Đề xuất thành lập BCĐ Quốc gia về CMCN 4.0: Năm 2030 kinh tế số chiếm 30% GDP

Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01/01/2019 về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019 và định hướng đến năm 2021 và Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng dự thảo Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Quan điểm của Chiến lược Quốc gia về CMCN 4.0 là thực hiện CMCN 4.0 trên cơ sở: thúc đẩy nghiên cứu phát triển và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ trong doanh nghiệp và quản lý nhà nước, xây dựng Chính phủ số là đột phá; coi giáo dục, đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao, nghiên cứu và làm chủ một số công nghệ là nhân tố cốt lõi; lấy cải cách và hoàn thiện thể chế kinh tế và bảo đảm an toàn, an ninh mạng làm tiền đề.

Áp dụng các công nghệ của CMCN 4.0 trong xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số để quản lý nhà nước thông minh hơn, nhanh hơn, minh bạch hơn, hiệu lực và hiệu quả hơn;

Áp dụng các công nghệ của CMCN 4.0 để nâng cấp, chuyển đổi hệ thống sản xuất kinh doanh hiện tại nhằm tối ưu hóa phân bổ nguồn lực, phát triển sản xuất, kinh doanh thông minh hơn và hiệu quả hơn, cắt giảm chi phí, mở rộng thị trường, quản trị chuỗi cung ứng tốt hơn, phát triển sản phẩm, dịch vụ mới nhanh hơn, nâng cao năng suất của doanh nghiệp nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung.

Với mục tiêu tổng quát là chủ động và tận dụng có hiệu quả các cơ hội của cuộc CMCN 4.0 nhằm thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với thực hiện các đột phá chiến lược và hiện đại hoá đất nước; phát triển mạnh mẽ kinh tế số; phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái.

Theo đó, đến năm 2025 hoàn thành việc nâng cao chất lượng môi trường thể chế kinh doanh, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ:

Duy trì xếp hạng về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN. Nâng cao Chỉ số chất lượng pháp luật thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu; Trụ cột Thể chế trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thuộc nhóm 60 nước đứng đầu (nhóm 60); Chỉ số An ninh mạng toàn cầu của Liên minh viễn thông quốc tế (ITU)[1]thuộc nhóm 40 nước đứng đầu (nhóm 40).

Nâng cao năng lực nghiên cứu, đổi mới, sáng tạo của doanh nghiệp và nền kinh tế, hướng tới làm chủ một số công nghệ quan trọng của CMCN 4.0: Trụ cột Năng lực đổi mới sáng tạo trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thuộc nhóm 50 nước đứng đầu (nhóm 50); Đạt tối thiểu 20% số doanh nghiệp ứng dụng ít nhất một trong các công nghệ của CMCN 4.0. Trong các ngành ưu tiên, tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng ít nhất một trong các công nghệ của CMCN 4.0 đạt tối thiểu 30%;

 Kinh tế số chiếm khoảng 20% GDP; năng suất lao động tăng bình quân trên 7%/năm. Tổng đầu tư xã hội cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt ít nhất 1,5% GDP; Phát triển lực lượng lao động chất lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển; Hoàn thành xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số; hoàn thiện hạ tầng kết nối, kỹ thuật số và chia sẽ dữ liệu.

Mục tiêu đến năm 2030 là nâng cao chất lượng môi trường thể chế kinh doanh, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ:

Duy trì xếp hạng về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN và Chỉ số chất lượng pháp luật[2] thuộc nhóm 40 nước dẫn đầu; Trụ cột Thể chế trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thuộc nhóm 40 nước đứng đầu (nhóm 40); Duy trì chỉ số An ninh mạng toàn cầu của Liên minh viễn thông quốc tế (ITU) thuộc nhóm 30 nước đứng đầu (nhóm 30).

Nâng cao năng lực nghiên cứu, đổi mới, sáng tạo của doanh nghiệp và nền kinh tế, hướng tới làm chủ một số công nghệ quan trọng của CMCN 4.0: Duy trì trụ cột Năng lực đổi mới sáng tạo trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thuộc nhóm 40 nước đứng đầu (nhóm 40).

Kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP; năng suất lao động tăng bình quân trên 7,5%/năm. Tổng đầu tư xã hội cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt ít nhất 2% GDP; Phát triển lực lượng lao động chất lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển; Hoàn thành xây dựng Chính phủ số; hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật số; mạng 5G phủ sóng toàn quốc.

