Bộ trưởng LĐTBXH nói gì về 1.000 biên chế thanh tra lao động?

Bên hành lang Quốc hội chiều 26/11, trao đổi với phóng viên, Bộ trưởng Lao động Thương binh & xã hội (LĐTBXH) Phạm Thị Hải Chuyền cho biết, cái lo nhất bây giờ là đối tượng thanh tra đó có thể đáp ứng được nhu cầu công việc hay không mới là vấn đề.

Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh & xã hội Phạm Thị Hải Chuyền

Thanh tra an toàn vệ sinh lao động: Để ở cấp huyện hay tỉnh?

Liên quan tới thanh tra an toàn vệ sinh lao động, nhiều ĐB cho rằng nên để lực lượng này ở cấp huyện, nhưng cũng có ý kiến đề bạt nên để ở cấp tỉnh. Vậy Bộ trưởng nghiêng về luồng ý kiến nào?

Trong tờ của Chính phủ cũng nêu rõ 2 nhóm ý kiến liên quan tới lực lượng thanh tra an toàn vệ sinh lao động, nhưng hiện Chính phủ nghiêng về nhóm ý kiến cần thiết có lực lượng này và cần phải có quy định thanh tra an toàn vệ sinh lao động là lực lượng thanh tra chuyên ngành do cơ quan thực hiện quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương thực hiện, gồm ba cấp trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện. 

Với phương án này, dự thảo Luật quy định việc phân cấp thẩm quyền thanh tra cho cấp huyện, vì thực chất số doanh nghiệp cấp quận, huyện khá nhiều, có quận có tới vài trăm hoặc vài ngàn doanh nghiệp, nếu không có chuyên ngành thì rất khó đáp ứng nhu cầu công việc.

Đúng là theo Luật Thanh tra, cơ quan nào đã có thanh tra Nhà nước thì không có thanh tra chuyên ngành cấp huyện. Đây cũng là điều cũng phải cân nhắc để không bị “chéo” với quy định của luật. 

Trong trường hợp nếu quy định có thêm một lực lượng thanh tra chuyên ngành “vênh” với luật hiện hành thì có ý kiến đề xuất nên trao quyền thanh tra chuyên ngành cho cấp tỉnh, thành phố vì lực lượng này có chuyên môn, điều kiện hơn mà không vướng luật. Tôi cho rằng đây cũng là một đề xuất hay cần cân nhắc để chọn phương án tốt nhất.

Nhưng nhiều ý kiến các ĐBQH lo ngại, khi giao thanh tra chuyên ngành về cấp huyện hay tỉnh thì sẽ khiến bộ máy công quyền “phình” thêm ra khoảng 1.000 biên chế. Điều này có phù hợp khi chúng ta đang cố gắng để tinh giản biên chế, thu gọn bộ máy Nhà nước, thưa Bộ trưởng?

Số liệu trong tờ trình của Chính phủ thì nêu là 1.000 biên chế (mỗi huyện có từ 1-2 người), quan điểm cá nhân thì tôi thấy không đến số lượng này. Nhưng cần lưu ý rằng, theo nội dung Tờ trình của Chính phủ thì các thanh tra viên thuộc Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội của Ủy ban nhân dân cấp huyện (không thành lập phòng riêng), mỗi huyện cũng chỉ có 1-2 thanh tra viên. Cái lo nhất bây giờ là đối tượng thanh tra đó có thể đáp ứng được nhu cầu công việc hay không mới là vấn đề.

Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm tai nạn lao động

Thưa Bộ trưởng, đâu là vướng mắc khiến người lao động không mấy bận tâm và quan tâm tham gia Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động?

Từ trước tới nay  chúng ta chưa quy định bắt buộc, mà chỉ quy định những người có quan hệ lao động (khoảng 34% lao động) phải tham gia, vì thế số lượng người tham gia bảo hiểm tai nạn lao động còn hạn chế. 

