Vì sao vùng DTTS và miền núi chiếm 3/4 diện tích cả nước mà vẫn là "lõi nghèo"?

Xoá đói giảm nghèo ở vùng núi, vùng dân tộc thiểu số luôn khó khăn nhất. Có 52/63 tỉnh thành có dân tộc thiểu số và tỷ lệ tái nghèo cũng rất cao.

Tại tỉnh Nghệ An, xã Keng Đu, huyện Kỳ Sơn là một xã biên giới, nằm cách trung tâm huyện Kỳ Sơn 74 km, có 25km đường biên giới với nước bạn Lào.

Dân cư của xã chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó 9/10 bản là đồng bào dân tộc Khơ mú. Đời sống người dân còn nhiều khó khăn, phong tục tập quán còn lạc hậu. Phụ nữ nơi đây xưa nay chỉ biết quẩn quanh từ góc bếp tới mang gùi lên nương rẫy. Thiếu nữ chưa qua độ tuổi trăng tròn đã sớm kết hôn, bận bịu với việc nuôi con, kiếm sống, hiếm khi tham gia vào các hoạt động xã hội.

Là xã nghèo được sự quan tâm đặc biệt của Chương trình giảm nghèo, UBND huyện luôn cử các chuyên gia chăn nuôi, trồng trọt xuống tận nơi tập huấn cho bà con để áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất. Ðồng thời tuyển chọn, tài trợ một số con em của xã đi học nghề; phối hợp các đơn vị liên quan đầu tư xây dựng hệ thống thông tin liên lạc, đẩy nhanh thi công đường điện vào xã, hỗ trợ đầu tư xây dựng đường giao thông vào bản...

Tuy nhiên, công tác tuyên truyền giảm nghèo còn gặp một số khó khăn như số người đến nghe tuyên truyền lúc đầu đông nhưng cứ giảm dần, hoặc người dân hiểu được mô hình sản xuất nhưng không làm theo.

Ví dụ như người dân được hỗ trợ bò giống, theo hướng dẫn thì bò nuôi trong chuồng cho ăn cỏ voi. Thế nhưng khi hỗ trợ bò thì người dân lại thả bò giống vào rừng. Thi thoảng mới vào rừng, vài tháng sau mới vào rừng thì có thể bò đã chết, ốm hoặc còn sống thì chẳng biết con nào là bò nhà mình.

Luẩn quẩn trong vòng đói nghèo, cả xã có tới 73% hộ nghèo.

Bà Vi Thị Xuyên – Phó chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn cho biết, từ khi có chương trình giảm nghèo bền vững huyện đã đưa ra nhiều giải pháp để nhân dân hạn chế trông chờ, ỷ nại vào chính sách chủ trương của nhà nước. Huyện hạn chế tập trung cho trực tiếp người dân mà tập trung vào xây dựng các công trình hạ tầng.

Tỉ lệ tái nghèo ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi vẫn còn cao. (ảnh minh họa)

Còn tại tỉnh Bình Phước, toàn tỉnh có 40 thành phần dân tộc thiểu số với 195.659 người, chiếm 19,67% dân số toàn tỉnh. Có 107 xã, phường, thị trấn vùng dân tộc thiểu số với và miền núi với 28 xã khó khăn, trong đó có 10 xã, 51 thôn đặc biệt khó khăn giai đoạn 2016-2020.

Tỉnh Bình Phước đã có chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020 ưu tiên một phần nguồn ngân sách địa phương cùng với các nguồn vốn xã hội hóa, các chương trình hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách Trung ương, qua đó đã thực hiện có hiệu quả chính sách giảm nghèo vùng dân tộc thiểu số với với kinh phí 522.878 triệu đồng giúp đồng bào ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Tuy nhiên, đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống chủ yếu ở vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa, có cơ sở hạ tầng kém phát triển, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn; trình độ nhận thức cũng như việc tiếp thu kiến thức khoa học công nghệ còn hạn chế, thiếu tư liệu sản xuất; một bộ phận còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại, chưa có ý thức tự vươn lên; phong tục, tập quán lạc hậu còn diễn ra ở một số nơi.

Vùng dân tộc thiểu số và miền núi bao gồm 52/63 tỉnh, với 457/713 huyện, thị xã, 5.266/11.162 xã, phường, thị trấn (chiếm 47,2% số xã), trải rộng từ Bắc xuống Nam, từ Đông sang Tây, với diện tích gần 250 nghìn km2, chiếm ¾ diện tích cả nước.

Vùng dân tộc thiểu số và miền núi giàu tiềm năng, lợi thế về kinh tế nông - lâm nghiệp, khoáng sản, thủy điện, du lịch, kinh tế biên mậu… nhưng đã, đang và sẽ tiếp tục là “lõi nghèo” của cả nước.

Nếu không có cơ chế, chính sách hỗ trợ kịp thời để biến thách thức thành cơ hội, tức là giúp đồng bào chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, chuyển đổi cơ cấu lao động, đa dạng hóa các loại hình sinh kế thì rất khó có thể đạt được các mục tiêu phát triển bền vững trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Khánh Chi