Có cơ hội nhảy vọt, nhưng doanh nghiệp chỉ... nhảy tại chỗ

Mặt hàng thủy sản đứng trước cơ hội thúc đẩy xuất khẩu khi CPTPP được ký

Phát biểu tại Hội thảo CPTPP – Cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam, PGS, TS Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch Hội đồng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho hay, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cùng các văn kiện liên quan, với 100% đại biểu tán thành. Như vậy, với quyết định của Quốc hội, Việt Nam là quốc gia thứ 7 phê chuẩn CPTPP, một trong những hiệp định thương mại thương mại tự do chất lượng cao, toàn diện với mức độ cam kết sâu nhất từ trước đến nay.

Hiệp định CPTPP sẽ có hiệu lực với 6 nước (gồm Mexico, Nhật Bản, Singapore, New Zealand, Canada, Australia) từ ngày 30/12/2018 tới đây; có hiệu lực với Việt Nam từ ngày 14/1/2019. Đây được xem là Hiệp định thương mại tự do lớn thứ ba thế giới hiện nay. Tham gia CPTPP thể hiện mạnh mẽ chủ trương chủ động hội nhập quốc tế của Đảng, Nhà nước ta, khẳng định vai trò và vị thế địa-chính trị quan trọng của Việt Nam trong khu vực và trên trường quốc tế. 

PGS, TS Nguyễn Văn Nam nhấn mạnh, việc tham gia Hiệp định CPTPP mang đến nhiều cơ hội song cũng không ít thách thức đối với Việt Nam. Theo ông Nam, tuy Hiệp định sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, tăng xuất khẩu và thu hút nhiều hơn đầu tư nước ngoài nhưng nước ta lại là nước kém phát triển nhất, với năng lực sản xuất kinh doanh thấp, năng lực cạnh tranh thấp... Do đó, doanh nghiệp cần phải nhận diện được cơ hội và thách thức để tạo ra bước tiến cho nền kinh tế nước nhà, nhưng nếu chỉ nhận thức mà không hành động thì không đạt hiệu quả. Bởi lẽ, thực tế, với các hiệp định thương mại đã và đang được ký kết, doanh nghiệp Việt Nam đều có cơ hội  “nhảy vọt” nhưng hiện mới chỉ “nhảy tại chỗ”, PGS.TS Nguyễn Văn Nam đánh giá.

Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công thương) Ngô Chung Khanh cho biết, tham gia CPTPP, Việt Nam lần đầu tiên cam kết cắt giảm 100% dòng thuế, cam kết với hoạt động mua sắm công, cam kết đối với lĩnh vực doanh nghiệp nhà nước, cho phép người lao động thành lập tổ chức của người lao động không nhất thiết trực thuộc Tổng liên đoàn lao động Việt Nam. Và cũng là lần đầu tiên Việt Nam cam kết bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ở tiêu chuẩn Trips+ và nhiều cam kết quan trọng khác.

Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên Ngô Chung Khanh nhấn mạnh, doanh nghiệp cần phải đào được “mỏ vàng” ngay trong nước, đó là tận dụng được thị trường đầy tiềm năng với hơn 90 triệu dân mà rất nhiều doanh nghiệp nước ngoài đang “nhòm ngó”.

Đề cập đến thách thức khi tham gia CPTPP, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh - nhấn mạnh về câu chuyện "thẻ vàng" của EU đối với thủy sản Việt Nam là bài học lớn mà các doanh nghiệp cần phải lưu tâm. Do đó, để có thể tận dụng được các cơ hội từ CPTPP, TS. Thành cho rằng, các doanh nghiệp cần phải nắm được các quy định có liên quan tới doanh nghiệp mình và tìm cách đáp ứng các yêu cầu đó.

“Các quy định về xuất khẩu hàng hóa ngày càng khắt khe, ngoài tiêu chuẩn về chất lượng, còn phải đáp ứng các quy định về xuất xứ hàng hóa. Chẳng hạn như khi Việt Nam xuất khẩu thủy sản, không chỉ đảm bảo rằng đó là sản phẩm sạch mà còn phải đảm bảo cả về quy trình đánh bắt, tính hợp pháp của vùng biển đánh bắt và phải đáp ứng cả yêu cầu về môi trường. Nếu không am hiểu thì rất dễ bị "dính đòn"…” TS. Võ Trí Thành chỉ rõ.

Giáo sư Đinh Ngọc Thịnh, Giảng viên Học viện Tài chính Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam cần phải đẩy mạnh đầu tư khoa học công nghệ, ứng dụng công nghệ cao để nâng cao năng suất lao động, vượt qua thách thức cạnh tranh. Ông cho rằng, chúng ta có rất nhiều cơ hội với CPTPP, đặc biệt có nhiều quốc gia có thuế xuất bằng không và giảm thiểu các rào cản thuế quan, phi thuế quan. Chính vì vậy việc doanh nghiệp tìm kiếm nguyên vật liệu, khoa học công nghệ máy móc, thiết bị mới để tự đổi mới năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp là việc dễ dàng hơn rất nhiều.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong đánh giá, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do nói chung, Việt Nam có thêm nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, thu hút và gia tăng đầu tư vốn FDI theo cả hai chiều nhờ nhận được những ưu đãi thuế và chính sách cạnh tranh bình đẳng, những hỗ trợ và ngoại lực hữu ích khác…

Tuy nhiên, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới cũng khiến Việt Nam chịu thêm nhiều áp lực. Trong đó, áp lực đến từ sự gia tăng sức ép cạnh tranh và thu hẹp thị phần ngay trên sân nhà. Ngoài ra, các hiệp định này còn thêm sức ép bảo đảm các yêu cầu về xuất xứ nội khối và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; sức ép giảm mức thuế, dịch chuyển và xói mòn cơ sở thuế; sức ép vượt các hàng rào kĩ thuật và hệ thống vệ sinh và kiểm dịch thực vật.