Hà Nội:5 nhóm giải pháp quản lý xây dựng và phát triển đô thị văn minh, hiện đại

Xây dựng đô thị có thể hiểu là làm cho hình thành một chỉnh thể đô thị theo một phương hướng nhất định. Về công tác xây dựng và quản lý đô thị có thể thấy rằng, trong trường hợp có quy hoạch tốt nhưng xây dựng và quản lý đô thị không tốt thì quy hoạch không thể đi vào cuộc sống, không thể trở thành hiện thực. Hậu quả là mặc dù có quy hoạch tốt nhưng đô thị vẫn phát triển thiếu kiểm soát, thậm chí là phát triển tự phát. Biểu hiện cụ thể là các nguồn lực phát triển đô thị sẽ bị phân tán, dàn trải, đầu tư thiếu hiệu quả; môi trường và cảnh quan tự nhiên bị xâm hại; không gian đô thị và các công trình di tích không được bảo tồn và phát huy giá trị; bộ mặt đô thị nhếch nhác, môi trường ô nhiễm, cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị bị quá tải hoặc sử dụng thiếu hiệu quả. Ngược lại, trong trường hợp quy hoạch đô thị chưa thật tốt nhưng công tác xây dựng và quản lý làm tốt sẽ hạn chế được những điểm chưa đúng với quy hoạch, sẽ có phản hồi hợp lý để làm cơ sở điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp.

Như vậy có thể khẳng định, công tác quy hoạch, xây dựng và quản lý tại các đô thị có vai trò rất quan trọng. Với Hà Nội thì đây là công việc có tầm quan trọng đặc biệt.

Trung tâm Thành phố Hà Nội

Sau 5 năm triển khai thực hiện đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ góp phần thay đổi đáng kể bộ mặt đô thị. Tuy nhiên với tốc độ phát triển, việc mở rộng của Thủ đô, vấn đề quản lý phát triển đô thị cần có các điều chỉnh cho phù hợp theo từng giai đoạn.

Trước những thách thức và yêu cầu mới trong công tác quản lý xây dựng phát triển đô thị theo hướng văn minh hiện đại, nhiều nhóm giải pháp đã và đang được triển khai đồng bộ trên địa bàn Thủ đô, từng bước xây dựng được hạ tầng cơ sở thiết yếu cho công tác quản lý, xây dựng, đó là:

Nhóm giải pháp 1: Từng bước xây dựng hoàn thiện hành lang pháp lý là công cụ để thực hiện việc quản lý xây dựng phát triển đô thị theo hướng văn minh hiện đại- quản lý xây dựng phát triển đô thị theo quy hoạch.

Nhằm tạo động lực cho Thủ đô phát triển Quốc hội đã ban hành Luật số 25/2012/QH13 Luật Thủ đô, khẳng định vị trí vai trò của Thủ đô và quy định các cơ chế chính sách đặc thù để thúc đẩy sự phát triển của thủ đô Hà Nội.

- Xây dựng và triển khai đồng bộ, có hiệu quả các chương trình, kế hoạch, đề án về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị.

- Tập trung hoàn chỉnh quy hoạch chung các đô thị vệ tinh, thị trấn, thị tứ, quy hoạch xây dựng vùng huyện; quy hoạch phân khu; quy hoạch chi tiết hai bên các tuyến đường và các khu vực quan trọng; quy hoạch chuyên ngành; quy hoạch nông thôn mới; các quy chế, quy định quản lý quy hoạch - kiến trúc để làm cơ sở xây dựng và quản lý đô thị theo quy hoạch.

Nhóm giải pháp 2: Từng bước hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành dưới luật, phù hợp với đặc thù quản lý xây dựng phát triển đô thị của Thủ đô theo hướng văn minh hiện đại.