Nhưng giờ ngoài đối tượng lao động đang áp dụng, chính sách này sẽ mở rộng thêm đối tượng với cả người lao động không có quan hệ lao động. Đương nhiên hướng mở rộng thêm đối tượng là tốt, nhưng chúng ta cũng không quá kỳ vọng trong thời gian đầu sẽ thu hút được nhiều người tham gia vì đây là quy định mới.

Hơn nữa, chuyện quản lý quỹ, việc thu, chi vẫn do cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam nắm giữ. Bên cạnh đó, với mức đóng quỹ của chủ sử dụng lao động 1% , mức hỗ trợ như vậy thì mức hưởng của người lao động ra sao… phải được quy định thật chi tiết, cụ thể.

Nhưng hiện có tới 60% người lao động đang làm việc trong khu vực ngoài lao động, không ký hợp đồng lao động với chủ sử dụng lao động. Vậy làm sao để số này tự nguyện tham gia bảo hiểm tai nạn lao động?

Đúng là tỷ lệ người lao động trong khu vực ngoài lao động còn chiếm tỷ lệ lớn, nên muốn họ tự nguyện tham gia bảo hiểm tai nạn lao động thì trước tiên chúng ta phải tuyên truyền để họ hiểu, nắm được chủ trương chính sách. Cùng với đó, là đưa ra chính sách hỗ trợ, ví dụ tổ chức hướng dẫn thực hiện, chỉ ra những lĩnh vực nào an toàn tới đâu thì Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần ngân sách...

Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp dù mới ở Việt Nam, nhưng các nước đã áp dụng từ lâu. Trong quá trình tham vấn kinh nghiệm của nước ngoài về mô hình này, chúng ta học hỏi được điều gì để khi đưa vào vận dụng phù hợp với điều kiện của nước ta?

Trái ngược với Việt Nam, tỷ lệ người có quan hệ lao động tại các nước chiếm từ 80-90%, tỷ lệ người không quá quan hệ lao động chiếm tỷ trọng rất ít. Luật Bảo hiểm của họ cũng “phủ” gần hết đối tượng lao động. Nhưng tất nhiên mỗi nước khác nhau thì điều kiện áp dụng sẽ rất khác nhau.

Vậy với đối tượng không có quan hệ lao động thì chính sách đóng, hưởng của bảo hiểm tai nạn lao động được quản lý ra sao, thưa Bộ trưởng?

Khi dự thảo Luật được thông qua thì bảo hiểm tai nạn lao động sẽ được quản lý giống như với bảo hiểm y tế. Người sử dụng lao động đóng với mức đóng bình quân 1% tổng quỹ lương đóng bảo hiểm xã hội của người lao động, thì Nhà nước sẽ hỗ trợ bao nhiêu nữa để có quỹ BH tai nạn lđ tự nguyện, và mức chi ntn trong quỹ này và quỹ phải để tự cân đối được.

Vì còn nhiều ý kiến khác nhau nên Quốc hội sẽ thảo luận, trên cơ sở đó Chính phủ sẽ chuẩn bị và hướng triển khai theo phương án được thông qua.

Hiện tại đang còn dư 16.000 tỷ đồng từ quỹ này, trong khi mỗi năm có 700 người tử vong vì tai nạn lao động. Phải chăng do chi chưa đúng đối tượng nên quỹ còn đọng nhiều?

Không đúng, chính xác hơn là chúng ta chưa bao quát hết được số lượng người tai nạn. Có nhiều lý do như, ông chủ sử dụng lao động không khai báo đầy đủ với cơ quan chức năng khi tai nạn xảy ra.

Mức quy định trong nhiều năm, thấp và chưa phù hợp nên phải thay đổi mức chi. Có 2 phương án chi được dự thảo luật đề cập: chi cho người bị tai nạn lao động và chi hỗ trợ cho DN thực hiện việc phòng ngừa tai nạn, phụ thuộc vào Quốc hội thảo luận và quyết định.

Thứ 3, mức chi cũng tăng hơn, như thế quỹ sử dụng đúng mục đích và thiết thực với khoản đóng góp của người lao động.