Vụ PGS Lương bị tố: Sao 20 năm sau mới phê phán?

“Tôi không chuyên về lĩnh vực toán học, nhưng trong nghiên cứu khoa học và trong  làm luận án thì tính trung thực rất cao. Nếu anh sử dụng thành quả, công trình của ai thì phải có trích dẫn..."

Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, GS. TSKH. Trần Vĩnh Diệu khẳng định như vậy khi trao đổi với PV Infonet xung quanh vụ việc PGS.TS Nguyễn Cảnh Lương, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa HN bị “tố” đạo luận án.

Trong việc hướng dẫn sinh viên làm luận án hay nghiên cứu khoa học GS thường hay lưu ý sinh viên điều gì, thưa ông?

Trong nghiên cứu khoa học hay nghiên cứu làm luận văn, luận án thì trò thừa kế thành quả của thầy là điều đương nhiên, nhưng khi công trình nghiên cứu trò, hay khi trò làm luận văn nếu có trích dẫn từ vấn đề gì trong công trình khoa học đi trước, hay trong luận án của thầy thì phải ghi rõ nguồn trích dẫn.

Sau đó, công trình nghiên cứu của trò hay luận án của trò có làm thêm được cái gì không? Cái đó mới là quan trọng… Nếu trường hợp hai luận án của hai thầy trò trùng nhau, trong nội bộ tôi không biết thế nào? Nhưng ở ngoài xã hội người ta sẽ đánh giá, sẽ nghĩ khác…

Trường hợp luận án của trò và thầy có điểm trùng nhau nếu rơi vào trường hợp GS, thì GS giải quyết ra sao?

Tất nhiên là yêu cầu sinh viên trích dẫn nguồn từ công trình nào. Nếu trong trường hợp PGS Lương có trích dẫn đàng hoàng thì không ai nói được điều gì, vì trong khoa học phải có tính thừa kế, nếu thầy đã làm mà trò đi theo thầy cũng là chuyện bình thường, nhưng đằng này PGS Lương không trích dẫn, thì người ta sẽ nghĩ khác.

Theo GS Diệu, nếu trò sai thì người thầy cũng chịu trách nhiệm

Làm nghiên cứu khoa học cái gì cũng phải nghiên cứu rất kỹ tổng quan, cụ thể trong từng chương phải có trích dẫn rõ ràng, ai đã làm tới đâu, mình làm tới đâu. 

Tại sao tôi năm nay 76 tuổi nhưng tôi vẫn phải đi làm thí nghiệm, vì tôi muốn những số liệu đó là thật, tôi mà làm thật thì không ai lừa dối tôi được. Vì tôi biết phản ứng hóa học xảy ra như thế nào, làm thật là điều vui nhất của mình.

Cụ thể, trong trường hợp của PGS Lương, theo GS có phải do sơ suất trích dẫn không?

Cái đó thì tôi không thể biết được! Nhưng tôi hướng dẫn sinh viên làm luận văn, luận án đều phải có tính trung thực. Điều tối kỵ trong khi nghiên cứu  lấy từ nguồn nào phải thì trích dẫn để chứng minh cho cái đề tài mình đang nghiên cứu, còn nếu không người ta sẽ nghĩ khác ngay. Nếu là ý tưởng hoàn toàn do mình sáng tạo ra thì không nói làm gì…

Luận án của thầy Khải và PGS Lương có điểm trùng nhau

Ngày trước, tôi nhớ cách đây 20 năm thì chưa có “Lời cam đoan” trong luận án, hay công trình nghiên cứu khoa học. Nhưng 10 năm trở lại đây, người ta bắt buộc phải có “Lời cam đoan” trong luận văn, luận án, công trình nghiên cứu khoa học đại loại: “ Đây là công trình riêng của tôi, do tôi sáng tạo ra không sao chép công trình của ai, và chưa từng công bố…”.

Nhưng theo tôi, lời cam đoan hiện nay chỉ là lệ thôi, vì trên thực tế vẫn xảy ra hiện tượng sao chép luận văn, luận án… Vì trong nghiên cứu đề tài luận văn, luận án cùng một ngành với nhau chất lượng luận văn này, luận án này có thể chênh với luận án, luận văn kia là chuyện bình thường, cho nên dễ xảy ra tiêu cực ở khâu này.

Nói như GS, thì hai luận án của thầy và trò thì người thầy cũng chịu trách nhiệm?

Trong trường hợp PGS Lương có trích dẫn công trình khoa học của thầy Khải, thì theo nguyên tắc là phải ghi rõ nguồn trích dẫn. Và thầy hướng dẫn phải nhắc nhở trò, và trong trường hợp này nếu trò không thực hiện và thì cả thầy cũng chịu trách nhiệm, nếu xảy ra chuyện gì nữa thì cả Hội đồng chấm luận án phải chịu trách nhiệm chứ? Tại sao để sự việc xảy ra gần 20 năm nay rồi giờ mới lôi ra để phê phán nhau?

Theo tôi ở đây, người thầy hướng dẫn phải chịu trách nhiệm nặng hơn. Vì khi luận án đã được chấm và đóng thành quyển rồi, sau đó lưu trong thư viện thì người ta đưa ra đọc, nghiên cứu… 

Việc đã gần 20 năm trôi qua rồi, bây giờ người ta phát hiện thấy trùng nhau thì tôi thử hỏi vai trò người thầy ở đâu? Còn sự việc đã như vậy rồi cứ đổ hết cho trò e không công bằng lắm!

Xin cảm ơn GS!