Bộ TT&TT tìm giải pháp xóa khoảng cách giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực CNTT

Sáng ngày 14/11/2018, tại Đà Nẵng, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Hội nghị “Kết nối sản phẩm, dịch vụ và nguồn nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) phục vụ sản xuất sản phẩm, dịch vụ CNTT thương hiệu Việt 2018” . Hội nghị tập trung bàn về các giải pháp hỗ trợ thúc dẩy, khuyến khích áp dụng mô hình đào tạo liên kết 3 bên (doanh nghiệp – Viện, Trường – Cơ quan quản lý nhà nước) để đào tạo nguồn nhân lực CNTT đáp ứng yêu cầu của cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp.

Hội thảo đã thu hút sự tham gia của gần 150  dại biểu đến từ Bộ TT&T, Bộ Công thương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND thành phố Đà Nẵng; dại diện một số Bộ Ngành, dịa phương, các Sở TT&TT, Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường Đại học, cơ sở đào tạo CNTT và các hiệp hội doanh nghiệp, chuyên gia trong lĩnh vực CNTT.

Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm phát  biểu khai mạc Hội nghị  “Kết nối sản phẩm, dịch vụ và nguồn nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) phục vụ sản xuất sản phẩm, dịch vụ CNTT thương hiệu Việt 2018”

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm cho rằng, trong những năm gần đây, nhu cầu nhân lực cho ngành CNTT tăng đáng kể. Theo số liệu báo cáo từ các địa phương về Công nghiệp CNTT, số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Công nghiệp CNTT (bao gồm ngành công nghiệp phần mềm, nội dung số, phần cứng điện tử và dịch vụ CNTT) năm 2017 tăng 16.01% so với năm 2016. Ước tính trong năm 2017, tổng số lao động của ngành công nghiệp CNTT khoảng 922.000 người (tăng 22.5% so với năm 2016). Việt Nam đã và đang là điểm đến của các công ty đa quốc gia lớn như Samsung, LG, Intel... đây là yếu tố đẩy ngành Công nghiệp CNTT Việt Nam phát triển, tăng nhu cầu về nhân lực. Bên cạnh đó, do nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội như giao thông thông minh, thành phố thông minh, an toàn an ninh mạng ... nên nhu cầu nhân lực hoạt động trong ngành này sẽ tiếp tục tăng.

Mặc dù, lao động ngành CNTT Việt Nam được đánh giá cao và tiềm năng (lập trình viên Việt Nam xếp hạng thứ 23 trên thế giới -  theo HackerRank, năm 2017, sinh viên Việt Nam xếp thứ 34/128 tại kỳ thi lập trình quốc tế ACM/ICPC), tuy nhiên, Thứ trưởng Phan Tâm cũng cho rằng, nguồn nhân lực CNTT Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội, nhu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0.

Thứ trưởng  dẫn số liệu từ  báo cáo về mức độ sẵn sàng cho nền sản xuất trong tương lai do Diễn đàn Kinh tế Thế giới mới đây công bố, Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia chưa sẵn sàng cho cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chỉ xếp thứ 70/100 về nguồn nhân lực và 81/100 về lao động có chuyên môn cao.

Ông Tô Hồng Nam, Phó Cục trưởng Cục CNTT, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết: “Các doanh nghiệp đều đang có xu hướng tăng nhu cầu về nhân lực CNTT. Thế nhưng, thị trường hiện tại đang vừa thừa vừa thiếu nguồn lao động này. Chúng ta thừa rất nhiều những nhân lực được đào tạo cơ bản và thiếu rất nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao có những kiến thức chuyên sâu, kỹ năng thực hành, ngoại ngữ và kỹ năng mềm”.

