào quy ước nào trong Công ước Luật biển 1982 để bằng mọi “thủ thuật” cần thiết, kể cả chính thức lẫn không chính thức và những hành động thực tế, để hợp thức hóa yêu sách này. Họ làm khẩn trương như vậy, cùng với hành động thực tế đó, họ muốn nói cho thế giới biết rằng: Trung Quốc vẫn duy trì chủ chương chiến lược của mình, bằng mọi cách khống chế và làm chủ vùng biển này, đây là con đường giúp Trung Quốc vươn ra đại dương, trở thành cường quốc biển trước khi trở thành siêu cường thế giới. Đường lối chủ trương của họ không hề thay đổi, thậm chí còn làm mạnh hơn, quyết liệt hơn, tính toán chặt chẽ và tinh vi phối hợp trên nhiều mặt trận. Trên mặt trận truyền thông, thông tin tuyên truyền, trên mặt trận pháp lý, trên mặt trận hành chính, quản lý... với mục tiêu như họ đã tuyên bố tại đại hội Đảng vừa rồi (biến Trung Quốc thành cường quốc biển).

Hộ chiếu in hình lưỡi bò, một hành động quấy rối Biển Đông. Nguồn internet

Trên mặt trận ngoại giao, Trung Quốc đã phản ứng lại đề nghị thiện chí của một số nước trong khu vực cũng như trên quốc tế. Đề nghị này cho rằng các bên phải ngồi lại đàm phán giải quyết hòa bình các tranh chấp trên Biển Đông, trước mắt cùng nhau xây dựng bộ quy tắc ứng xử trên biển COC. Trung Quốc phản đối, cho rằng việc này là việc riêng của họ với từng nước, không được đem ra đàm phán đa phương, không được quốc tế hóa. Nghĩa là, không để các nước khác tham gia vào. Chủ trương của họ không có gì thay đổi. Họ nói rằng chưa đến lúc Trung Quốc ngồi lại với các nước để bàn về COC, mặc dầu họ luôn nói rằng họ luôn có thiện chí, sớm đi đến thống nhất bộ quy tắc ứng xử này.

Trong khi đó, các nước ASEAN đã có nhiều nỗ lực, sau Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Pnom Penh diễn ra vào tháng 4 năm 2012, không ra tuyên bố chung và có rất nhiều khó khăn. Các nhà ngoại giao, các quan chức có trách nhiệm trong khu vực rất nỗ lực, vận động thuyết phục và tìm cách dàn xếp, đi đến tiếng nói thống nhất. Chúng ta không thể quên được hình ảnh của ông Ngoại trưởng Inđonexia đã lặn lội đi đến từng quốc gia trong khu vực ASEAN để trình bày những nội dung về Biển Đông nhằm tìm được tiếng nói thống nhất. Sau đó, nhiều nước ASEAN đã bàn bạc với nhau những nội dung có thể thỏa thuận, đàm phán với Trung Quốc. Nhưng đáng tiếc khi đặt ra vấn đề lại gặp nhiều cản trở. Cuối cùng chưa có lộ trình cụ thể nào cho việc đàm phán COC. Một tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông mà không chỉ các nước trong khu vực rất mong muốn mà cả thế giới cũng rất đồng tình.

Bài 2: Trung Quốc quấy rối Biển Đông: Việt Nam nên làm gì?