“Không Bộ trưởng nào có quyền răn đe, hạn chế Đại biểu QH”

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) chia sẻ quan điểm xoay quanh việc Bộ Y tế yêu cầu ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan – Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM giải trình sau phát ngôn về công tác quản lý đấu thầu, nhập khẩu thuốc tại phiên họp do Ủy ban Các vấn đề xã hội tổ chức ngay trước thềm kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: Vai trò, trách nhiệm quyền hạn của ĐBQH phải được tôn trọng dù là cấp dưới của một vị lãnh đạo ngành, lãnh đạo nhà nước, lãnh đạo Đảng, đoàn thể

Ông Nghĩa cho rằng, dù là cấp dưới nhưng nếu họ là ĐBQH thì các Bộ trưởng đừng quên đối xử với họ với tư cách là ĐBQH. Tốt nhất là xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với nhau. 

Ngay như bản thân ông Nghĩa, có những việc ông phản ánh trực tiếp với Bộ trưởng Đinh La Thăng ở ngoài hành lang Quốc hội, ngay lập tức Bộ trưởng về chỉ đạo giải quyết và ông không đưa ra hội trường nữa. Như vậy, vấn đề tồn tại của ngành vừa được giải quyết “êm”, còn Bộ trưởng lại được cử tri hoan nghênh.

- Ông có cho rằng việc Bộ Y tế ra văn bản yêu cầu ĐBQH giải trình ngay sau phát ngôn của ĐBQH “đụng chạm” tới ngành mình là điều hợp lý?

- Tôi chưa nghe ý kiến Bộ trưởng Bộ Y tế, nhưng nếu công văn đó là công văn phản ứng về việc ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan có ý kiến chất vấn thì không nên. Trong điều kiện hiện nay, dân chủ của xã hội nói chung và của Quốc hội nói riêng chắc chắn không có vị Bộ trưởng nào có quyền hạn chế hoặc răn đe các ĐBQH là thuộc cấp của mình nếu họ thực thi quyền ĐB của họ.

Tôi tin rằng, các Bộ trưởng đều hiểu rõ nếu như trong ngành của mình có ĐBQH thì đó là ưu thế, thế mạnh của ngành ấy. Do đó tốt nhất, các Bộ trưởng đối xử đối với các vị ĐBQH không nên chỉ đối xử thuần túy họ là cán bộ cấp dưới của mình mà nên đối xử với cả hai cương vị.

Các vị Bộ trưởng phải tôn trọng chứ không phải vì họ là cấp dưới của mình mà không tôn trọng họ với tư cách là ĐBQH. Nếu có mối quan hệ được xây dựng tốt giữa các bộ trưởng hay lãnh đạo chính quyền với những thuộc cấp của mình đang là ĐBQH thì có lợi cả cho xã hội, nhân dân và cho chính ngành.

- Trường hợp các ĐBQH bị chính trong ngành làm khó. Vậy làm thế có vi phạm quyền của ĐB và quyền chất vấn mà cử tri yêu cầu?

- Hiện nay nhiều ĐB làm cùng lúc nhiều nhiệm vụ, bên cạnh nhiệm vụ ĐBQH. Có những đại biểu, công việc của họ là làm ăn sinh sống bình thường, nhưng cũng nhiều ĐB làm những nhiệm vụ hết sức quan trọng, trong đó nhiều người là thành viên trong hệ thống hành chính nhà nước hoặc trong tổ chức của đảng, đoàn thể.

"Xem lại Hiến pháp, Luật tổ chức Quốc hội, thì rõ ràng ĐBQH hoàn toàn có quyền chất vấn, yêu cầu cung cấp thông tin, có quyền yêu cầu giải quyết những vấn đề tồn tại và có quyền bày tỏ chính kiến".

- ĐBQH Trương Trọng Nghĩa

Thực tế này khiến cho nhiều ĐBQH phải xử lý mối quan hệ giữa các nhiệm vụ, các yêu cầu đôi lúc mâu thuẫn hoặc xung đột lẫn nhau. Những ĐB cùng lúc gắn nhiều nhiệm vụ như vậy thì hết sức bản lĩnh và có dũng khí.

Nhưng rõ ràng khi là ĐBQH thì phải làm tốt nhiệm vụ dân cử, không phải vì những nhiệm vụ khác mà hy sinh. Về thời gian, chí ít cũng phải dành 30% trở lên và đây mới là yếu tố có tính chất định lượng, quan trọng hơn là nội dung, phương pháp, cũng như nỗ lực, quyết tâm của người đó khi làm nhiệm vụ ĐBQH trong đó bao gồm việc xử lý các mối quan hệ khác nhau.

Tất nhiên có lúc sẽ dẫn đến chuyện xung đột lợi ích. Đây là khái niệm rất bình thường trong kinh tế, luật pháp, xã hội và quan hệ Nhà nước của mỗi quốc gia. Ví dụ, tôi là công chức trong một bộ, tôi là ĐBQH và thấy trong bộ có nhiều cái yếu kém, ảnh hưởng đến quyền lợi của xã hội, của nhân dân mà việc này kéo dài, trong khi muốn thực thi nhiệm vụ ĐB tôi phải phản ánh nguyện vọng của nhân dân.

Gặp trường hợp này có 2 cách xử lý. Nếu có thông tin cần thiết, ĐB có thể phản ánh trong nội bộ trước, nếu thấy không chuyển biến mới phản ánh rộng rãi. Nhưng vấn đề, có ĐB khoảng cách của họ với lãnh đạo Bộ rất xa.

Ví dụ một Giám đốc Sở là ĐBQH so với một Bộ trưởng hay ngành hết sức rộng. Trong những trường hợp ấy, ĐBQH quyết định chất vấn, hành xử đúng luật, đúng chức trách, trách nhiệm của ĐB thì lãnh đạo bộ, ngành đó phải chấp nhận.

Xem lại Hiến pháp, Luật tổ chức Quốc hội, Luật tổ chức Quốc hội đang sửa đổi, thì rõ ràng ĐBQH hoàn toàn có quyền chất vấn, yêu cầu cung cấp thông tin, có quyền yêu cầu giải quyết những vấn đề tồn tại và có quyền bày tỏ chính kiến.

- ĐBQH là hạt nhân tạo thành sức mạnh của Quốc hội, nhưng nhiều người cho rằng sức mạnh của ĐB hiện vẫn bị hạn chế bởi những văn bản yêu cầu giải trình kiểu này?

- Khi đã nói đến Quốc hội thì ĐBQH là những nhân tố hợp thành Quốc hội. Hiệu quả của Quốc hội được quyết định bằng hiệu quả làm việc của ĐBQH. Cho nên rõ ràng nếu cơ cấu, chất lượng hay trình độ, đạo đức ĐBQH kém thì ảnh hưởng ngay đến hoạt động của toàn bộ Quốc hội.

Chúng ta trở lại chuyện như tôi nói, vai trò, trách nhiệm quyền hạn của ĐBQH phải được tôn trọng dù là cấp dưới của một vị lãnh đạo ngành, lãnh đạo nhà nước, lãnh đạo Đảng, đoàn thể …

Trong cuộc sống, khi tiếp dân, tiếp nhận, xử lý kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân hàng ngày, hàng tháng, rồi qua báo chí và nhiều kênh khác, ĐB nắm nhiều thông tin, nếu có vấn đề phát sinh thì cũng xử lý trực tiếp hoặc chuyển hồ sơ trực tiếp đến các ủy ban và các vị bộ trưởng.