Chuyển học phí, viện phí sang giá sẽ bớt...loạn?

Có chung chi trong thu phí?

Là người mở đầu phiên thảo luận về dự án Luật phí, lệ phí, ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) đã nêu những bất cập trong cách hiểu và “loạn” các loại phí hiện nay, khi thực tế có những loại vừa là phí, vừa hiểu là lệ phí, như án phí, lệ phí toà án, lệ phí sở hữu trí tuệ, rồi phí hợp đồng chuyển giao công nghệ, lệ phí thẩm định hồ sơ… “Phải định nghĩa lại cho rõ thế nào là phí, lệ phí, trên cơ sở đó rà soát lại các khoản phí và lệ phí cho nhất quán”- ĐB Kim Thuý nói.

Nữ ĐB thành phố Đà Nẵng băn khoăn, việc quy định để lại một tỉ lệ phí, lệ phí nhất định cho cơ quan thu là tạo ra thiếu công bằng giữa các cơ quan Nhà nước và công chức Nhà nước. Dễ dẫn tới tình trạng lạm dụng, tham nhũng.

“Thực tế cho thấy nhiều khoản phí không kém gì thuế và không thể nói cơ quan Nhà nước không rõ việc này vì pháp lệnh phí lệ phí đã thực hiện lâu nay. Vì vậy cần quy định danh mục phí lệ phí”- ĐB Thuý tiếp lời.

ĐB Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng)

Lo lắng chuyện lạm thu phí, ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. Hồ Chí Minh) lưu ý, việc thu và sử dụng phí, lệ phí phải công khai, minh bạch, đảm bảo tính công bằng. Nghĩa là, luật phải tính tới quyền lợi, lợi ích của người dân một cách hợp lý, chứ không phải khi cung cấp dịch vụ là nghĩ ngay tới chuyện thu phí, lệ phí.

“Tuyệt đối không được tính tới lợi nhuận khi Nhà nước thu phí dịch vụ công. Còn nếu tính tới lợi nhuận thì phải xã hội hoá. Không thể nhập nhèm giữa dịch vụ công và phí dịch vụ. Như thế thu phí, lệ phí sẽ khắc phục được việc lạm thu, tận thu và phí chồng phí”- ĐB Quyết Tâm quả quyết.

Chia sẻ bức xúc này với ĐB Quyết Tâm, ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) phân tích, phí và lệ phí khác với thuế ở chỗ phí và lệ phí được thu đồng đều cho mọi cá nhân, tổ chức, nếu như để đạt được nguyên tắc có lợi nhuận hợp lý có thể dẫn đến một cá nhân thu nhập thấp sẽ phải gánh một khoản phí khổng lồ so với thu nhập của họ.

“Vì thế, cần bỏ nguyên tắc có lợi nhuận hợp lý trong nguyên tắc thu phí đồng thời xem xét bổ sung thêm các nội dung khác vào nguyên tắc xác định mức thu phí như cân đối hài hòa với thu nhập của các cá nhân, tổ chức trong từng thời kỳ”- ĐB Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh.

Chuyển sang giá, dân sẽ bớt gánh nặng?

Riêng với một số khoản phí chuyển sang cơ chế giá như học phí, viện phí, bà Nguyễn Thị Quyết Tâm - Chủ tịch HĐND TP. Hồ Chí Minh lưu ý, học phí cấp phổ thông phải tính toán lại, tránh ảnh hưởng tới quyền học tập của công dân quy định trong Hiến pháp. “Không phải vì khoản thu mà phí nào cũng chuyển sang xã hội hoá, vi hiến là không được” – bà quả quyết. 

Còn theo ĐB Lê Văn Tiên (Tiền Giang), mấy chục năm qua vấn đề gay cấn nhất của xã hội là học phí và viện phí, nhân dân cũng băn khoăn, ĐB cũng băn khoăn, cán bộ cũng băn khoăn… “Từ trước đến giờ tôi có cảm giác chúng ta đang đi đêm, Nhà nước chi tiền rất nhiều nhưng vẫn mang tiếng…”- ông Tiên trăn trở.

Ông lập luận: Giá dịch vụ y tế mà xã hội hóa phải thu mất 28% tiền thuế những bệnh viện làm dịch vụ. Nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn thì phải 15% thuế, phần bảo hiểm y tế chi trả thì không phải thuế, nó bị gánh thuế tương đối nhiều. Nếu tiếp tục giữ giá dịch vụ y tế chúng ta phải bỏ thuế này. “Đây là dịch vụ chăm sóc sức khỏe chúng ta phải miễn. Thuế hay không thì cuối cùng người dân vẫn phải nộp, các cơ quan, bệnh viện họ không bỏ ra”- ông nói.

Trong hơn 15.000 loại giá dịch vụ y tế hiện nay, ĐB Lê Văn Tiên (Tiền Giang) kiến nghị nên “gom” lại chỉ còn 300 – 400 loại, trong đó nêu rõ Nhà nước sẽ bao cấp giá loại dịch vụ gì, loại nào không... Đồng thời, dự thảo Luật cần quy định viện phí, học phí theo cơ chế giá thì cần có chương riêng quy dịnh mức thu, mức đóng cụ thể.

“Hiện nay vấn đề này tại mỗi bệnh viện rất phức tạp, có bệnh viện thu chung nhưng có bệnh viện khoán cho từng khoa. Do đó, nếu chúng ta quyết tâm thay đổi việc này thì cần ban hành riêng một chương, trong đó quy định cụ thể từng mức thu, khi yêu cầu thực tế cần phải thay đổi các mức này, Bộ Y Tế phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, ban hành mức thu mới”- ĐB Tiên phản ánh.

Đồng quan điểm, ĐB Nguyễn Thị Nguyệt Hường (Hà Nội) cũng đề nghị cần quy định cụ thể lộ trình khi chuyển viện phí, học phí sang cơ chế giá để những loại phí này không trở thành gánh nặng cho người dân, đảm bảo mọi trẻ em được đến trường.