Trong các năm 2013, 2014, cùng với sự hội nhập chung của cả nước với nền kinh tế thế giới, Quốc hội ban hành hàng loạt các luật mới, điều chỉnh và có tác động trực tiếp đến công tác quản lý xây dựng phát triển đô thị, như Luật Xây dựng 2014, Luật Nhà ở 2014, Luật Đất đai 2013, Luật Đấu thầu 2014, Luật Kinh doanh Bất động sản 2014, Luật Môi trường, Luật Cạnh tranh, Luật Đầu tư và nhiều luật khác có liên quan. Triển khai thực hiện các luật trên, trên cơ sở các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành, UBND Thành phố Hà Nội đã chỉ đạo Sở Xây dựng và các sở ngành liên quan hoàn thiện ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực ngành, để thực hiện tốt công tác quản lý xây dựng phát triển đô thị phù hợp với thực tế và đặc thù của thủ đô Hà Nội.

Nhóm giải pháp 3: Nhóm giải pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức, nâng cao trình độ của cán bộ thực hiện công tác quản lý xây dựng phát triển đô thị.

- Tập trung công tác lãnh đạo, chỉ đạo kết hợp tăng cường công tác tuyên truyền, toàn bộ các cấp, các ngành đều vào cuộc tham gia xây dựng nếp sống văn minh đô thị.

- Tăng cường tuyên truyền góp phần nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành, thấy được sự cần thiết, quan trọng của công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng cũng như quản lý đô thị nhằm huy động mọi thành phần kinh tế, tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng, giám sát hoạt động xây dựng cũng như nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

- Tạo sự gắn kết, phối hợp, vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị: Các sở, ban ngành, quận, huyện và các đơn vị để đẩy mạnh công tác triển khai các dự án có tính nhạy cảm, phức tạp, dự án khó khăn trong công tác GPMB và tái định cư nhiều, đảm bảo tiến độ, chất lượng yêu cầu.

- Kiện toàn bộ máy, tăng cường năng lực của đội ngũ cán bộ công chức, viên chức;Quản lý, đẩy mạnh công tác cải cách hành chính kết hợp ứng dựng công nghệ thông tin trong công tác quản lý đô thị.

Nhóm giải pháp 4: Giải pháp khuyến khích tiến tới áp dụng công nghệ cao trong xây dựng và quản lý xây dựng, phát triển đô thị.

- Khuyến khích áp dụng công nghệ mới trong thi công xây dựng các công trình; xử lý các vấn đề hạ tầng kỹ thuật như xử lý rác thải, nước thải, mai tang văn minh...; xây dựng các công trình hạ tầng xã hội, tiện ích phục vụ nâng cao đời sống của người dân đô thị theo hướng văn minh hiện đại; trong quản lý đô thị như: Quản lý hệ thống cấp điện, hệ thống cấp nước, hệ thống thoát nước, hệ thống giao thông, môi trường...

- Đẩy mạnh sử dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý đô thị tạo sự đồng bộ chung trong quản lý môi trường và hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Nhóm giải pháp 5: Đẩy mạnh đầu tư xây dựng, phát triển đô thị, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực.

- Thứ nhất, về vốn đầu tư: Tập trung vốn ngân sách để xây dựng hạ tầng khung và đầu mối, giải quyết các vấn đề dân sinh bức xúc.

- Thứ hai, về xây dựng phát triển đô thị mới: Khẩn trương hoàn chỉnh các khu đô thị mới đang xây dựng. Ưu tiên các dự án đầu tư xây dựng các khu đô thị mới tại phía Đông Vành đai 4 đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đảm bảo kết nối hạ tầng đô thị với các khu vực xung quanh; đảm bảo chất lượng, tiến độ và xây dựng; phù hợp với mục tiêu và yêu cầu phân bố lại dân cư, chuẩn bị quỹ nhà tái định cư, nhà ở xã hội và Chương trình phát triển nhà ở thành phố Hà Nội giai đoạn 2012-2020 và định hướng đến năm 2030.

