Cần kỷ luật "thép" trong quản lý nợ công

> Bất ổn có thể đến từ ngành ngân hàng

> Ban hành "tình trạng khẩn cấp" về giao thông?

> Ngân sách 2012: Lo ngại bội chi

Nợ công vẫn an toàn?

Quản lý nợ công được xem là một trong những đề tài nóng bỏng nhất sau 3 phiên thảo luận về kinh tế - xã hội của QH. Nhiều ý kiến cho rằng không nên chỉ lấy các chỉ tiêu quản lý vĩ mô để đánh giá mức độ an toàn.

Các đại biểu đang cho ý kiến về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2011-2015 Ảnh P.Hà

Trong phiên thảo luận, Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ cho biết tỷ lệ nợ công tính đến 31/12/2011 của toàn nền kinh tế sẽ ở mức 54,6% GDP. Đến hết năm 2012, con số này dự kiến đạt 58,4% GDP. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng lưu ý, những thống kê này được tính toán trên cơ sở giả định tăng trưởng của Việt Nam là 6% trong năm tới. Nếu nền kinh tế đạt được mức tăng cao hơn (khoảng 6,5%), tỷ lệ sẽ thấp xuống.

Riêng về nợ Chính phủ, theo Bộ trưởng Huệ, nợ nước ngoài hiện chiếm 58% và đang có xu hướng giảm. Trong khi đó, nợ trong nước chiếm 42% và đang tăng lên. Bộ trưởng nhận định đây là tín hiệu tích cực bởi việc thay đổi cơ cấu sẽ giúp Việt Nam chủ động hơn trong vay nợ, giảm sự lệ thuộc vào nước ngoài.

Tuy nhiên, theo Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Trần Hoàng Ngân, thực tế đã cho thấy nhiều quốc gia châu Âu cách đây 2 - 3 năm đã tuyên bố an toàn về nợ nhưng hiện đang đứng trên bờ vực của khủng hoảng nợ công. Do vậy, đại biểu Ngân đề xuất ngành tài chính cần phải duy trì kỷ luật “thép” trong điều hành, đặc biệt là trong việc quản lý nợ công.

Về vấn đề rà soát đầu tư công, Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết, trong 9 tháng đầu năm, các Bộ, ngành, địa phương đã cắt giảm, điều chuyển được 81.500 tỷ đồng chi đầu tư. Việc giảm chi thường xuyên 10% cũng tiết kiệm được 3.800 tỷ đồng. Theo Bộ trưởng, việc cắt giảm chủ yếu tập trung vào việc không cho kéo dài thời gian giải ngân các dự án của năm 2010, không ứng trước vốn 2012, không khởi công các công trình mới và soát xét điều chuyển vốn các dự án đang triển khai. Đại diện Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho biết việc tái cơ cấu đầu tư nói trên chủ yếu là sắp xếp. Chính phủ không có chủ trương thu hồi vốn của các dự án đã triển khai trong năm 2011 về trung ương.

Kiểm soát phân bổ ngân sách

Buổi chiều, các đại biểu tranh luận sôi nổi về một số chỉ tiêu trong bản dự toán ngân sách Nhà nước 2012 chưa sát thực tế, nhất là trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp và cho rằng, Chính phủ cần xác định từng lĩnh vực cụ thể để phân bổ hợp lý “miếng bánh” ngân sách.

Đại biểu Đinh Xuân Thảo nhận xét, nếu Luật Ngân sách chưa sửa đổi được thì rất khó có thể xây dựng các chỉ tiêu sát và phù hợp với tình hình thực tế. Bởi vậy, bàn về ngân sách bao giờ cũng là phần khó khăn nhất. Đại biểu cũng chỉ căn cứ theo các con số được báo cáo và tỷ lệ xây dựng tăng hay giảm chỉ là ước tính so với các chỉ tiêu của năm trước. Trong khi đó, quá trình thu chi thực tế lại vướng nhiều yếu tố khác khiến các chỉ tiêu này khó đảm bảo cân bằng như mục tiêu xây dựng ban đầu, vì vậy thường xuyên xảy ra tình trạng chuyển vốn.

Đại biểu Trần Du Lịch khẳng định, cần sớm thay đổi phương thức phân bổ ngân sách, bởi phân bổ ngân sách hiện vẫn theo kiểu cân đối, dẫn tới việc “chạy dự án", rất khó cắt giảm, hoặc cắt giảm tràn lan, không mục đích. Đại biểu Lịch đề nghị nên tránh cách phân bố ngân sách giống như: “Tôi có từng đó dầu, nếu cấp cho một chiếc tàu thì đủ chạy ra Côn Đảo, nhưng vì tôi có 3 chiếc tàu nên phải cấp cho 3 chiếc. Tàu nào cũng chạy nhưng không ra được đến Côn Đảo mà phải chờ năm sau được cấp dầu để chạy tiếp”.

Trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, Chính phủ cần xác định từng lĩnh vực cụ thể để phân bổ hợp lý “miếng bánh” ngân sách. Theo đó, phải xác định được vấn đề gì là đòi hỏi cấp bách nhất hiện nay, tại địa bàn nào và đi sâu phân tích vào từng lĩnh vực cụ thể thì mới xác định được địa phương hay ngành nào cần tăng hoặc phải giảm tỷ lệ phân bổ vốn. "Không thể áp dụng tình trạng “cào bằng” mà nên hướng tới hiệu quả thực tế" - Đại biểu Phạm Quang Nghị nhấn mạnh.

Đồng quan điểm này, đại biểu Đào Trọng Thi đề xuất nên duy trì và bảo đảm tỷ trọng cho các khoản chi về văn hóa, xã hội, trong đó chú trọng phục vụ an sinh xã hội, giáo dục, y tế, bởi cho dù Trung ương đảm bảo tỷ trọng đối với các khoản chi này, nhưng một số địa phương chưa triển khai đúng.

Thực tế nhiều địa phương thỏa thuận dành khoản chi cho giáo dục với cơ cấu 80% lương, 20% chuyên môn, nhưng đến khi thực hiện cụ thể thì kinh phí dành cho chuyên môn chỉ còn khoảng 5% vì đã phải dồn hết cho trả lương. Như vậy, sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến chất lượng giáo dục.

Tình trạng lạm thu đầu năm tại nhiều cơ sở giáo dục có nguyên nhân bắt nguồn từ kinh phí rót cho các trường rất khó khăn, bởi vậy nhiều khoản thu trong số này phải dành bổ sung cho chi hoạt động chuyên môn. Vì vậy, cần có biện pháp quản lý, giám sát chặt chẽ để kinh phí đã phân bổ đảm bảo chi đúng.

Hà Phương