Có cần bắt buộc ghi âm, ghi hình để chống bức cung, nhục hình?

Phó Chánh án TAND TP. HCM Huỳnh Ngọc Ánhquan ngại khi cho can phạm được chụp ảnh, ghi chép (Ảnh: PL TPHCM)

Dự thảo Luật tố tụng hình sự mà VKSNDTC trình Ủy ban Tư pháp của Quốc hội ngày 30/3 nhấn mạnh đến việc bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội, nguyên tắc tranh tụng trong xét xử, bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội, chống bức cung, nhục hình...

Về căn cứ và thời hạn tạm giam, hiện vẫn còn những ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng, chỉ nên áp dụng tạm giam khi có căn cứ xác định người đó cản trở điều tra, truy tố, xét xử, hay tiếp tục phạm tội, bỏ trốn hoặc không có nơi cư trú rõ ràng… Tuy nhiên vẫn có ý kiến đề nghị giữ nguyên như hiện hành, cứ tội đặc biệt nghiêm trọng, rất nghiêm trọng là tạm giam không cần căn cứ trên.

Một nội dung khác cũng nhận được nhiều sự quan tâm là vấn đề bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung bị can theo hướng đổi mới được dự thảo đưa ra. Mục đích của ghi âm, ghi hình để chống bức cung, nhục hình, mớm cung, bảo đảm tính minh bạch, tăng khả năng kiểm soát đối với hoạt động tố tụng hình sự. Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng, chỉ nên ghi âm, ghi hình khi thấy cần thiết, còn bắt buộc trong mọi trường hợp là không khả thi.

Để chống bức cung, nhục hình, một giải pháp được đưa ra là trong mọi trường hợp hỏi cung bị can đều phải lập biên bản và mọi biên bản hỏi cung đều phải được đưa vào hồ sơ vụ án. Những trường hợp như bị can kêu oan ngay từ đầu, tố cáo bị bức cung, nhục hình, trường hợp cần thiết có thể ghi âm, hoặc ghi hình.

Phó Chánh án TAND TP. HCM Huỳnh Ngọc Ánh đề nghị khi sửa đổi cần hết sức cân nhắc, những gì cần sửa thì sửa, còn những gì đang phát huy tốt nên giữ nguyên. Ông cho rằng, chỉ có một số vấn đề cần sửa liên quan đến quyền con người, cách tổ chức cơ quan điều tra, VKS và tòa án.

Đồng tình với việc hạn chế giam giữ, song ông Ánh lại tỏ ra quan ngại khi cho can phạm được chụp ảnh, ghi chép. Ông cho rằng việc này không thể làm được, bởi trong trại không có giấy bút, kệ đựng tài liệu, mà nếu có bút, can phạm dễ tự sát, đánh nhau. Rồi bị can cũng không có máy ảnh mà chụp lại được.

Thiếu tướng Nguyễn Đức Chung – Giám đốc Công an TP Hà Nội thì cho rằng, nhiều vấn đề ban soạn thảo đưa ra không sát thực tiễn. Theo tướng Chung, việc hỏi cung bao giờ cũng có bản tường trình. Người hỏi cung đã yêu cầu đọc lại và xác nhận là đúng, một số trường hợp còn có luật sư tham dự. Toàn bộ quá trình này có sự giám sát của VKS. Còn một số vụ oan sai thời gian qua theo ông Chung là do một số điều tra viên, kiểm sát viên thiếu trách nhiệm.

Mặt khác lời khai của bị can, bị cáo chỉ là một trong những chứng cứ, còn toàn bộ quá trình này được tổng hợp bằng một kết luận điều tra, tống đạt cho bị can. Theo Giám đốc CA Hà Nội, như vậy không cần phải quy định yêu cầu cho bị can đọc lại hồ sơ. "Nếu cho đọc lại, giả sử họ xé toạc ra thì sao?" - ông Chung nói.

Liên quan đến việc ghi âm, ghi hình, tướng Nguyễn Đức Chung cho biết, ở những vụ án đặc biệt liên quan đến tội phạm có tổ chức, can phạm thường phản cung thì đều thực hiện ghi âm, ghi hình, rồi thông báo cho can phạm, sau đó cho họ xem lại rồi niêm phong… Phải thực hiện từng bước như vậy mới trở thành chứng cứ và có giá trị, còn nếu ghi âm, ghi hình bí mật, xét về mặt tố tụng thì chẳng có giá trị gì cả.