Dự án Bộ luật hình sự sửa đổi hạn chế hình phạt tử hình

Một trong số các nội dung sửa đổi quan trọng của dự thảo Bộ luật Hình sự lần này là hạn chế hình phạt tử hình.

Theo Bộ Tư pháp, giảm tử hình là một chủ trương lớn của Đảng phù hợp với tinh thần bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp năm 2013 và xu hướng hội nhập quốc tế của nước ta. Vì vậy, việc tiếp tục giảm án tử hình nhận được sự đồng thuận tuyệt đối trong quá trình xây dựng dự án Bộ luật Hình sự. Tiêu chí giảm tử hình cũng như chủ trương sửa đổi, bổ sung các quy định của Bộ luật Hình sự về hình phạt tử hình được thực hiện theo hướng quy định rõ ràng, cụ thể và chặt chẽ các điều kiện áp dụng hình phạt tử hình nhằm thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt này. 

Theo đó, hình phạt tử hình chỉ được áp dụng đối với một số trường hợp (người tổ chức, người phạm tội có tính chất côn đồ, tái phạm nguy hiểm, người thực hiện tội phạm một cách man rợ, tàn bạo hoặc có nhiều tình tiết tăng nặng) phạm một số loại tội đặc biệt nghiêm trọng; Mở rộng diện đối tượng không áp dụng hình phạt tử hình; Mở rộng các trường hợp không thi hành án tử hình và chuyển hình phạt từ tử hình thành chung thân nhằm góp phần hạn chế hình phạt tử hình trên thực tế; Thu hẹp diện các tội danh có quy định hình phạt tử hình.      

Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) sẽ mở rộng diện đối tượng không áp dụng hình phạt tử hình, thu hẹp các tội danh có quy định hình phạt tử hình (Ảnh minh họa)

Một nội dung sửa đổi khác trong dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) là chính sách hình sự đối với người chưa thành niên. Người phát ngôn Bộ Tư pháp cho biết, vấn đề tuổi chịu trách nhiệm hình sự, Bộ luật Hình sự hiện hành quy định, người đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. 

Theo quy định này thì diện các tội phạm mà trẻ em phải chịu trách nhiệm hình sự khá rộng. Hơn nữa thực tế cho thấy, một số trường hợp từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi tự mình thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng không nhiều, và chủ yếu tập trung vào một số tội thuộc nhóm các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người, các tội phạm sở hữu.  Còn lại phần lớn các trường hợp khác các em tham gia thực hiện phạm tội là do bị người lớn xúi giục, lôi kéo, mua chuộc, đe dọa…, chứ bản thân các em không nhận thức được một cách đầy đủ về tính chất, mức độ nguy hiểm của loại tội phạm mà mình đã thực hiện. 

Do đó ,việc xử lý hình sự đối với các em trong các trường hợp này có phần quá nghiêm khắc. Vì vậy, trách nhiệm hình sự của các em cần giới hạn trong phạm vi các tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một số nhóm tội phạm cụ thể.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, đây là vấn đề hết sức phức tạp, nên dự thảo Bộ luật đã đưa ra 2 phương án để thảo luận. Phương án 1, người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng thuộc nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người; các tội xâm phạm sở hữu, các tội phạm về ma túy và các tội phạm xâm phạm trật tự, an toàn công cộng… Phương án 2 là giữ nguyên mọi quy định hiện hành.