Để thực hiện được các mục tiêu trên, trước mắt cần nâng cao chất lượng thể chế và năng lực xây dựng chính sách; Phát triển hạ tầng kết nối, xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu; Phát triển nguồn nhân lực; Xây dựng chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số; Phát triển và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia; Đầu tư, phát triển một số công nghệ cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Vai trò của các Bộ, ngành và các địa phương trong việc thực hiện chiến lược này là vô cùng quan trọng, đặc biệt là Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Thông tin và Truyền thông.

Theo Dự thảo, Bộ Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm điều chỉnh phân bổ ngân sách khoa học công nghệ do Bộ quản lý theo hướng tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực công nghệ mới của CMCN 4.0.

Rà soát, sửa đổi, ban hành chính sách tài trợ nghiên cứu qua các quỹ do Bộ quản lý theo hướng nâng cao hiệu quả, đơn giản hóa thủ tục hành chính; thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu, đẩy nhanh quá trình thương mại hóa các kết quả nghiên cứu.

Chỉ đạo việc xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật cho các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ mới theo thông lệ quốc tế tốt nhất; hợp tác với doanh nghiệp để bảo đảm quy chuẩn, tiêu chuẩn phù hợp với thực tiễn và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới.

Xây dựng mạng lưới các chuyên gia tư vấn về các công nghệ 4.0 để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cấp, chuyển đổi công nghệ.

Rà soát sửa đổi các quy định về lập và sử dụng quỹ phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp theo hướng để các doanh nghiệp tự chủ chi cho hoạt động nghiên cứu phát triển và mua sắm công nghệ, không yêu cầu thêm các thủ tục, chứng từ ngoài các chứng từ khai thuế thông thường.

Rà soát, kiến nghị sửa đổi các quy định pháp luật về bảo vệ sở hữu trí tuệ theo hướng đơn giản hoá về quy trình, thủ tục, phù hợp với thông lệ quốc tế tốt; đầu tư nguồn lực, sử dụng các phương pháp sáng tạo, hiệu quả để thi hành pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Bộ Thông tin và Truyền thông có nhiệm vụ xây dựng và cập nhật, chỉnh sửa Khung kiến trúc chính phủ điện tử trên cơ sở tham khảo các mô hình chính phủ điện tử tiên tiến trên thế giới.

Ban hành quy hoạch băng thông 5G và cấp phép kinh doanh mạng 5G cho các nhà mạng có năng lực tài chính và công nghệ; nghiên cứu, kiến nghị Chính phủ các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển mạng 5G và thực hiện các dự án nghiên cứu phát triển các sản phẩm, dịch vụ trên nền công nghệ 5G.

Tập trung đầu tư, phát triển năng lực an toàn, an ninh mạng; thiết lập các cơ chế hợp tác giữa Nhà nước và doanh nghiệp, huy động sự tham gia của các doanh nghiệp, các chuyên gia an toàn, an ninh mạng để phòng ngừa và ứng phó các tình huống xâm phạm an toàn, an ninh mạng.

Nghiên cứu, kiến nghị Chính phủ ban hành chính sách về dữ liệu mở; bảo vệ và chia sẻ dữ liệu cá nhân, dữ liệu nhà nước; hướng dẫn các cơ quan quản lý nhà nước xây dựng các giải pháp chia sẻ dữ liệu (API) với doanh nghiệp; tạo thuận lợi cho thương mại hóa dữ liệu.

Dự thảo đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (gọi tắt là Ban chỉ đạo CMCN 4.0) do Thủ tướng Chính phủ đứng đầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm cơ quan thường trực; có bộ phận giúp việc chuyên trách, bao gồm các cán bộ và nhân viên biệt phái từ các bộ, cơ quan, doanh nghiệp và các chuyên gia độc lập.

Ban chỉ đạo quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư có nhiệm vụ tham mưu cho Chính phủ, các bộ, ngành và ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng các kế hoạch hành động, các giải pháp quản lý và công nghệ để thực hiện Chiến lược; Theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện Chiến lược, hàng năm báo cáo Chính phủ kết quả và đề xuất giải pháp; Điều phối các hoạt động hợp tác quốc tế có liên quan đến thực hiện Chiến lược; Đóng góp ý kiến cho các hoạt động xây dựng pháp luật phục vụ thực hiện Chiến lược; Thực hiện các chức năng, nhiệm vụ khác do Thủ tướng Chính phủ giao. 

 Nguyễn Tuân