Chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên chính là hình ảnh, uy tín của ngành

Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Văn Quảng.

Theo đánh giá năm 2018 của Ủy ban Tư pháp (Quốc hội), thời gian qua, công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của VKSND các cấp tiếp tục có những chuyển biến tích cực. VKSND các cấp đã triển khai nhiều giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử. Trách nhiệm công tố của kiểm sát viên tại phiên tòa tiếp tục được tăng cường, đặc biệt là tại một số phiên tòa xét xử các vụ án lớn, dư luận quan tâm, được cử tri ghi nhận và đánh giá cao.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Ủy ban Tư pháp cũng cho rằng, chất lượng tranh tụng của một số kiểm sát viên tại phiên tòa còn có những hạn chế. Còn có những kiểm sát viên chưa chủ động tranh luận để làm rõ căn cứ buộc tội; cá biệt có trường hợp phát biểu “giữ nguyên quan điểm như cáo trạng đã truy tố”, không đưa ra được chứng cứ hoặc đối đáp thuyết phục… Do vậy việc nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng có ý nghĩa quan trọng.

Đánh giá về tầm quan trọng của hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa, Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết: Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Viện trưởng VKSND tối cao, toàn ngành kiểm sát đã nhận thức rất đúng về tầm quan trọng của công tác tranh tụng, đặc biệt là hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa.

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 thì tranh tụng đã trở thành một nguyên tắc, được quy định ở Điều 26 của Bộ luật này, đó là yêu cầu bắt buộc đối với kiểm sát viên tại phiên tòa. Kết quả của hoạt động tranh tụng thể hiện xuyên suốt, toàn bộ quá trình khởi tố điều tra truy tố và các hoạt động xét xử trước đó.

Hoạt động tranh tụng thể hiện quan điểm truy tố, cũng như những quan điểm xử lý tội phạm của Viện kiểm sát nói riêng và của nhà nước nói chung và đặc biệt kết quả của tranh tụng sẽ là căn cứ mang tính chất quyết định để tòa án xem xét, ban hành bản án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

"Đối với ngành kiểm sát, hình ảnh và chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên chính là hình ảnh và uy tín của ngành kiểm sát" - Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Văn Quảng bày tỏ và nhấn mạnh: Xác định rõ tầm quan trọng của hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa như vậy, nên từ nhiều năm trước Viện trưởng VKSND tối cao đã có những chỉ đạo quyết liệt trong công tác này.

Ông Quảng cho biết, để thực hiện tốt Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành rất nhiều chỉ thị, không chỉ là những chỉ thị trực tiếp đối với  hoạt động tranh tụng mà còn ban hành nhiều chỉ thị để nâng cao chất lượng kiểm sát ở các giai đoạn tố tụng trước khi diễn ra phiên tòa.

Ví như Viện đã ban hành Chỉ thị 06/CT-VKSTC, ngày 6/12/2013 về tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm. Bởi vì tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra chính là một trong những biện pháp đảm bảo tốt cho các hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa.

Năm 2016, Viện trưởng VKSND tối cao ban hành Chỉ thị số 09/CT-VKSTC về tăng cường các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa, nhằm đáp ứng với yêu cầu cải cách tư pháp cũng như là thực hiện các quy định mới của BLTTHS  2015. Ngoài ra Viện trưởng VKSND tối cao đã có những chỉ đạo quyết liệt trong việc bố trí kiểm sát viên làm nhiệm vụ và xác định rất rõ trách nhiệm của những người đứng đầu, lãnh đạo các đơn vị trong quá trình chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ này.

Bên cạnh đó, Viện trưởng VKSND tối cao cũng đã chỉ đạo toàn ngành tăng cường công tác đào tạo cán bộ, đặc biệt là đào tạo về kỹ năng. Đã có nhiều hình thức đào tạo được áp dụng, trong đó có rất nhiều các hình thức đào tạo đổi mới mà thực tiễn đã chứng minh là rất hiệu quả - đó là tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm. Mỗi năm ngành kiểm sát tổ chức hàng nghìn phiên tòa rút kinh nghiệm, trong đó có nhiều phiên tòa rút kinh nghiệm được tổ chức trực tuyến trên phạm vi toàn quốc. Thông qua các phiên tòa rút kinh nghiệm, đội ngũ kiểm sát viên toàn ngành có điều kiện học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

Gần đây, ngành kiểm sát còn có những đổi mới trong các công tác đào tạo kỹ năng như việc tổ chức đối thoại giữa kiểm sát viên với luật sư về kỹ năng tranh tụng, để từ đó kiểm sát viên nhìn nhận lại những hạn chế, cũng như học hỏi thêm các kinh nghiệm của các luật sư trong quá trình tranh tụng tại phiên tòa.

Để nâng cao hơn nữa chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên trong thời gian tới, Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết: Mục tiêu xuyên suốt của ngành kiểm sát là thực hiện đúng, đầy đủ chức năng nhiệm vụ của ngành trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, trọng tâm là nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa, với nguyên tắc: Tranh tụng phải được đảm bảo theo quy định tại Điều 26 của Bộ luật tố tụng hình sự. 

Để đạt được mục tiêu đó, ngoài những giải pháp nêu trên, ngành kiểm sát sẽ tiếp tục triển khai  nhiều giải pháp khác, trong đó trọng tâm là nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là các kiểm sát viên làm nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa.

Có nhiều giải pháp hiện nay đang được triển khai rất hiệu quả, ví dụ như cơ chế biệt phái kiểm sát viên ở Viện kiểm sát cấp trên xuống cấp dưới làm nhiệm vụ thực hành công tố và ngược lại. Hoặc là đổi mới công tác tổ chức, tập huấn, đào tạo kỹ năng cho kiểm sát viên, đề cao vai trò trách nhiệm của kiểm sát viên tại các phiên tòa, cũng như vai trò công tác lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo viện kiểm sát các cấp nhằm hỗ trợ cho các hoạt động của kiểm sát viên trong đó có hoạt động tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa.