Xác định người chịu trách nhiệm quy hoạch thủy điện mất rừng

Đại biểu Trương Văn Vở, Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội Đồng Nai. (Ảnh: XH)

“Tôi cho rằng, chỉ đạo của Chính phủ vừa qua là một quyết tâm, nỗ lực lớn. Từ lâu tôi đã rất quan tâm tới chỉ đạo của Chính phủ, các Bộ, ngành thực hiện việc rà soát quy hoạch thủy điện, trong đó có 6 dự án thủy điện bậc thang và hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A”, ông Vở cho hay.

Theo ông Vở, từ đầu nhiệm kỳ cho đến bây giờ, từ khi Quốc hội có Nghị quyết điều chỉnh các dự án quan trọng, công trình Quốc gia liên quan đến sử dụng đất rừng khi có điều chỉnh về quy mô phải xin ý kiến của Quốc hội, rõ ràng Quốc hội đã kịp thời ban hành Nghị quyết đó nhưng rất tiếc là sau Nghị quyết Chính phủ lại điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, trong đó có các dự án thủy điện bậc thang, đặc biệt có 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6 A chiếm diện tích rừng rất lớn nhưng chưa thực hiện quy trình thủ tục xin chủ trương đầu tư mà cho lập dự án đầu tư.

Từ đó rút ra, xung quanh quy hoạch thủy điện có ba vi phạm lớn. Vi phạm thứ nhất, là về quy trình quy hoạch, lập quy hoạch. Vi phạm thứ hai là về luật, đấy là Nghị quyết 49 của Quốc hội năm 2010. Thứ ba là, vi phạm Luật Bảo vệ môi trường, chỉ tính đơn thuần đến lợi ích kinh tế mà không tính đến lợi ích về môi trường, xã hội.

“Rất mừng là kỳ họp này, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã chuẩn bị cho Quốc hội ban hành Nghị quyết xung quanh điều chỉnh quy hoạch thủy điện. Nghị quyết này phải làm rõ trách nhiệm trong thực hiện quy trình, quy hoạch. Ở đây trách nhiệm có cả chính quyền địa phương và Bộ, ngành liên quan. Phải chỉ rõ chủ thể trách nhiệm cụ thể trong thực hiện quy trình, quy hoạch; chỉ rõ trách nhiệm cụ thể trong quá trình tham mưu cho Chính phủ bổ sung quy hoạch 2 thủy điện là Đồng Nai 6 và 6A cùng với 6 dự án thủy điện bậc thang. Bởi dự án thủy điện bậc thang rất quan trọng, ảnh hưởng đến lưu vực sông ở vùng hạ lưu”, ông Vở đề nghị.

Cũng theo ông Vở, trong Nghị quyết của Quốc hội lần này cũng cần xác định diện tích đất rừng bị mất do thủy điện là bao nhiêu, trách nhiệm thuộc về ai. Phải làm rõ để tránh hệ lụy sau này.

Ông vở nhấn mạnh: "Rừng tự nhiên phải được bảo vệ nghiêm ngặt theo quy hoạch quản lý phát triển và bảo vệ rừng. Nói chung là rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, vườn Quốc gia phải bảo vệ nghiêm ngặt. Đụng tới diện tích đất rừng đó thì phải xem xét thận trọng trong quá trình lập quy hoạch. Lần này, Chính phủ đề nghị loại ra trên 400 dự án thủy điện, trong đó, có 6 dự án thủy điện bậc thang, nhưng diện tích rừng để nhường cho các dự án thủy điện loại ra khỏi quy hoạch này là bao nhiêu, loại ra có mất rừng hay không, các giải pháp thay thế để cho số diện tích rừng mất đi là như thế nào... Tôi đề nghị Chính phủ phải làm rõ. Đồng thời, Quốc hội cũng nên quy định rõ trong Nghị quyết để xác định trách nhiệm".

Bên cạnh đó, ông Vở cũng quan tâm đến việc xả lũ tại các hồ thủy điện. Điều đáng mừng là Chính phủ cũng sớm có Quyết định 1879 tháng 10-2010, giao trách nhiệm cho Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ chứa thủy lợi và hồ thủy điện. Nhưng tới giờ việc triển khai của các Bộ, ngành vẫn còn chậm. Tới nay chỉ ban hành vận hành hồ chứa 5/11 lưu vực sông và theo báo cáo của Chính phủ đến cuối năm nay thêm 4 lưu vực sông nữa. Như vậy là 9 lưu vực.

“Tôi không hiểu như thế nào đối với lưu vực sông Đồng Nai là lưu vực sông bậc thang nhưng lại chưa được xác định làm sớm quy trình vận hành hồ chứa thủy lợi, cũng như là hồ chứa thủy điện ở trên thượng nguồn”, ông Vở băn khoăn.

Liên quan đến việc an toàn của hồ đập, ông Vở cho rằng đây là khâu đầu tiên cần phải rà soát lại về quy định vận hành hồ đập, hồ chứa. Đồng thời phải gắn với từng chủ thể cho rõ trong quá trình thực hiện quy trình vận hành cùng với đó có chế định xử lý, xử phạt nghiêm minh, rõ ràng và cụ thể.