10 sự kiện khoa học công nghệ ấn tượng năm 2014

1. Nghiên cứu thành công Vaccinn Rotavin-M1

Việt Nam vừa sản xuất và đưa vào thử nghiệm thành công vaccine phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ em có tên Rotavin-M1, qua đó trở thành quốc gia thứ hai của châu Á, nước thứ tư trên thế giới nghiên cứu và sản xuất thành công loại vaccine này.

Một chương trình nghiên cứu tìm kiếm loại vaccine phòng ngừa bệnh tiêu chảy đã được một nhóm các bác sĩ của Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế, Bộ Y tế đề xuất thực hiện.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã được đưa vào ứng dụng.

Sau 16 năm ròng rã, hành trình vượt khó ấy đã gặt hái được thành công. “Cha đẻ” của vaccine Rotavin-M1 này là PGS TS BS Lê Thị Luân – Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế, Bộ Y tế.

Đây là bước ngoặt trong ngành vaccine học, lần đầu tiên tại nước ta đã sản xuất thành công vaccine Rota sử dụng hệ thống chủng giống thiết lập trên chủng nội địa với công nghệ cập nhật quốc tế.

Công trình được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích với tên sáng chế: “Quy trình tạo chủng giống gốc virus Rota giảm độc lực để sản xuất vaccine ngừa bệnh tiêu chảy cấp”.

2. Sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ

Đề tài "Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min tại Tây Nguyên" do Viện Hóa học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) thực hiện.

Công trình đã thu được kết quả khả quan và đưa vào sản xuất với quy mô công nghiệp, mở ra hướng đi mới trong việc tận dụng nguồn nguyên liệu tái tạo, giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường do khai thác bô-xít để sản xuất a-lu-min ở Tây Nguyên hàng năm.

Viện Hóa học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã triển khai đề tài cấp Nhà nước “Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liêu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất alumin tại Tây Nguyên.”

Thành công bước đầu của đề tài là khâu “đột phá” đáng nghi nhận của các nhà khoa học trong việc sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ, bảo vệ môi trường.

3. Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam nhận Giải thưởng “Thành tựu xuất sắc”

Trong năm 2014, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) trao giải thưởng cho các cá nhân và tổ chức của các nước thành viên có nhiều thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống, đóng góp hiệu quả vào bảo đảm an ninh lương thực và phát triển bền vững.

Việt Nam đã giành được ba trong số 23 giải thưởng, trong đó có một giải thưởng “Thành tựu xuất sắc” cho Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam.

4. Ứng dụng công nghệ tế bào gốc trong điều trị ung thư

Bệnh viện Nhi Trung ương đã nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc tạo máu trong điều trị một số bệnh ở trẻ em” đã có cuộc họp bàn kiểm tra tiến độ thực hiện đề tài cấp nhà nước về ghép tủy bằng tế bào gốc tạo máu đến từ nhiều nguồn khác nhau: Máu cuống rốn, tủy xương, máu ngoại vi. Đây là một trong các thủ thuật tiên tiến trong điều trị cho các bệnh nhân Beta Thalassemia.

(Ảnh Thiện An)

Năm 2014, bệnh viện dự kiến ghép tủy cho 3 bệnh nhân beta Thalassemia, đã tìm được người cho phù hợp HLA( những yếu tố bất đồng miễn dịch) 8/8 và 7/8. Trong tương lai không xa, Bệnh viện Nhi Trung ương sẽ thành lập ngân hàng máu cuống rốn phục vụ công tác điều trị, nghiên cứu, cung cấp mẫu máu cuống rốn phù hợp HLA cho bệnh nhân và các đối tượng có nhu cầu cả trong và ngoại nước.

5. Hiệp định hợp tác Việt Nam và Hoa Kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân

Ngày 6/5, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân và Ðại sứ đặc mệnh toàn quyền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam David Shear chính thức ký kết Hiệp định hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân.

Hiệp định này được ký kết nhằm điều chỉnh các giao dịch thương mại trong lĩnh vực hạt nhân và tạo khung pháp lý để tăng cường hợp tác giữa Việt Nam với các đối tác Hoa Kỳ trong các hoạt động nghiên cứu, đào tạo phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử, nhất là trong phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam...

6. Ba nhà khoa học Việt Nam được thế giới tôn vinh

Thomson Reuters, tổ chức hàng đầu thế giới về việc theo dõi và công bố thông tin tri thức về chuyên gia nghề nghiệp toàn cầu, vừa báo cáo danh sách hơn 3.000 nhà khoa học “có ảnh hưởng lớn nhất” trong năm 2014.

Lần đầu tiên ba nhà khoa học Việt Nam lọt vào danh sách này.

Giáo sư Đàm Thanh Sơn (Ảnh: VNN)

Ba nhà khoa học gồm GS Đàm Thanh Sơn (Mỹ) đang giảng dạy ngành vật lý tại Đại học Chicago; GS.TS Nguyễn Sơn Bình (Mỹ) nghiên cứu giảng dạy ngành hóa học, Đại học Northwestern; PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng (Việt Nam), trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TPHCM.

7. Người Việt Nam được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Belarus

Năm 2014, vượt qua 20 ứng viên, giáo sư Châu Văn Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) cùng hai nhà khoa học khác trên thế giới đã được bầu là Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Belarus.

Kể từ tháng 3/2000, đến nay Viện Hàn lâm khoa học Belarus mới có thêm 3 viện sĩ nước ngoài, nâng tổng số viện sĩ người nước ngoài của Viện Hàn lâm Belarus lên 13 người.

8. Lần đầu tiên có ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Ngày 18/5, Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Tấn Dũng công bố ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Thủ tướng nêu rõ sự kiện này không chỉ nhằm tôn vinh các nhà khoa học, mà còn nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân, ngày Khoa học công nghệ Việt Nam sẽ là ngày hội để tôn vinh những người làm khoa học, giới thiệu các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ còn cho rằng, đây cũng là dịp để nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

9. Tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế: “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông-Nam Á”.

Trung tuần tháng 10, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phối hợp tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông Nam Á-Hợp tác để phát triển.”

Các nhà khoa học đã khẳng định Việt Nam là một quốc gia giàu tiềm năng về di sản văn hóa dưới nước, song đang đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc trong nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở lĩnh vực này.

10. Đưa Luật Khoa học và Công nghệ vào đời sống

Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Chính phủ ban hành 6 Nghị định hướng dẫn Luật nhằm đưa nhanh các cơ chế chính sách vào cuộc sống.

Các thông tư quy định chi tiết nội dung của các nghị định cũng đã được hoàn thiện theo tinh thần đổi mới của Luật Khoa học và Công nghệ.