Vui như đi hội Thổ Hà

Một lý do rất quan trọng khiến hội Thổ Hà đặc biệt thu hút du khách thập phương là tính nguyên gốc, mà căn nguyên có lẽ xuất phát từ chỗ Thổ Hà là một trong những làng quê hiếm hoi của Bắc Bộ vẫn còn giữ được nguyên vẹn những công trình văn hoá tâm linh, nơi diễn ra các hoạt động hội hè là đình-chùa-từ chỉ.

Trước kia, một năm Thổ Hà có 4 ngày hội lớn. Nhưng mấy năm gần đây, làng đã nhập bốn lễ hội thành một, tổ chức trong hai ngày: 21, 22 tháng Giêng âm lịch. Lễ hội tôn vinh Thành hoàng làng, đã được tôn thành Thánh, cầu cho người làng một năm no đủ, sức khỏe dồi dào, con cháu học hành chăm chỉ…

Lễ rước kiệu trong Lễ hội Thổ Hà

Năm nay, Lễ rước diễn ra vào sáng sớm ngày 21 tháng Giêng với tâm điểm vẫn là ba ông Phúc, Lộc, Thọ được hóa trang kỳ công, sống động, đại diện cho mơ ước của người dân. Trước khi Lễ rước diễn ra, du khách còn được chứng kiến những hoạt động dâng quà vô cùng trang trọng từ xóm 1, 2, 3 mang qua xóm 4. Đoàn rước được dẫn đầu là đội múa kỳ lân, sau là đội bát nhã, rồi đến hương án, kiệu bành, kiệu mẫu, kiệu Thánh…

Đoàn rước đi đến đâu, bà con, du khách ùa ra xem đến đó, không khí vừa trang nghiêm, vừa rộn ràng.

Đi hội Thổ Hà, bạn sẽ chẳng lo bị “móc túi” theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Chẳng có bàn cờ chiếu bạc trá hình, chẳng có quan họ ngả nón xin tiền, từ đầu làng cuối xóm, chỉ toàn là những tiếng cười vui, những gương mặt rạng rỡ. Nơi này là góc thư pháp, chỗ kia là bàn tổ tôm điếm. Sới này hăng say chọi gà, thì nơi kia đấu trí cờ tướng. Nhà nhà sẽ mở cửa, vui vẻ đón khách về.

Hát quan họ trên sông trong Lễ hội Thổ Hà

Thổ Hà là một làng quan họ gốc của Kinh Bắc. Các cụ ở đây kể rằng, mỗi năm, trước ngày mở hội, các liền anh, liền chị quan họ đều có cơi trầu sang làng Diềm (Quả Cảm - Yên Phong - Bắc Ninh) để xin phép bà chúa quan họ và có lời mời liền anh, liền chị quan họ làng Diềm (nơi kết nghĩa với Thổ Hà) về dự hội và ca hát.

Trong hội Thổ Hà, các liền chị, liền anh chỉ hát các làn điệu quan họ cổ. Một hội hát quan họ Thổ Hà có thể dài hoặc ngắn, đôi khi kéo dài suốt hai ngày, bao giờ cũng bắt đầu bằng những canh hát trên sông, sau đó được chuyển về đình làng để tiếp tục các canh hát thâu đêm. Có một điều đáng quý là quan họ Thổ Hà chỉ hát phục vụ nên ở đây không hề có chuyện mời chào, chèo kéo du khách, không hề có chuyện ngã giá-trả tiền. Chủ nhà mến người khách yêu quan họ thì mời nhau miếng trầu, tặng nhau câu hát. Khách thì trọng người chủ biết giữ duyên quan họ. Chủ - khách nên duyên nhờ câu dân ca, trân trọng nhau như nghĩa quan họ. Chả thế, nhiều người vẫn bảo nhau: quan họ Thổ Hà thanh khiết và đằm thắm, ngọt ngào.

Chả thế mà, hết 2 ngày hội, nhiều người vẫn ngẩn ngơ sao mà nhanh quá, vui chưa kịp trọn, bâng khuâng lưu luyến giã bạn, lại đành chờ năm sau, mùa xuân, thì “đến hẹn lại lên”.