Hình thành thị trường KHCN, thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức

Thị trường khoa học và công nghệ là nơi diễn ra các giao dịch mua bán các sản phẩm khoa học và công nghệ (bản quyền, patent, bí quyết, sáng kiến và các dịch vụ liên quan đến hoạt động khoa học và công nghệ...). Thị trường khoa học và công nghệ có 5 yếu tố cơ bản để hình thành bao gồm: khung pháp lý cho các giao dịch trên thị trường, bên mua, bên bán, cơ sở hình thành giá cả và các hoạt động hỗ trợ dịch vụ xúc tác giữa người mua và người bán.

Hà Nội với vai trò là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước. Thời gian qua, được sự quan tâm của các bộ, ngành Trung ương, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành uỷ, HĐND, UBND Thành phố, hoạt động khoa học và công nghệ nói chung và phát triển thị trường khoa học, công nghệ nói riêng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Đầu tư cho khoa học và công nghệ ngày càng tăng; cơ chế, chính sách quản lý khoa học và công nghệ được đổi mới; tiềm lực KH&CN Thành phố được phát huy. Sự gắn kết giữa khoa học và công nghệ với phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng ngày càng chặt chẽ. Có sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sang cơ chế thị trường. Bước đầu tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập, góp phần phát triển kinh tế Thủ đô nhanh và bền vững. Các tiền đề, điều kiện cho thị trường khoa học và công nghệ vận hành đã được hình thành. Các quy định pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ, nhất là công nghệ chuyển giao từ nước ngoài đã được thiết lập. Các quy định về bảo hộ quyền sở hữu cũng được điều chỉnh tương đối phù hợp với những quy định trong luật pháp quốc tế. Hình thức hợp đồng về trao đổi sản phẩm, dịch vụ khoa học, công nghệ giữa các cơ quan nghiên cứu khoa học với các tổ chức khác và với doanh nghiệp đã được công nhận và ngày càng phổ biến.

Khánh thành Trung tâm nghiên cứu, chuyển giao và giám định công nghệ tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc

Một là, thực hiện giải pháp kích cầu công nghệ:

- Đổi mới cơ chế kinh tế nhằm tạo ra áp lực của thị trường với doanh nghiệp, biến nhu cầu và cạnh tranh thị trường thành nhân tố quan trọng, động lực chủ yếu để các doanh nghiệp quan tâm đến khoa học và công nghệ. Xây dựng môi trường cạnh tranh bình đẳng trong hoạt động sản xuất - kinh doanh nhằm thúc đẩy ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và đổi mới công nghệ trong các doanh nghiệp.

- Hỗ trợ khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố tham gia tích cực vào thị trường khoa học và công nghệ thông qua hoạt động mua bán, đặt hàng, trao đổi công nghệ, kí kết các hợp đồng đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho doanh nghiệp. Xây dựng lộ trình và cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu khoa học, hỗ trợ chuyển giao, đổi mới công nghệ.

- Tạo dựng hành lang pháp lý thuận lợi để các doanh nghiệp tiếp cận với các nguồn vốn đầu tư, có chính sách thuế, chính sách vay ưu đãi để các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ có điều kiện đổi mới công nghệ, trang bị công nghệ mới hiện đại.

 -Ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến trong các lĩnh vực: xây dựng, môi trường, dịch vụ trình độ cao chất lượng cao, lĩnh vực quản l‎ý...

Các đồng chí lãnh đạo Đảng, nhà nước tại Hội chợ Công nghệ và Thiết bị Quốc tế Việt Nam 2015

Hai là, thực hiện giải pháp kích cung công nghệ:

- Từng bước chuyển các tổ chức khoa học và công nghệ thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ sang cơ chế tự trang trải kinh phí, hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp.

- Thiết lập, phát triển mô hình liên kết các trường đại học - viện nghiên cứu - doanh nghiệp trên địa bàn bảo đảm hoạt động hợp tác theo cơ chế thị trường gắn kết chặt chẽ công tác đào tạo, nghiên cứu với sản xuất kinh doanh.

- Thúc đẩy quá trình ươm tạo doanh nghiệp dựa trên công nghệ, đặc biệt là dựa trên những ý tưởng sáng tạo công nghệ.

- Xây dựng lộ trình kế hoạch đưa hoạt động khoa học và công nghệ vận hành theo cơ chế thị trường. Sản phẩm khoa học và công nghệ phải trở thành hàng hoá có thể trao đổi trên thị trường.

- Tạo động lực thúc đẩy khai thác tiềm năng sáng tạo của đội ngũ khoa học và công nghệ (tăng cường khả năng cung của tổ chức, cá nhân làm khoa học, công nghệ).

- Đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án hạ tầng khoa học, công nghệ có sự hỗ trợ từ nguồn vốn ngân sách: trung tâm giao dịch công nghệ thường xuyên, vườn ươm công nghệ, công viên khoa học...

- Tăng cường hợp tác quốc tế để tranh thủ sự giúp đỡ của các nước, các tổ chức quốc tế; thu hút Việt kiều, các chuyên gia nước ngoài hợp tác mở trường, lớp đào tạo, lập các cơ sở nghiên cứu khoa học và chuyển giao những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại.

Ba là, thực hiện giải pháp hình thành cơ quan tư vấn dịch vụ:

- Khuyến khích phát triển các tổ chức môi giới, tư vấn dịch vụ khoa học và công nghệ trên địa bàn Thành phố làm nhiệm vụ cầu nối giữa người sản xuất hàng hoá công nghệ và người tiêu dùng hàng hoá ấy.

- Nâng cao năng lực, chất lượng của các hoạt động giám định, thẩm định, đánh giá công nghệ, thành lập Trung tâm đánh giá, thẩm định, định giá công nghệ của Thành phố.

- Phát triển mạng lưới thông tin khoa học, công nghệ, tập trung đầu tư xây dựng Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ của Thành phố nhằm đáp ứng kịp thời, đầy đủ các yêu cầu cung cấp thông tin phục vụ công tác quản lý, vận hành, điều tiết thị trường khoa học, công nghệ đồng thời phục vụ việc tìm hiểu về các thành tựu khoa học kỹ thuật trong nước và trên thế giới, tìm kiếm đối tác chuyển giao tư vấn, hỗ trợ mua bán, chuyển giao công nghệ. Chú trọng xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu công nghệ phục vụ các ngành kinh tế trọng điểm của Thủ đô và vùng Thủ đô, phát triển mạng lưới cung cấp thông tin điện tử về thị trường khoa học, công nghệ cho các xã, phường, thị trấn và các doanh nghiệp trên địa bàn Thủ đô.

- Tăng cường tổ chức Chợ công nghệ & thiết bị nhằm tạo điều kiện thuận lợi để các chủ thể tham gia thị trường khoa học và công nghệ có điều kiện giới thiệu tiềm năng, nhu cầu, trao đổi đàm phán mua bán công nghệ, thiết bị. Xây dựng Chợ công nghệ & thiết bị cố định tại Hà Nội thường xuyên tổ chức trưng bày, giới thiệu chào bán công nghệ và thiết bị đồng thời tham gia tổ chức các Chợ công nghệ, thiết bị khu vực và quốc gia.

- Thành lập hiệp hội các nhà tư vấn trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ, giúp cho quá trình thẩm định, đánh giá giá trị của công nghệ và đàm phán mua bán, chuyển giao công nghệ, kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ được thuận lợi, đảm bảo lợi ích của người bán và người mua.

Bốn là, tiếp tục hoàn thiện chính sách, cơ chế phát triển thị trường khoa học và công nghệ:

- Thực hiện nghiêm túc các quy định về sở hữu trí tuệ, về chuyển giao công nghệ và buôn bán công nghệ.

- Hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư của mọi thành phần kinh tế trong nước và các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân nước ngoài cho nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh, đặc biệt là tham gia đầu tư vào các dự án công nghệ cao, ứng dụng và phát triển các loại dịch vụ hiện đại, trình độ cao.

- Hoàn thiện cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế xã hội trong việc nâng cấp thiết bị, sở hữu công nghiệp, áp dụng hệ thống quản lí chất lượng tiên tiến, sở hữu trí tuệ... tạo ra những sản phẩm có sức cạnh tranh, tiến tới hội nhập khu vực và thế giới.

- Thiết lập cơ chế động viên, tôn vinh tài năng trong hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ; khen thưởng xứng đáng những đề tài, công trình được áp dụng vào thực tiễn, mang lại hiệu quả cao.

- Tiếp tục đổi mới chính sách bồi dưỡng, đào tạo nâng cao trình độ và sử dụng hợp lý đội ngũ cán bộ KH&CN của Thành phố. Ngân sách hỗ trợ để cử cán bộ đi bồi dưỡng, đào tạo ở nước ngoài, ưu tiên những nước có nền khoa học, công nghệ tiên tiến; khuyến khích việc tự túc đi học ở nước ngoài về khoa học, công nghệ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp cử cán bộ đi học tập, nâng cao trình độ.

Có thể nói với những kết quả đạt được và những giải pháp đề ra trong thời gian tới, thị trường khoa học và công nghệ của Thủ đô sẽ tiếp tục góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và sức cạnh tranh của các sản phẩm trọng điểm; tạo chuyển biến mạnh trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng kinh tế tri thức, đảm bảo cho kinh tế - xã hội Thủ đô phát triển nhanh và bền vững.