Vụ Tiên Lãng và bài học về chế tài trách nhiệm của người phát ngôn

Bộ TT-TT lấy ý kiến sửa đổi, bổ sung quy chế phát ngôn

Quy chế phát ngôn đã phát huy hiệu quả

Quy chế phát ngôn qua cái nhìn đa chiều

Thông tin chính thống cũng… trống đánh xuôi, kèn thổi ngược.

Điều làm dư luận chú ý nhất trong vụ việc Tiên Lãng chính là chuyện cơ quan chức năng có ra lệnh phá nhà ông Vươn, ông Quý hay không? Cùng một sự việc mà mỗi cơ quan, mỗi quan chức lại có những phát ngôn trái ngược nhau khiến cho người dân bị rơi vào mê hồn trận của “phát ngôn”. Dưới đây là những phát ngôn "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược".

Ngày 12/ 1 ông Lê Văn Hiền, lúc đó là Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng tuyên bố với báo chí: "Việc lực lượng chức năng phá nhà ông Vươn là do các đối tượng cố thủ trong đó".

Ông Lê Văn Hiền- Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng đã bị cách chức. Ảnh: Internet

Vậy mà đến sáng ngày 17/1, tại Hà Nội, ông Đỗ Trung Thoại, Phó Chủ tịch UBND Tp Hải Phòng lại tuyên bố: “Thủ phạm phá nhà ông Vươn là người dân(?)”

Sáng 2/2, Chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng Ngô Ngọc Khánh trả lời trực tiếp trên Đài tiếng nói Việt Nam (kênh VOV1) vụ cưỡng chế đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn. Người phát ngôn UBND huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) khẳng định, việc thu hồi đất của gia đình ông Vươn hoàn toàn đúng đắn và đoàn cưỡng chế không ra lệnh cũng như không có ai tham gia việc phá nhà dân. "Tôi khẳng định rằng đoàn cưỡng chế không có một lệnh nào và không có một ai tham gia việc phá nhà dân. Còn việc nhà nằm ngoài khu vực cưỡng chế, đồng thời nó là khu vực gây án nên việc phá hay thế nào thì đã có cơ quan chức năng làm rõ", ông Khánh nói.

Vậy ở đây, thông tin nào là chính xác là chân thực, thông tin nào là chính thống? Đặt những phát ngôn này vào thời điểm chưa có Kết luận của Thủ tướng, những phát ngôn từ phía cơ quan công quyền đã khiến người dân bị rơi vào thế hoang mang, không biết đâu là sự thật.

Đáng chú ý nhất, theo lời của ông Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng là có việc lực lượng chức năng phá nhà ông Vươn, sau đó người phát ngôn lại bảo không có chuyện đó? Vậy ai đúng ai sai? Ai có tư cách phát ngôn? Nếu lấy thông tin người phát ngôn là thông tin chính thống, sẽ coi thông tin của thủ trưởng cơ quan là gì? Ngoài ra điều này cũng bộc lộ việc phân vai người phát ngôn chưa rõ ràng, chưa chuyên nghiệp, thêm vào đó không có sự phối hợp phát ngôn giữa các cơ quan liên quan.

Người phát ngôn làm dân “sôi máu”... chẳng làm sao

Ở vụ Tiên Lãng cũng vậy, người có nhiều phát ngôn gây sốc chính là “người phát ngôn huyện Tiên Lãng”. Ngày 11/1, trên Vnexpress ông Ngô Ngọc Khánh, Chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng nói: "Anh Vươn không phải người tốt. Nói đúng ra, anh Vươn chẳng có công lao gì, cũng chẳng phải là người đi đầu vì sử dụng hàng chục ha và thu lời nhưng không đóng góp gì cho địa phương. Đặc biệt từ năm 2007 đến nay, anh hoàn toàn ăn không. Anh đắp đê để thu lợi cá nhân chứ có ích gì cho xã hội". Trong khi đó, người dân từ già tới trẻ đều thầm cảm ơn sự đi đầu của anh Vươn trong việc quai đê lấn biển, xông ra nơi sóng gió để bà con không phải lo chạy bão. Chưa nói đến tính xác thực của thông tin thì từ “người tốt, người xấu” không phải là từ dùng cho người phát ngôn đại diện cho cơ quan công quyền phát biểu về một người dân.

