Vì sao Bộ trưởng Nguyễn Quân “dám" ngồi tàu lặn tự chế?

Bộ trưởng Nguyễn Quân trực tiếp lái thử tàu vì tin tưởng vào trình độ năng lực của những người làm khoa học.

Chất vấn Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ ngày 19/11, đại biểu Nguyễn Đức Hiền (Nghệ An) nêu một số doanh nhân, nông dân làm tàu lặn ở biển như Yết Kiêu, Hòa Bình, Trường Sa được đánh giá rất hiệu quả. “Đích thân Bộ trưởng đã xuống tàu Hòa Bình kiểm tra. Bộ trưởng đánh giá thế nào về những loại tàu này và có giải pháp nào cho việc phát huy vai trò sáng tạo đó?” - đại biểu Hiền chất vấn.

Trả lời chất vấn của đại biểu liên quan đến chính sách đãi ngộ những sáng chế của người dân, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, Đảng và Nhà nước luôn trân trọng những sáng kiến của người dân. Tuy nhiên chúng ta đã bước vào thế kỷ 21 hơn 10 năm, có hội nhập quốc tế rất sâu rộng, nên theo Bộ trưởng Quân “mọi sản phẩm cũng phải có những giá trị nhất định” và phải được xã hội, được thị trường chấp nhận.

“Chúng tôi thường xuyên hỗ trợ cho những người dân có sáng kiến thông qua các chợ công nghệ thiết bị hàng năm. Chúng tôi mời người dân có sáng kiến đến để giới thiệu sản phẩm của họ tới xã hội, để xã hội cũng như DN tiếp cận, cùng với họ đầu tư. Rất nhiều nông dân đã có những sản phẩm được ứng dụng rộng rãi, thậm chí họ đã trở thành những DN thành đạt”.

Tuy nhiên trong lĩnh vực tàu ngầm, máy bay, Bộ trưởng Quân cho biết, ở mức độ thấp có thể coi là phương tiện giao thông, còn ở mức độ cao là những sản phẩm liên quan đến an ninh quốc phòng nên việc chế tạo, thử nghiệm và sử dụng nó phải tuân thủ những quy định của pháp luật.

“Chúng tôi đã cử cán bộ đến làm việc với những người công dân có sáng kiến cải tiến kỹ thuật. Có những bác nông dân rất hợp tác, cùng những nhà khoa học trao đổi, hỗ trợ trong việc thiết kế, chế tạo. Nhưng cũng có một số trường hợp bà con cứ lặng lẽ làm mà cơ quan quản lý cũng không được biết. Đến khi đưa ra thử nghiệm thì lúc đó cơ quan quản lý vào cũng không thể xử lý được, vì thiết kế đã làm rồi, chế tạo cũng đã làm rồi, không thể thay đổi được nữa” – Bộ trưởng nêu khó khăn.

Riêng về lĩnh vực tàu ngầm ở Hòa Bình do một nhóm các nhà khoa học của Vinashin với sự đam mê cùng các nhà khoa học khác đã phối hợp với nhau, tự bỏ vốn thiết kế, chế tạo tàu lặn và có thể có những tính năng rất tốt: Có thể chở được 4 người tối đa trong 2 ngày, độ sâu tối đa 50 mét và cũng rất bài bản là mời các cơ quan, kể cả cơ quan đăng kiểm của Bộ Giao thông, Bộ Quốc phòng... tham gia và kết quả đã thành công. Phía đăng kiểm của Đức cũng tham gia vào việc thiết kế, sau khi làm xong thủ tục sẽ để cơ quan đăng kiểm của Đức hiện đại hóa nó, để nó trở thành sản phẩm kiểm tra giàn khoan, phục vụ du lịch, cứu hộ cứu nạn…

Theo Bộ trưởng Quân, một chiếc tàu lặn như thế họ phải bỏ vốn ra 28 tỷ đồng. Bộ KH&CN cố gắng hỗ trợ hơn 5 tỷ đồng từ dự án sản xuất thử nghiệm. Tuy nhiên do hệ thống chính sách của chúng ta chưa phù hợp nên rất nhiều chứng từ không thanh toán được. Cuối cùng Bộ chỉ quyết toán được chưa đến 3 tỷ đồng, bằng khoảng 10% giá trị con tàu.

Tuy nhiên con tàu này chỉ có giá thành chưa đến 1,5 triệu USD, trong khi một con tàu lặn chúng ta mua từ nước ngoài có giá từ 5 – 7 triệu USD. Ngay cả thuê tàu hàng ngày để kiểm tra giàn khoan ngoài biển trong vòng 3 năm còn đắt hơn giá mua tàu này.

“Chúng tôi thấy đây là một hướng đi rất có triển vọng. Nhiều người hỏi vì sao tôi lại dám ngồi tàu lặn đó. Vì tôi tin tưởng vào trình độ năng lực của những người làm khoa học với sự bảo lãnh của cơ quan đăng kiểm nước ngoài. Tôi cùng anh em thiết kế ngồi con tàu đó và quá trình chạy thử nghiệm ở Cam Ranh đã kiểm tra tất cả các thông số thiết kế, thậm chí còn có nhiều con số tốt hơn thiết kế” – Bộ trưởng Quân chia sẻ.

Bộ trưởng cũng mong muốn những người dân khác có ý tưởng sáng tạo, có năng lực thì hợp tác chặt chẽ với các cơ quan khoa học, các cơ quan quản lý để sản phẩm khi làm ra được đánh giá tốt, được phép lưu hành, được nhà nước hỗ trợ trong việc thương mại hóa.

Trước giải đáp của Bộ trưởng Nguyễn Quân, Chủ tịch Quốc hội hoan nghênh Bộ trưởng đã “dám ngồi” vào con tàu thử nghiệm. “Tôi tin khi ngồi trong con tàu ấy Bộ trưởng có thể nghiên cứu cơ chế để khuyến khích được người dân sáng tạo, không chỉ trong lĩnh vực tàu mà còn nhiều lĩnh vực khác nữa. Tránh tình trạng Bộ trưởng chi 5 tỷ mà lại không chi được, nghe lạ quá. Nếu vướng cơ chế, Bộ trưởng có thể trình lên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định, hoặc cũng có thể trình lên Quốc hội”.