Phạt tù người sử dụng bằng giả là cấp thiết và đúng luật

Luật sư Hoàng Cao Sang- Đoàn luật sư Tp Hồ Chí Minh

Lẽ thường là có cầu ắt sẽ có cung. Ngay cả chuyện bằng giả, có người cần ắt có người bán mặc dù pháp luật cấm. Rất trân trọng là gần đây chúng ta đã đưa ra ánh sáng nhiều đường dây làm và cung cấp bằng giả, xử lý hành chính nhiều cán bộ, công chức dùng bằng giả, trong đó có vụ bóc gỡ đường dây làm bằng giả mới đây. Tuy nhiên, việc xử lý hình sự vẫn chỉ nhằm vào người cung cấp bằng giả. Xử lý hình sự người cung cấp là đúng nhưng không xử lý hình sự người sử dụng theo tôi là chưa ổn. Có cầu ắt có cung, chỉ xử lý hình sự những người cung cấp thì chẳng khác nào chỉ xử lý phần ngọn của vấn đề. Càng xử lý càng chồi ra “ngọn” mới tinh vi hơn.

Tang vật bằng giả thu được và 3 đối tượng vụ làm bằng giả bị bóc gõ đầu tháng 10 vừa rồi

Theo ý của ông thì việc không xử lý hình sự những người sử dụng bằng giả (con dấu, tài liệu, giấy tờ giả) là việc làm không tận gốc?

Không những không tận gốc mà còn chưa đúng tinh thần của Bộ Luật hình sự.

Thưa ông, Bộ luật hình sự quy định như thế nào về việc xử lý hình sự người sử dụng bằng giả nói riêng và người sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ giả nói chung?

Theo quy định tại khoản 1 điều 267 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2009, “người nào làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ đó nhằm lừa dối cơ quan, tổ chức hoặc công dân, thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến 50 triệu đồng hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến 3 năm”. Như vậy, tội làm giả con dấu, tài liệu cơ quan tổ chức không chỉ nhằm trừng phạt, răn đe những người làm giả cung cấp con dấu, tài liệu giấy tờ mà xử lý hình sự cả những người sử dụng con dấu, tài liệu giấy tờ làm giả để lừa dối cơ quan, tổ chức hoặc công dân. Đáng tiếc quy định của pháp luật khá rõ ràng như vậy nhưng tôi lại thấy nhiều vụ việc mới chỉ đưa những người trực tiếp cung cấp làm giả con dấu, tài liệu, giấy tờ giả ra xử lý hình sự mà chưa xử lý hình sự những người sử dụng bằng giả.

Theo tôi, những người sử dụng mới là người chủ động yêu cầu, người biết được lợi ích của bản thân, thiệt hại cho xã hội trong việc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ giả đó. Nếu chỉ xử lý nghiêm những người cung cấp, làm giả mà không xử lý những người sử dụng thì vô hình trung mới chỉ giải quyết phần ngọn mà không đánh vào phần cầu- phần gốc của vấn đề. Đây là phần thúc đẩy xuất hiện nguồn cung cho việc phạm tội, có cầu ắt sẽ có cung.

Có rất nhiều người có trong tay bằng cấp giả, thăng tiến chui sâu vào hàng ngũ những người có trọng trách và ra nhiều quyết định mà trong đó có quyết định gây hậu quả nghiệm trọng cho cơ quan tổ chức, địa phương vậy có thể coi đó là hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng đặc biệt nghiêm trọng của tội này không?

Trong 4 yếu tố cấu thành tội phạm Chủ thể, Khách thể, Mặt chủ quan, Mặt Khách quan. Trong mặt khách quan thì cũng nghiên cứu đến mối quan hệ hành vi khách quan và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả. Nói như vậy nghe có vẻ khó hiểu nhưng có thể lý giải đơn giản thế này. Việc ra những quyết định gây thiệt hại nghiêm trọng với việc sử dụng bằng giả, xét về mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả có lẽ “hơi suy diễn”. Theo tôi hậu quả nghiêm trọng của tội danh này nó phải xét đến việc lừa cơ quan tổ chức bao nhiêu tiền. Ví dụ: làm giả bằng tiến sĩ, thạc sĩ giả để nâng lương trước thời hạn đó thì sẽ phải truy thu phần lên lương trước thời hạn và tùy theo giá trị chiếm đoạt tài sản nhà nước mà tính đến hậu quả nghiêm trọng. Hoặc dùng bằng cấp giả giấy tờ giả để lên chức vụ quan trọng chính là hậu quả nghiêm trọng của hành vi này.

Tôi cũng phải nhắc lại, tội danh quy định tại điều 267 BLHS, chỉ cần có hành vi phạm tội là có thể xử lý hình sự mà không cần phải xét đến hậu quả nghiêm trọng. Từ góc độ luật sư, tôi nhận thấy việc xử lý những vụ án làm bằng giả mà chỉ xử lý người cung cấp, làm ra con dấu, giấy tờ, tài liệu giả là mới chỉ làm được phần ngọn của vấn đề mà chưa giải quyết phần gốc của vấn nạn bằng giả hiện nay.

Xét về hành vi thì người sử dụng bằng giả và người là bằng giả là hai kẻ đồng phạm, mà người sử dụng là người chủ mưu, còn người làm giả chỉ là người giúp sức. Và người chủ mưu cần phải xử lý nghiêm hơn, nặng hơn người giúp sức. Xử lý người làm bằng giả mà không xử lý người sử dụng là quy trình  ngược. Phải chăng đây là việc nể nang đối với một số người (thường là quan chức) sử dụng bằng giả?!!!