Trung Quốc, Philippines nhất trí tránh dùng vũ lực trên Biển Đông

Theo Reuters, ngày 16/11, Trung Quốc đã công bố bản tuyên bố chung sau khi Thủ tướng nước này Lý Khắc Cường kết thúc chuyến thăm Manila. Bản tuyên bố chung nêu rõ Trung Quốc và Philippines đã nhất trí tránh dùng vũ lực để giải quyết các bất đồng liên quan đến Biển Đông.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và Tổng thống Philippines Duterte.

Theo bản tuyên bố chung được Tân Hoa xã đăng tải, Trung Quốc và Philippines đã tái khẳng định tầm quan trọng của hòa bình trên Biển Đông, cũng như tự do hàng hải và hàng không ở khu vực này.

Tuyên bố cho biết thêm, không được có bất cứ hình thức bạo lực hoặc đe dọa bạo lực nào, và tranh chấp cần được giải quyết thông qua đàm phán giữa "các nước có chủ quyền liên quan".

Tuyên bố nhấn mạnh: "Hai bên tin tưởng rằng tranh chấp trên biển không phải là nội dung toàn bộ của quan hệ Trung Quốc-Philippines."

Trong diễn biến liên quan, các nhà lãnh đạo Đông Nam Á đang kêu gọi "phi quân sự hóa" trên Biển Đông nhằm giảm căng thẳng gia tăng từ các tranh chấp lãnh thổ tại tuyến đường biển chiến lược này.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte với tư cách là Chủ tịch luân phiên ASEAN ngày 16/11 đã ra tuyên bố "nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa (trên Biển Đông)."

Tuyên bố cho biết, các nhà lãnh đạo Đông Nam Á đã "tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định cũng như an toàn và an ninh hàng hải, trật tự theo luật định, cùng tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông".

Philippines và Trung Quốc là hai nước có tranh chấp tại khu vực biển Đông. Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực này. Quan hệ hai nước đã có giai đoạn căng thẳng nhất là sau khi Trung Quốc chiếm bãi cạn Scarborough của Philippines vào năm 2012 và vào năm 2013 Philippines kiện Trung Quốc ra tòa trọng tài quốc tế, yêu cầu giải thích đường đứt khúc 9 đoạn mà Trung Quốc tự vạch ra trên biển Đông.

Quan hệ hai nước đã được cải thiện sau khi Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte lên nắm quyền hồi năm ngoái. Ông Duterte đã nhiều lần nói ông không muốn đối đầu với Trung Quốc về vấn đề biển Đông.

Trong một tuyên bố khác đề cập những cuộc trao đổi ở hội nghị thượng đỉnh của Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN), Tổng thống Duterte lưu ý “quan hệ giữa ASEAN với Trung Quốc đang được cải thiện” về vấn đề Biển Đông. Ông Duterte nói: “Trước tình hình tích cực này, chúng tôi hướng tới việc tuyên bố khởi động đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC)” từ đầu năm 2018 tại Việt Nam.

ASEAN và Trung Quốc đã bàn về nhiều COC và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) nhằm tránh những tai nạn và làm tăng căng thẳng, theo Reuters.

Ông Duterte nói hai bên đã thành công trong việc thử nghiệm đường dây điện thoại nóng giữa các Bộ Ngoại giao các nước, về cách xử lý những tình huống khẩn cấp trên biển: “Theo chúng tôi, các biện pháp thực tiễn này có thể kéo giảm căng thẳng và các nguy cơ tai nạn, hiểu lầm và tính toán sai”.

Ngoài vấn đề tranh chấp trên biển, trong chuyến thăm tới Philippines của Thủ tướng Lý Khắc Cường, hai bên đã ký tới 14 thỏa thuận khác nhau ở nhiều lĩnh vực như: tài trợ cho các cơ sở hạ tầng, xây dựng cầu, phát hành trái phiếu, cai nghiện ma túy, biến đổi khí hậu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ… nhằm tăng cường hơn nữa mối quan hệ song phương.

Trung Quốc khẳng định đảm bảo với Philippines rằng sẽ nhanh chóng thực hiện các dự án có liên quan và nỗ lực hợp tác cùng với Manila. Thủ tướng Lý Khắc Cường nhân dịp này cũng cam kết viện trợ 150 triệu Nhân dân tệ (22,7 triệu USD) cho việc hỗ trợ tái thiết thành phố Marawi bị chiến tranh tàn phá nặng nề ở miền Nam Philippines.

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc cũng đã xem xét và thông qua Tuyên bố về tăng cường hợp tác kết nối cơ sở hạ tầng. Tuyên bố này mang ý nghĩa quan trọng và hỗ trợ thiết thực cho nhu cầu và ưu tiên của ASEAN. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã thông báo sẽ cấp 20.000 suất học bổng, 500 lượt trao đổi khoa học và 1.500 học bổng đào tạo nghề cho ASEAN trong năm 2018.

Hội nghị cũng hoan nghênh và nhấn mạnh các thành công trong việc triển khai trọng điểm hợp tác năm 2017 về du lịch của cả hai bên khi lượng khách du lịch hai chiều đã vượt qua mốc 30 triệu lượt vào giữa năm nay (đây là chỉ tiêu được Trung Quốc đặt ra cho năm 2020).

Nhân dịp này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố về Hợp tác du lịch. Tuyên bố chỉ ra những nội dung cụ thể cần tăng cường hợp tác nhằm đáp ứng lợi ích trực tiếp của người dân như: Tạo điều kiện đi lại và du lịch thuận lợi, nâng cao chất lượng du lịch, đào tạo nguồn nhân lực cho các đơn vị du lịch, tăng cường kết nối, tiếp tục cải thiện và tự do hóa kết nối hàng không và thúc đẩy du lịch tàu biển và du thuyền.

Liên quan đến Biển Đông, tại Hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chính thức tuyên bố khởi động tham vấn và đàm phán về nội dung Bộ quy tắc COC, coi đây là cơ sở quan trọng góp phần duy trì hòa bình ở Biển Đông; đồng thời khẳng định lại việc thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố DOC và tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982.

Nhân dịp này, lãnh đạo hai bên đã thông qua Tuyên bố về thập kỷ bảo vệ môi trường biển và bờ biển ở Biển Đông với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống kinh tế giúp người dân trong khu vực ứng phó với các tác động từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.