Toàn cảnh vụ biểu tình lớn nhất trong 20 năm qua ở Brazil

Những cuộc biểu tình này đã chặn các đường phố, khiến giao thông bị têt liệt trong nhiều thành phố Brazil, bao gồm cả Sao Paulo, Rio de Janeiro, Belo Horizonte và Brasilia. Thậm chí người biểu tình còn trèo lên mái nhà của tòa nhà Quốc hội.

Những cuộc biểu tình diễn ra trong hai tuần qua như một hành động ‘đổ thêm dầu vào lửa’ đối với  nền kinh tế đang phát triển ngày càng chậm chạp, lạm phát cao và tình trạng bạo lực ngày càng gia tăng của Brazil.

Trong khi hầu hết các nhóm biểu tình đều diễn ra khá hòa bình thì một số người biểu tình tại Rio đã ném đá vào cảnh sát, đốt cháy xe hơi và phá hoại các tòa nhà quốc hội. Tình trạng phá hủy tài sản cũng diễn ra tại thành phố Porto Alegre.

Trên khắp đất nước, những người biểu tình đã vẫy cờ Brazil, nhảy múa và hô những khẩu hiệu kiểu như "Người dân đã thức tỉnh" và "Xin lỗi, Brazil đang thay đổi".

Cảnh sát cho biết, tâm điểm của những cuộc biểu tình hôm 17/6 chuyển từ thành phố Sao Paulo, nơi một số khoảng 65.000 người biểu tình, đến Rio khi những người biểu tình tụ tập trong suốt buổi tối và đám đông tăng lên tới 100.000 người. Ở Belo Horizonte, có ít nhất 20.000 người biểu tình.

Sau một thập kỷ tăng trưởng kinh tế ổn định, các cuộc biểu tình này là những cuộc biểu tình đầu tiên của người dân Brazil thể hiện sự giận dữ đối với tình hình kinh tế hiện tại.

Bùng nổ các sự kiện lớn

Những cuộc biểu tình này diễn ra khi Brazil đang làm chủ nhà của Confederations Cup (hay còn gọi là Cúp Liên đoàn các châu lục) và chủ nhà của World Cup vào năm tới. Chính phủ hy vọng những sự kiện này, cùng với Thế vận hội Mùa hè năm 2016, sẽ cho thế giới thấy một Brazil là một trong những cường quốc mới nổi trên toàn cầu.

Brazil cũng đang chuẩn bị chào đón hơn 2 triệu du khách vào tháng Bảy tới khi Giáo hoàng Francis tới Rio để tập trung những người trẻ tuổi theo Công giáo.

Phản đối việc sử dụng hàng tỷ USD tiền đóng thuế để xây dựng sân vận động mới, trong khi các dịch vụ công vẫn tiếp tục nghèo nàn, những người biểu tình đã tận dụng Cúp Liên đoàn để có thể thu hút sự quan tâm hơn của chính phủ. Giải đấu đã bị ảnh hưởng khi vào cuối tuần qua cảnh sát đã đụng độ với người biểu tình bên ngoài sân vận động tại các trận đấu khai mạc ở Brasilia và Rio.

Graciela Cacador, một nhân viên bán hàng ở Sao Paulo cho biết."Trong nhiều năm, chính phủ đã tham nhũng. Mọi người đang biểu tình để phản đối hệ thống này. Họ chi hàng tỷ USD để xây dựng sân vận động mà không hề đầu tư gì cho giáo dục và y tế".

Theo kế hoạch sẽ còn nhiều cuộc biểu tình khác trong những ngày sắp tới. Hiện vẫn chưa rõ phản ứng cụ thể của chính phủ.

Đối với Tổng thống Dilma Rousseff, các cuộc biểu tình này diễn ra ở một thời điểm khá nhạy cảm khi lạm phát tăng và những dấu hiệu tăng trưởng đã bắt đầu mờ nhạt, cơ hội thành công trong cuộc tái tranh cử sắp tới sẽ khó khăn hơn.

Tuy nhiên, các cuộc thăm dò cho thấy Rousseff vẫn nhận được khá nhiều sự ủng hộ, đặc biệt là đối với các cử tri nghèo và tầng lớp lao động, nhưng tỷ lệ ủng hộ bà đã bắt đầu bị sụt giảm trong những tuần gần đây, lần đầu tiên kể từ khi bà nhậm chức vào năm 2011. Bà Rousseff bị những người biểu tình la ó tại buổi khai mạc Cúp Liên đoàn.

Thông qua một phát ngôn viên, bà Rousseff cho rằng những cuộc biểu tình là "hợp pháp" và nói rằng biểu tình hòa bình là "một phần của nền dân chủ”.

Nhiều khiếu nại

Một số người ngạc nhiên bởi biểu tình diễn ra khi Brazil vẫn là một đất nước có tỷ lệ thất nghiệp thấp gần kỷ lục, bất chấp 2 năm tăng trưởng kinh tế ảm đạm.

Cristina, một nhân viên thu ngân 43 tuổi nói: "Họ sẽ làm gì - diễu hành mỗi ngày?" Cô nói rằng tham nhũng và các tệ nạn lâu đời ở Brazil không thể thay đổi ngay được.

Một số cuộc biểu tình đầu tháng này ở Sao Paulo lại nhằm phản đối việc tăng nhẹ giá vé xe buýt và tàu điện ngầm. Nhiều người biểu tình đã gây ác cảm khi họ đập phá cửa tiệm, trậm tàu điện ngầm và xe buýt trên một số tuyến đường lớn của thành phố.

Phong trào nhanh chóng lan sang các thành phố khác khi cảnh sát sử dụng chiến thuật mạnh tay để dập tắt các cuộc biểu tình. Cuộc đàn áp lớn nhất xảy ra hôm 13/6 tại Sao Paulo khi cảnh sát bắn đạn cao su và hơi cay khiến hơn 100 người người bị thương, trong đó có 15 nhà báo.

Trong khi đó, những vấn đề bị phản đối trong cuộc tuần hành hôm 17/6 là nạn tham nhũng và cơ sở nghèo nàn của các mạng lưới giao thông công cộng đông đúc mà người Brazil phải đối phó hàng ngày.

Cảnh sát thể hiện sự kiềm chế

Những phản ứng mạnh mẽ của cảnh sát đối với những cuộc biểu tình sẽ chạm vào một ‘miền ký ức đen tối’ của người Brazil, gợi lại ký ức của hai thập kỷ đàn áp chính trị dưới một chế độ độc tài quân sự đã kết thúc vào năm 1985. Nó cũng gây lên những nghi ngờ về việc liệu lực lượng cảnh sát Brazil đã sẵn sàng cho World Cup vào năm tới.

Tình hình trên cũng là một thách thức chính trị lớn đối với Alckmin, một cựu ứng cử viên tổng thống và là thị trưởng mới của Sao Paulo, Fernando Haddad, một ‘ngôi sao’ đang lên trong Đảng Lao động cánh tả đã lãnh đạo Brazil trong thập kỷ qua. Haddad kêu gọi gặp mặt những người lãnh đạo biểu tình vào sáng 18/6, nhưng cho đến nay vẫn bỏ qua các cuộc nói chuyện về giảm giá xe buýt.