Hay phát ngôn của ông Ngô Ngọc Khánh trái với phát ngôn trước đó của ông Chủ tịch: “Tôi khẳng định rằng đoàn cưỡng chế không có một lệnh nào và không có một ai tham gia việc phá nhà dân”. Sau này cơ quan CSĐT đã khởi tố vụ án cho thấy có sự liên quan giữa đoàn cưỡng chế và việc phá nhà ông Vươn thì người phát ngôn có phải chịu trách nhiệm không?

Ông Ngô Ngọc Khánh- Người phát ngôn nổi tiếng vụ Tiên Lãng. Ảnh: Internet

Trên phát ngôn khác, đăng trên báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh, ông Khánh tỏ ra không chuyên nghiệp, thiếu kiến thức luật. Xin dẫn lại:

“Hỏi: Thưa ông, trong khi người dân kháng cáo, thẩm phán đã tổ chức cho họ thỏa thuận với huyện, họ đã rút đơn tại sao họ lại không được tiếp tục cho thuê đất?

Trả lời: Văn bản thỏa thuận là có. Khi các ông rút đơn huyện sẽ cho tiếp tục thuê theo quy định của pháp luật, điều đó phải hiểu là tất yếu phải thực hiện các thủ tục bàn giao. Bàn giao xong mới tiếp tục làm thủ tục cho thuê được. Tức là, tất cả mọi cái sau này thỏa thuận với nhau họ vẫn như mọi công dân khác và được ưu tiên tham gia đấu thầu thuê lại đầm.

Hỏi: Tại sao ông Vươn, ông Luân đã đề nghị thuê tiếp nhưng huyện không gia hạn mà lại phải thu hồi?

Trả lời: Đây là theo quy định. Dứt khoát phải làm các thủ tục bàn giao sau đó mới tới các thủ tục xin thuê.

Hỏi: Nhưng theo người dân, họ đã nhiều lần đề nghị gặp chủ tịch huyện để đối chất nhưng không được?

Trả lời: Họ nói không đúng. Chúng tôi đã mời ông Vươn, ông Luân lên làm việc tám cuộc, tất cả có ghi sổ và làm biên bản.

Hỏi: Biên bản đó có chữ ký của người dân không, thưa ông?

Trả lời: Không có chữ ký. Họ có mặt đâu. Đương sự không có mặt mình cũng thực hiện, tổ chức công quyền mình phải làm thế chứ.”- (Dẫn theo báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh)

Những phát ngôn như vậy là tự mâu thuẫn, thiếu cơ sở pháp luật. Họ không có mặt thì làm gì có cuộc làm việc mà có biên bản???

Vào thời điểm trước khi có kết luận của Thủ tướng, ông Ngô Ngọc Khánh đã có hàng loạt những phát ngôn gây sốc và sai so với kết luận của Thủ tướng sau này. Một số báo đã kêu trời: “Mỗi lần phát ngôn viên của huyện lên tiếng người dân lại được phen sôi máu”. Nhưng sau đó, ông vẫn làm người phát ngôn và vẫn tiếp tục đưa ra những phát ngôn giải quyết vụ việc của ông Đoàn Văn Vươn???

Bài học Tiên Lãng cũng là bài học về áp dụng quy chế phát ngôn. Khi Chính phủ đặt ra quy chế phát ngôn đã tạo ra hành lang để các cơ quan có thể phát ngôn chính thống và không bị tình trạng "trống đánh xuôi kèm thổi ngược" nhưng khi áp dụng thì còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Vấn đề quan trọng hơn, người phát ngôn chưa phải chịu trách nhiệm về việc phát ngôn sai nên người phát ngôn cứ thích nói gì thì nói. Qua bài học này nên chăng cần phải có chế tài xử lý để người phát ngôn có những phát ngôn có trách nhiệm hơn.

Hồng Chuyên