Một người bị oan cả họ tổn thất thì bồi thường ra sao?

Cơ quan nào ra quyết định sai cơ quan đó phải chịu trách nhiệm bồi thường

Trong đó các đại biểu đưa ra các ý kiến liên quan đến cơ quan bồi thường, tiền bồi thường, căn cứ bồi thường để tránh gây khó khăn cho quá trình thực hiện và quyền lợi của người bị oan sai.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định

Cụ thể tại các điều 38, 39 và 40 của dự thảo Luật về “xác định cơ quan giải quyết bồi thường”, cơ bản các đại biểu đều tán thành như trong dự thảo luật (cơ quan nào ra quyết định sai phải thực hiện bồi thường), tuy nhiên trong quá trình thảo luận còn có ý kiến khác nhau.

Trình bày ý kiến của mình về vấn đề này, ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao cho rằng, việc bồi thường cho người oan sai tuy chiếm tỷ lệ rất nhỏ nhưng ảnh hưởng lại rất lớn, đặc biệt dư luận rất quan tâm. Trên thực tế có câu chuyện sai sót của cả quá trình tố tụng xuyên suốt từ cơ quan điều tra cho đến truy tố của Viện kiểm sát và ra đến xét xử tại tòa án.

“Khi xử lý trách nhiệm phải xử lý cả "anh đầu" cho đến "anh cuối" nên phải cộng dồn trách nhiệm, tránh việc đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm giữa các cơ quan. Trong khi đó, theo dự thảo Luật thì việc xác định cơ quan bồi thường thì quy cơ quan nào có sai sót cuối cùng thì cơ quan ấy phải bồi thường oan sai” – Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu.

Lấy ví dụ về điều này, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, một bản án oan mà tòa đã tuyên thì tòa phải bồi thường. Nhưng vụ án mà tòa đã trả lại hồ sơ, chưa tuyên gì thì Viện kiểm sát và bên điều tra phải chịu trách nhiệm chứ không phải tòa chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, đại diện Viện Kiểm sát Tối cao lại cho rằng, chọn cơ quan cuối cùng là tốt nhất (cơ quan nào ra quyết định sẽ đại diện đứng ra bồi thường) nhưng khi xác định trách nhiệm thì xác định từ cơ quan điều tra, tránh đá bóng trách nhiệm. Và đến cơ quan nào thì cơ quan đó phải chịu trách nhiệm.

Khó xác định chi phí bồi thường

Về quy định mức độ bồi thường, ông Nguyễn Khắc Định, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng cho biết, hiện vướng nhất của bồi thường oan sai đó chính là việc xác định chi phí bồi thường như xác định chi phí tổn thất tinh thần, sức khỏe, nghề nghiệp và nhiều chi phí khác nữa. Do đó, việc thương lượng bồi thường trên thực tế bị kéo dài lâu. Dự thảo luật trình lần này vẫn vướng.

Đồng tình với ý kiến của ông Nguyễn Khắc Định, đại diện của Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao cho rằng, cái khó nhất trong quá trình triển khai bồi thường là căn cứ để tính chi phí thiệt hại nên khi thương lượng thường kéo dài.

“Người bị oan sai thì đòi trong khi đại diện cơ quan nhà nước thì chối. Chính vì điều này nên trong luật cần có những quy định cụ thể. Nhà nước quy định rồi thì khi Tòa hay Viện đi thương lượng sẽ dễ hơn. Luật quy định như thế, chúng tôi phải thực hiện” – đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao nêu.

Bổ sung thêm điều này, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu ví dụ, nếu bồi thường án oan cho ông Huỳnh Văn Nén ở Bình Thuận theo đúng quy định như Bộ Tài Chính thì mức bồi thường thấp hơn so nhiều so với mức bồi thường với ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang.

Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu đề nghị các cơ quan ngồi lại với nhau, sau đó tiến hành hội thảo mời các chuyên gia cho ý kiến nhằm đi đến thống nhất.

Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, một người bị oan thì cả gia đình dòng họ chịu tổn thất. Do đó, bồi thường những khoản gì cần xác định rõ.

“Có những quy định lâu nay người ta bức xúc vì muốn bồi thường phải có hóa đơn chứng từ. Trên thực tế, người bị oan sai không thể xác định được hóa đơn chứng từ cụ thể. Về vấn đề lấy tiền ở đâu? Người làm ra oan sai không làm với tư cách cá nhân mà nhân danh nhà nước và công quyền. Do đó, tiền đền bù cho người bị oan đầu tiên phải lấy từ nhà nước sau đó mới tính khoản bồi hoàn”- Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga khẳng định.

Kết luận về thảo luận về luật này, ông Uông Chu Lưu, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng: Dự án luật này rất quan trọng vì liên quan đến dân, các cơ quan tiến hành tố tụng. Do đó, sau phiên họp hôm nay, những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau, Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu đề nghị các cơ quan ngồi lại với nhau, sau đó tiến hành hội thảo mời các chuyên gia cho ý kiến nhằm đi đến thống nhất.