Việt Nam làm gì để thực thi Luật Biển?

Trong bối cảnh tình hình Biển Đông phức tạp, việc Quốc hội Nước CHXHCN Việt Nam đã thông qua Luật Biển Việt Nam là bước đi quan trọng trong vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Hải quân Việt Nam ngày đêm canh giữ, bảo vệ biển đảo quê hương

Quan điểm của Việt Nam nhìn từ Luật Biển

Như mọi người đều đã biết, từ bài trước, quan điểm của Việt Nam là theo nguyên tắc chiếm hữu thực sự. Việt Nam là nước đầu tiên trong lịch sử chiếm hữu hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa khi các đảo đó còn là vô chủ. Việc thực hiện chủ quyền là rõ ràng, liên tục, hòa bình, đó là nguyên tắc được quốc tế thừa nhận áp dụng rộng rãi trong giải quyết các tranh chấp lãnh thổ. Chúng ta rất sẵn sàng đàm phán.

Các nhà nước Việt Nam trước đây đã nêu lên và hiện nay chúng ta cũng sẵn sàng làm. Trong Luật Biển Việt Nam đã khẳng định rằng Việt Nam sẵn sàng cùng các bên liên quan đàm phán giải quyết mọi tranh chấp trên cơ sở Công ước của LHQ về Luật Biển năm 1982 và luật pháp quốc tế. Đó là thiện chí của Việt Nam. Trong thực tế, Việt Nam đã triển khai thành công thiện chí đó, bởi vì các bên đều tôn trong sự thật khách quan, có thiện chí và cầu thị khi tiến hành đàm phán.

Kể từ khi ra đời đến nay, Luật Biển Việt Nam vẫn đang trong quá trình tổ chức, triển khai nhằm đưa luật biển vào cuộc sống. Nhiều Hội nghị, tập huấn của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng… được tổ chức để triển khai chương trình.

Tuy nhiên, từng cá nhân, ở cơ sở, đã thật sự hiểu một cách cụ thể về nội dung được quy định trong Luật Biển hay chưa? Đã thật sự trở thành cẩm nang, thành công cụ pháp lý, làm kim chỉ nam trong mọi hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân hay chưa? Cái đấy tôi nghĩ vẫn chưa đáp ứng đầy đủ…

Làm gì để Luật Biển phát huy hiệu quả bảo vệ chủ quyền?

Do vậy, phải thường xuyên tổ chức các hoạt động hơn nữa nhằm phổ biến, tuyên truyền không chỉ cho người dân nắm rõ luật. Mà còn tuyên truyền cho các lực lượng làm nhiệm vụ chấp pháp: cảnh sát biển, kiểm ngư, hải quan, biên phòng… khi hoạt động phải nắm vững vai trò, trách nhiệm, quyền hạn của mình như thế nào khi xảy ra các đụng độ, các tranh chấp, các thủ tục…. Bên cạnh đó, nên kết hợp với việc xuất bản những cuốn sách có nội dung liên quan, có những giải thích và đưa vào chương trình giáo dục là những biện pháp để thực thi hiệu quả Luật Biển Việt Nam.

Việt Nam làm gì để thực thi Luật Biển? - ảnh 2

Luật Biển Việt Nam là "vũ khí pháp lý" để các lực lượng bảo vệ biển, đảo hoạt động, trong đó có Cảnh sát Biển Việt Nam.

Rõ ràng đây là sự kiện lớn, phải tuyên truyền giáo dục cho người dân, cho trong nước và quốc tế biết những chế định của Luật Biển Việt Nam, ý nghĩa, mục đích của sự kiện này trong tình hình quản lý biển của Việt Nam hiện nay, làm sao cho Luật Biển của chúng ta có giá trị thi hành trong thực tế. Đây là việc làm cần thiết và chính đáng, vì lợi ích của cộng đồng trong nước, khu vực và quốc tế.

Để có Công ước của LHQ về Luật Biển năm 1982, cộng đồng quốc tế trải qua hơn nửa thế kỷ xây dựng. Luật Biển là bộ luật cực kỳ lớn, rất phức tạp, rất dài, chứa đựng nhiều nội dung với những vấn đề khác nhau, phạm vi chính trị, xã hội, kinh tế, khoa học kỹ thuật khác nhau. Đến nay về cơ bản ta có Luật Biển tốt, nhưng để đưa vào cuộc sống và làm cho nó phát huy hiệu lực hơn cần có những bổ sung điều chỉnh cần thiết, mà điều đó cũng rất bình thường.

Ví dụ về đường cơ sở: Trong Luật Biển Việt Nam có quy định nguyên tắc thiết lập hệ thống đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải theo Tuyên bố của Chính phủ CHXHCN Việt Nam ngày 12/11/1982. Tuy nhiên còn có những khu vực chưa tuyên bố cụ thể thì vẫn phải tiếp tục bổ sung, hoàn thiện. Nói như vậy nhưng cụ thể ra sao, hệ thống đường cơ sở cũ có điều chỉnh hay không, chỗ nào chưa tuyên bố thì điều chỉnh ra sao, đường cơ sở ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa như thế nào?… Vì vậy, vẫn cần điều chỉnh bằng một văn bản dưới luật hay bổ sung vào Luật này. Phạm vi các vùng biển hiện nay có một số nơi chưa xác định rõ, nên cần phải tiếp tục hoàn thiện…

Trong Luật Biển Việt Nam chủ yếu đề cập đến các định chế xử lý quan hệ trên các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam còn vấn đề quan trọng mà Công ước của LHQ về Luật Biển năm 1982 đã dành quá nửa số chương, mục để đề cập tới; đó là biển cả - di sản chung của nhân loại - thì Luật Biển Việt Nam, mặc dù đã có một số định nghĩa, nhưng vẫn chưa quy định cụ thể.

Trong xu thế phát triển tất yếu của khoa học kỹ thuật, công nghệ nghiên cứu khai thác biển, hy vọng trong những năm sắp tới, việc tham gia nghiên cứu, khai thác vùng, biển cả của công dân Việt Nam sẽ ngày càng nhiều hơn, đa dạng hơn. Thực tế đó đòi hỏi phải có những quy định bổ sung cho Luật Biển Việt Nam để xử lý tốt các quan hệ nảy sinh… Trong thực tế người dân phải đi làm ăn, vùng tranh chấp ở đâu? giải quyết như thế nào? áp dụng luật gì? Đó là những điều cần dày công hơn để chỉnh lý lại những nội dung đã công bố cho chuẩn xác hơn, chi tiết hơn. Càng cụ thể chi tiết càng làm cho Luật Biển Việt Nam dễ dàng đi vào cuộc sống, xứng đáng là công cụ pháp lý quan trọng của công tác quản lý nhà nước trên các vùng biển, hải đảo của mình.

Hồng Chuyên- Lại Hà (ghi theo lời TS Trần Công Trục)