Các hiện tượng thiên văn hiếm có xuất hiện năm 2015
1. Trăng máu
Nguyệt thực là hiện tượng thiên văn khi Mặt Trăng đi vào hình chóp bóng của Trái Đất, đối diện với Mặt Trời. Có ba kiểu nguyệt thực chính: nguyệt thực một phần, nguyệt thực nửa tối và nguyệt thực toàn phần. Khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng nằm trên một đường thẳng, sẽ có nguyệt thực toàn phần.
Khi mặt trăng bị bóng tối của trái đất che khuất hoàn toàn thì xảy ra hiện tượng nguyệt thực toàn phần, lúc này mặt trăng sẽ dần chuyển sang màu đỏ nên người ta hay gọi là hiện tượng “trăng máu”. Các nhà khoa học cho biết màu đỏ xuất hiện chính là do sự khúc xạ ánh sáng, nó tương tự như màu hồng khi mặt trời mọc lúc bình minh và lặn lúc hoàng hôn.
Ngày 4/4/2015, hiện tượng nguyệt thực toàn phần hay "mặt trăng máu" đã diễn ra.
Tuy nhiên, hiện tượng "siêu trăng máu" cực hiếm xảy ra rạng sáng 28/9/2015 mới là sự kiện mà nhiều người trên trái đất chờ đợi chiêm ngưỡng. Đây là lúc trăng tròn nhất trong năm, mặt trăng đi qua vùng bóng của Trái Đất tạo ra nguyệt thực toàn phần.
Thật đặc biệt khi hiện tượng thiên văn cực hiếm "siêu trăng máu" xuất hiện trùng với ngày rằm Trung thu tại Việt Nam.
Hình ảnh "siêu trăng" tháng 9/2015 ở thành phố Mir, Belarus. |
2. Mưa sao băng
Tháng 8/2015, hiện tượng mưa sao băng Perseus diễn ra trong khoảng từ ngày 17/7 tới 24/8 với cực điểm vào rạng sáng 12, 13 và 14/8. Đây là một trong hai trận mưa sao băng lớn nhất trong năm 2015.
Tháng 10/2015, mưa sao băng Draconids diễn ra vào tháng 10 hàng năm, năm nay là khoảng 19h-24h tối 8/10/2015. Mưa sao băng lần này xảy ra gần trùng với thời điểm trăng non (13/10), tạo điều kiện để người xem có thể quan sát dễ dàng. Trước kia, mưa sao băng Draconids được gọi là Giacobinids, lấy theo tên của chòm sao Draco the Dragon (chòm sao con Rồng) ở phía Bắc. Nếu nhìn từ Trái Đất, mưa sao băng có vẻ như xuất phát tại một điểm gần đầu rồng.
Tháng 11/2015, mưa sao băng Leonids có định kỳ hàng năm, thường diễn ra vào tháng 11 và có cực điểm vào khoảng ngày 16-18/11. Năm nay, người yêu thiên văn được chiêm ngưỡng trận mưa sao băng với cường độ khoảng 20 vệt sáng/giờ. Trận mưa sao băng có tên gọi là Leonids vì hầu hết các sao băng xuất hiện ở gần chòm sao Leo (Sư tử).
Tháng 12/2015, từ đầu tháng 12/2015 và đặc biệt là rạng sáng các ngày 13,14,15/12, người dân nhiều nơi trên thế giới đã được chiêm ngưỡng mưa sao băng Geminids rực rỡ nhất năm 2015 với cường độ lúc đỉnh điểm là 120 vệt/giờ.
Hình ảnh mưa sao băng rạng sáng ngày 14/12 (nguồn: tác giả Osiris Castillo/ EarthSky) |
3. Ba ngôi sao xếp thẳng hàng
Theo các nhà thiên văn học, sao Kim, sao Mộc và sao Hỏa xếp thành đường thẳng trên bầu trời vào cuối tháng 10/2015. Hiện tượng 3 ngôi sao thẳng hàng có thể quan sát vào lúc bình minh ngày 26- 29/10 bằng mắt thường hoặc ống nhòm.
Các hành tinh quay quanh mặt trời với tốc độ khác nhau, do vậy hiện tượng ba hành tinh thẳng hàng là hiện tượng rất hiếm, mãi đến 2021 chúng ta mới có dịp chứng kiến lần nữa.
4. Trăng lạnh Giáng sinh
Năm nay sẽ có hiện tượng thiên văn thú vị trăng tròn tháng 12 hay còn gọi "Trăng lạnh" rơi đúng ngày lễ Giáng sinh (25/12) sau 38 năm.
Lần gần nhất xảy ra sự trùng hợp này là vào năm 1977 và mãi đến năm 2034 hiện tượng này mới lại xảy ra lần nữa, đây chính là lần đầu tiên sự kiện xảy ra trong thế kỷ 21.