- Thứ ba, đối với khu vực đô thị cũ và mở rộng thuộc đô thị Trung tâm: (1) Bảo tồn, tôn tạo, chỉnh trang các không gian kiến trúc đô thị đặc thù như phố cổ, phố cũ...kết hợp bổ sung, hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; (2) Xây dựng đồng bộ, hoàn chỉnh kiến trúc và hạ tầng kỹ thuật hai bên một số tuyến đường phố tiêu biểu của Hà Nội; (3) Tập trung thực hiện dứt điểm dự án cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ nguy hiểm, hết niên hạn sử dụng, xuống cấp; (4) Thực hiện Đề án dãn dân phố cổ, gắn với việc bảo tồn, tôn tạo khu phố cũ, đô thị cũ, giảm áp lực dân số khu vực nội đô lịch sử; (5) Tiếp tục thực hiện lộ trình chuyển dần một số trụ sở cơ quan nhà nước, cơ sở sản xuất, bệnh viện gây ô nhiễm, trường đại học, cao đẳng... ra khỏi khu vực nội đô.

- Thứ tư, về xây dựng các quy định quản lý và cơ chế, chính sách: (1) Nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện các quy định về quản lý, phát triển thị trường bất động sản; (2) Từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư, xây dựng, quản lý, khai thác sử dụng đối với các dự án phát triển nhà ở và khu đô thị, nhất là nhà ở cao tầng. (3) Xây dựng các quy định về mô hình xã hội hóa việc quản lý quỹ nhà ở khu đô thịmới, theo hướng hình thành các công ty quản lý, vận hành, khai thác nhà ở chuyên nghiệp.

- Thứ 5,xây dựng các cơ chế, chính sách để huy động và phát huy các nguồn lực nhằm đẩy mạnh công tác quy hoạch, xây dựng và quản lý đô thị.

Trong nhiều năm qua, vấn đề quản lý trật tự xây dựng đã được các cấp, ngành quan tâm, có sự chỉ đạo sát sao của Thành ủy, UBND, HĐND các cấp và đã có những bước chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, thời gian qua còn tồn tại như: xây dựng không phép, sai phép, sai thiết kế, sai quy hoạch, gây ô nhiễm môi trường và gây ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư là các hành vi vi phạm trật tự xây dựng có tính phổ biến hiện nay. Hầu hết các điểm nóng, các vụ việc đơn thư phức tạp trong lĩnh vực xây dựng đều khởi nguồn từ việc các hành vi vi phạm trật tự xây dựng chưa được xử lý kịp thời, dứt điểm đến cùng.

Để nâng cao hiệu quả quản lý trật tự xây dựng, trong thời gian tới cần triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, tăng cường hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về trật tự, kỷ cương trong xây dựng.

Đây là giải pháp trọng tâm, then chốt. Công tác tuyên truyền có hiệu quả sẽ góp phần hạn chế việc phát sinh các vi phạm trật tự xây dựng, giảm áp lực giải quyết cho các cơ quan chức năng và giảm thiệt hại về vật chất cho xã hội. Do đó việc tuyên truyền phải được thường xuyên, liên tục. Hình thức cần đa dạng, phong phú. Nội dung cần tập trung vào việc công bố quy hoạch, các quy định về việc cấp phép, quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ đầu tư khi tiến hành xây dựng công trình, việc xử lý vi phạm của các cấp có thẩm quyền,...

Hai là, nâng cao vai trò, trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp quận, cấp phường trong việc xử lý vi phạm.

Theo quy định hiện hành hầu hết các quyết định xử lý vi phạm trật tự xây dựng đều do Chủ tịch UBND cấp quận, cấp phường ban hành. Chủ tịch UBND cấp phường chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện tất cả các quyết định xử lý vi phạm của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ngay từ khi vi phạm mới phát sinh đến khi xử lý dứt điểm vi phạm. Chủ tịch UBND cấp quận, cấp phường có trách nhiệm chỉ đạo, điều hành hoạt động của Lực lượng Thanh tra xây dựng cùng cấp trong việc kiểm tra, phát hiện và thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm. Triển khai thực hiện Quy chế phối hợp do Thành phố ban hành, Sở Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với UBND các quận, huyện, thị xã trong việc chỉ đạo, điều hành hoạt động của Lực lượng Thanh tra xây dựng, đồng thời có biện pháp đôn đốc Chủ tịch UBND quận, huyện, thị xã trong việc thực hiện theo đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định.

