Người mẫu làng chài

Bên nhịp sống lặng lẽ với nghề lưới cá của cư dân làng chài Phao Võng trên sông Như Ý (khu vực 5, tổ 14, phường Vỹ Dạ, TP. Huế), còn có một gia đình chuyên làm người mẫu tung chài cho những nhiếp ảnh gia, người yêu thích bộ môn chụp ảnh…

"Ngày hy vọng". Ảnh: Trương Vững

Bén duyên từ dòng sông

Sông Như Ý có tên chữ là Thiên Lộc giang (sông Lộc Trời) từ nhiều đời nay đã cưu mang bao cư dân làng chài Phao Võng, kể cả khi họ là cư dân thủy diện hay đã lên bờ định cư. Như Ý là dòng sông không chỉ có bề dày lịch sử mà còn nức tiếng chốn Thần Kinh xưa với phong cảnh hữu tình. Làng Phao Võng nằm ven sông Như Ý cũng là một trong 3 làng chài thủy diện có tên trong bia “Quyền đánh cá” có từ thời vua Minh Mạng. Có lẽ, nơi TP Huế-cố đô của những dòng sông, không nơi nào cư dân thủy diện lại có “tay nghề” tung lưới đẹp như ở Phao Võng.

Hỏi đường vào nhà ông Võ Chí Công (85 tuổi, tổ 14, phường Vỹ Dạ), một người mẫu tung chài đã nhiều năm, anh thợ hồ ven đường, không trả lời thẳng câu hỏi của tôi mà bảo: “Đi hết con ngõ cuối làng ni thấy một đảo đắp nổi giữa sông. Giờ ông đang ở đó.”

Anh Võ Văn Say biểu diễn tung chài trên sông Như Ý

Từ giữa đảo nổi, nghe tiếng gọi, ông cho thuyền vào bờ đón khách. Ở vào cái tuổi xưa nay hiếm, nhìn ông Công với dáng người quắc thước cứ ngỡ ông là một “Robinson” trên hoang đảo giữa lòng phố thị. 85 tuổi, chừng 70 năm theo nghiệp chài lưới, mười mấy năm bắt tay vào nghề làm người mẫu nghiệp dư chụp ảnh tung chài, rớ trên sông, giờ lại truyền nghề cho ba đứa con trai, là những con số tôi ấn tượng về một lão ngư đã gắn số phận mình với dòng sông thơ mộng. Vốn con nhà ngư nghiệp, tung chài lưới trên sông quá đỗi quen thuộc với ông, nhưng buổi đầu làm mẫu ông lại thấy ngượng tay. Bởi, như ông bảo: “Tui có biết cái máy nhiếp ảnh, nghệ thuật là cái chi chi mô. Một buổi chiều tui đánh cá, có đoàn mấy anh chụp ảnh, bảo tôi… tung chài mấy lần để họ chụp ảnh. Rứa là tui có nghề mới.” Lần tung chài cuối cùng của ông có lẽ cách đây đã mấy năm, tuổi cao, dáng đứng không còn vững vàng như trước nên những người con của ông không cho ông làm mẫu nữa. Trong ký ức chài lưới của ông Công, dòng Như Ý với làng chài Phao Võng xưa kia đẹp vô cùng. Từ khi đầu nguồn sông, bị chặn dòng bởi Đập Đá, dòng sông đã bị “bức tử”, cướp đi phần nào vẻ đẹp mỹ miều của tự nhiên. Trước khi rút lui hậu trường cuộc đời, ông đã kịp truyền cho mấy người con trai niềm yêu thích được chụp ảnh. “Ngó tui ngư dân ri đây chơ ảnh tui tung chài có mặt ở nhiều nơi lắm. Có lần đứa cháu trên thành phố điện về, nó thấy tui trên mạng, in ảnh ra, rứa cũng sướng lắm”, ông Công kể.

Nghề yêu thích

Trong mấy người con trai của ông Công, có lẽ, anh Võ Văn Say (53 tuổi), là người thực sự nối nghiệp cha, tung chài đẹp hơn cả. Dáng người nhỏ, săn chắc, làn da rám nắng. Đứng ở đầu mũi thuyền, anh Say mô tả động tác tung chài như một người mẫu chuyên nghiệp. Như sợ tôi chưa tin hẳn vào tay nghề, nói đoạn anh cho thuyền cập bến, nhảy phắt lên bờ, rồ ga xe máy chạy lên nhà mang tấm chài lớn xuống làm mẫu thật. Ra hiệu cho người chèo thuyền ra giữa sông, anh Say “canh” hậu cảnh có hàng tre xanh mướt. Đứng trước mũi thuyền, một chân anh làm trụ, chân kia ấn chắc chắn vào mép thuyền, quăng tấm chài qua lại để tạo đà rồi xoay người tung mạnh ra phía sau. Tấm chài tung ra giữa không trung, tạo nên một sắc màu sinh động giữa dòng nước trong xanh; tấm chài rớt xuống tạo nên tiếng xào xạc của bóng nước. Xong mỗi đợt, anh lại chậm rãi kéo chài lên, nom rất chuyên nghiệp.

Phụ giúp cho mỗi chuyến làm mẫu còn có hai em trai anh Say là Võ Văn Xưa, Võ Văn Vũ, họ cũng là những tay tung chài khá đẹp khi có người cần. Tâm sự một chút về nghề, anh Say bảo: “Cứ tưởng làm mẫu ni dễ dàng, nhưng không phải. Tấm chài rất nặng (khoảng 10kg), người phải đủ sức khỏe mới làm được. Nếu mình làm không đạt phải tung chài nhiều lần thì chỉ có đuối sức. Tư thế mình đứng phải chắc chắn để khi tung chài không bị ngã, làm hư ảnh của người ta.” Cứ mỗi lần làm mẫu, tùy theo tấm lòng hảo tâm của người chụp ảnh, có thể trả công vài chục đến vài trăm nghìn. “Mình có một nguyên tắc là không đòi hỏi, bởi nghệ thuật là vô giá.” Cái triết lý sống giản đơn ấy của anh- một ngư dân thực thụ, tự nhiên tôi lại thấy nó thanh cao vô cùng, thanh cao giữa chốn nhọc nhằn của cư dân làng chài còn lắm mối lo toan.

Để chuyên nghiệp hơn, mấy anh em anh Say đã “tậu” nguyên một bộ chài lưới mới coóng. Những địa điểm các anh thường được thuê làm mẫu như ở cầu Vân Dương 2, cầu Vỹ Dạ, ngã 3 Bà Mõm. Anh Say tâm sự: “Thường những người thuê chụp ảnh họ yêu cầu đi xa hơn về phía Thủy Vân, Thủy Thanh chọn nơi có phong cảnh đẹp. Hình mẫu chung đối với mấy người tung chài lưới như tui là đánh trần, mặc quần đùi, đội nón. Chụp sáng sớm có ánh bình minh mới lên hay buổi hoàng hôn rám nắng thì mới đẹp. Với khách nước ngoài, có khi anh Say cho thuyền lướt nhẹ dưới cầu, người chụp có nhu cầu gọi lại thì anh giao tiếp bằng… tay. Rất hiếm khách Tây chụp ảnh nhưng với anh Say, mỗi lần như thế, anh rất “sướng”. Bởi, như anh nói, cả gia đình tui từ khi “lên bờ” chưa có bức ảnh nào chụp chung trong nhà, thế mà ảnh tung chài kéo rớ của mình giờ trong máy người tây, đi ra nước ngoài rồi.

Bài, ảnh: Hà Nguyên/Báo Thừa Thiên Huế