Để thay đổi tình hình này, đòi hỏi sự gắn kết chặt chẽ trong đào tạo giữa các doanh nghiệp và cơ sở đào tạo, ông Võ Đình Bảy, Trưởng Khoa CNTT, trường Đại học CNTT TP Hồ Chí Minh (HUTECH) cho biết: “Hiện nay, tại các nước phát triển, sự gắn kết giữa các trường đại học và doanh nghiệp là yếu tố cốt lõi, mang lại nhiều lợi ích trực tiếp cho cả 2 bên, cho xã hội và đặc biệt là cho người học. Tuy nhiên, tại Việt Nam, mối liên kết này vẫn còn nhiều hạn chế. Hầu hết các doanh nghiệp chỉ đóng vai trò "săn bắt" hơn là “nuôi trồng” và cả 2 phía đều thiếu thông tin lẫn nhau dẫn đến tình trạng nguồn cung của nhân lực tuy dồi dào nhưng vẫn không đáp ứng được nhu cầu thực sự của phía doanh nghiệp. Vì vậy, chúng ta phải tạo được mối gắn kết giữa nhà trường với doanh nghiệp trong đào tạo và phát triển nguồn nhân lực nhằm giải quyết bài toán này”.

Tuy nhiên, việc hợp tác giữa nhà trường và các doanh nghiệp hiện vẫn đang tồn tại nhiều khó khăn. Bởi, để hợp tác đào tạo thành công, doanh nghiệp cần cam kết duy trì, đảm bảo nguồn lực và chất lượng khóa học. Điều này thực tế không hề dễ dàng. Bên cạnh đó, phía nhà trường cũng khó xác nhận chất lượng đào tạo từ doanh nghiệp; chưa tạo được cam kết hiệu quả từ sinh viên trong các môn học của doanh nghiệp.

“Cần có sự đánh giá cụ thể về năng lực đào tạo của doanh nghiệp nhằm đảm bảo sự nhất quán và lâu dài trong quá trình đào tạo; cùng doanh nghiệp xây dựng chương trình đào tạo cụ thể để đảm bảo chất lượng; cán bộ giảng dạy nên tham gia vào chương trình đào tạo của doanh nghiệp; tăng cường công tác quản lý sinh viên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đào tạo của doanh nghiệp”, ông Đặng Ngọc Hải, Giám đốc Công ty Axon Active Việt Nam đề xuất.

 “Để làm được điều này, trước hết đòi hỏi sự thay đổi tư duy từ cả 2 phía. Đây là hợp tác có lợi đôi bên, phát huy được thế mạnh của nhau. Đồng thời, cả 2 nên cùng tạo lập những trung tâm kết nối trong quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp; nắm bắt nhu cầu doanh nghiệp, kết nối nhu cầu với các trường đáp ứng như cầu về đào tạo cho doanh nghiệp”, ông Võ Đình Bảy,  Trưởng khoa CNTT Đại học CNTT TP Hồ Chí Minh kiến nghị.

"Có thể nói, Cuộc Cách mạng công nghệ 4.0 sẽ tạo nên sự dịch chuyển mô hình kinh tế từ tài nguyên, lao động chi phí thấp sang kinh tế tri thức, thay đổi trong các dây chuyền sản xuất nhờ đổi mới công nghệ. Trong cuộc cách mạng này, nhiều ngành nghề sẽ biến mất nhưng lại có những công việc mới ra đời. Điều đó đòi hỏi nguồn nhân lực phải được trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp để đáp ứng nhu cầu của tình hình mới. Do đó, từ phía các doanh nghiệp CNTT cần chú trọng đào tạo nâng cao cho nhóm lao động đã qua đào tạo, đào tạo lại và trang bị các kỹ năng, kiến thức cho nhóm lao động đào tạo nghề. Từ phía các cơ sở đào tạo, đào tạo nhân lực CNTT cần phải gắn kết chặt chẽ với ngành công nghiệp CNTT. Có như vậy, chúng ta mới sẵn sàng bước vào cuộc cách mạng chuyển đổi số hiện nay,” Thứ trưởng Phan Tâm nhấn mạnh.