Ba là, tiếp tục củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức thanh tra xây dựng nhằm nâng cao chất lượng, trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao ý thức trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác được giao; Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm công vụ về thanh tra xây dựng theo từng cấp độ.
Trong công tác quản lý trật tự xây dựng, lực lượng Thanh tra xây dựng đóng vai trò hạt nhân, nòng cốt trong việc kiểm tra, phát hiện và thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm. Theo quy định Lực lượng Thanh tra xây dựng tại các địa bàn đồng thời chịu sự chỉ đạo, điều hành của Sở Xây dựng, Thanh tra Sở Xây dựng cũng như của UBND cấp quận, cấp phường. Sở Xây dựng tiếp tục tham mưu cho UBND Thành phố và phối hợp với các Sở, Ngành của Thành phố trong việc kiện toàn bộ máy tổ chức của Lực lượng Thanh tra xây dựng; Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của toàn Lực lượng; Tăng cường hiệu quả quản lý, thực hiện việc luân chuyển, điều động cán bộ, công chức cho phù hợp với tình hình thực tiễn; Thường xuyên tiến hành kiểm tra công vụ để kịp thời phát hiện và xử lý các cán bộ thiếu tinh thần trách nhiệm trong thực thi công vụ; Nghiên cứu cơ chế phối hợp hiệu quả.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện các vi phạm ngay từ khi mới phát sinh, có biện pháp ngăn chặn hiệu quả và kiên quyết xử lý dứt điểm các vi phạm trật tự xây dựng.

Thực hiện công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện và thiết lập hồ sơ để cấp có thẩm quyền xem xét xử lý vi phạm. Các hành vi vi phạm trật tự xây dựng phải được lực lượng Thanh tra xây dựng kịp thời phát hiện, thiết lập hồ sơ xử lý và báo cáo, đề xuất với cấp có thẩm quyền để xử lý vi phạm theo đúng thẩm quyền, quy trình do pháp luật quy định. Sở Xây dựng sẽ tiếp tục chỉ đạo Lực lượng Thanh tra xây dựng chủ động, tích cực hơn nữa trong việc tham mưu cho UBND cấp quận, cấp phường từng bước xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm trật tự xây dựng còn tồn đọng, thực hiện các biện pháp ngăn chặn có hiệu quả đối với các công trình vi phạm trật tự xây dựng, không để các công trình, bộ phận công trình vi phạm có quy mô lớn, phức tạp, đồng thời kiên quyết xử lý dứt điểm, triệt để các vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn.

Năm là, tiếp thu mọi ý kiến phản ánh của nhân dân và các cơ quan thông tấn báo chí, khuyến khích người dân tham gia vào quá trình xử lý đối với các vi phạm trật tự xây dựng, kịp thời thông tin về kết quả xử lý vi phạm trật tự xây dựng đến quần chúng nhân dân.

Nâng cao trách nhiệm giám sát của cộng đồng dân cư và các tổ chức đoàn thể trong việc giám sát trật tư xây dựng. Thực hiện tốt quy chế dân chủ tại cơ sở để khuyến khích người dân tham gia vào quá trình xử lý đối với các vi phạm trật tự xây dựng.

Sáu là, tiếp tục tham mưu cấp có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng cho phù hợp với tình hình thực tiễn.

Với vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trên lĩnh vực quản lý trật tư xây dựng, Sở Xây dựng sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND Thành phố trong việc tham gia ý kiến đóng góp đối với việc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật trên cho phù hợp với tình hình của Thành phố và tạo hành lang pháp lý thống nhất, có tính khả thi cao đối với việc kiểm tra, xử lý vi phạm trật tự xây dựng.