Việt Nam đứng ở đâu trên bản đồ ung thư thế giới?

Bệnh nhân tầm soát ung thư vú tại Bệnh viện K.

Bức tranh ung thư

Ung thư đang trở thành gánh nặng không chỉ riêng ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Hiện nay mỗi năm Việt Nam có khoảng 115 nghìn người tử vong vì ung thư. 300 nghìn người đang sống chung ung thư.

Tại Hội thảo toàn quốc về phòng chống ung thư, Giáo sư Trần Văn Thuấn cho biết bệnh ung thư ở nước ta đang gia tăng. Theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế, năm 2018 tại Việt Nam có khoảng 165.000 ca ung thư mới mắc, gần 115.000 trường hợp tử vong và hơn 300.0000 người đang phải chung sống với căn bệnh ung thư. Ung thư đang thực sự là một gánh nặng lớn cho xã hội.

Theo thống kê của WHO, số ca mắc mới ung thư tại Việt Nam không ngừng tăng, từ 68.000 ca năm 2000 lên 126.000 năm 2010. Năm 2018, số ca mắc mới tăng lên gần 165.000 ca/96,5 triệu dân, trong đó gần 70% trường hợp tử vong, tương đương 115.000 ca.

Nhìn tổng quan trên bản đồ ung thư thế giới, tỉ lệ mắc của Việt Nam không cao, tuy nhiên tỉ lệ tử vong tương đối lớn, xếp vị 56/185 quốc gia và vùng lãnh thổ với tỉ lệ 104,4/100.000 dân. Vào năm 2016, tỉ lệ tử vong của Việt Nam ở mức 110/100.000 dân.

Tính chung cả 2 giới, 5 loại ung thư có tỉ lệ mắc nhiều nhất tại Việt Nam gồm: Ung thư gan, hơn 25.000 ca (15,4%), kế đó là ung thư phổi (14,4%), ung thư dạ dày (10,6%), ung thư vú, ung thư đại tràng.

5 loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới Việt gồm: Ung thư phổi (21,5%), ung thư gan (18,4%), ung thư dạ dày, ung thư đại tràng; ung thư hầu họng. Ở nữ giới, hàng đầu vẫn là ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư phổi, ung thư gan.

Vì sao ung thư tăng? 
Giải thích nguyên nhân khiến số ca mắc ung thư tại Việt Nam không ngừng tăng, GS Trần Văn Thuấn, Giám đốc BV K chỉ ra 4 nguyên nhân:

Thứ nhất, do tuổi thọ người Việt không ngừng tăng, hiện đã đạt 73,5 tuổi. Tuổi càng cao, tỉ lệ mắc ung thư càng lớn.

Thứ hai, do nhận thức của người dân tốt hơn nhờ truyền thông nên người dân đi khám sức khỏe định kỳ nhiều hơn, từ đó phát hiện bệnh nhiều hơn.

Thứ ba, do những tiến bộ y học, kĩ thuật chẩn đoán tốt hơn nên tỉ lệ phát hiện bệnh cao hơn.

Thứ tư, nguyên nhân gây ung thư chỉ có 10% do rối loạn nội tiết, tổn thương có tính di truyền bên trong cơ thể, còn lại 80% do các tác nhân không lành mạnh bên ngoài như liên quan đến hút thuốc, rượu bia, chế độ ăn uống, rèn luyện thể thao...

Tại Việt Nam, gần 97% bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá. Số người chết vì thuốc lá nhiều hơn tổng số người chết vì HIV⁄AIDS, lao phổi và sốt rét. Đáng tiếc, nhiều người hút thuốc, ngay cả khi họ cảm thấy phổi khó chịu, cũng không sẵn sàng đến bệnh viện để kiểm tra. Điều này dễ khiến bệnh ung thư phổi tiến triển nghiêm trọng hơn, đến khi phát hiện ra thường rất khó khăn trong quá trình điều trị.

Ngoài ra chế độ ăn uống không hợp lý, ô nhiễm thực phẩm chiếm khoảng 35% nguyên nhân như ăn nhiều thịt, ít rau làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng, ăn các thực phẩm bị nấm mốc làm tăng nguy cơ ung thư gan, dạ dày...

Các yếu tố do vi khuẩn, virus, vi rút, tỉ lệ mắc mới ung thư của Việt Nam có tăng nhưng hiện chỉ nằm trong nhóm trung bình của thế giới.

Về nguyên nhân tỉ lệ tử vong do ung thư ở Việt Nam lớn, giáo sư Thuấn cho biết, có tới hơn 70% bệnh nhân ung thư đến bệnh viện điều trị ở giai đoạn muộn nên điều trị rất khó khăn, riêng ung thư gan, ung thư phổi, tỉ lệ điều trị ở giai đoạn muộn lên tới 80 – 90%.

Hiện nay, việc điều trị ung thư chìa khóa vàng để thành công vẫn là chẩn đoán sớm giai đoạn của bệnh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nếu ở giai đoạn sớm thì 90 % bệnh nhân có thể chữa khỏi đặc biệt là ung thư vú ở giai đoạn sớm bệnh nhân có cơ hội điều trị khỏi hoàn toàn.

Bệnh viện K khuyến cáo người dân nên khám sức khỏe thường xuyên hơn để phát hiện sớm một số bệnh ung thư phổ biến: ung thư vú, ung thư gan, ung thư phổi, ung thư dạ dày, ung thư cổ tử cung – buồng trứng, ung thư vòm họng, ung thư đại trực tràng, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư tuyến giáp.