Họp kín về “sửa điểm” dễ nảy sinh nghi ngờ về bao che, bưng bít

TS Vũ Thu Hương

Rất bức xúc với cách xử lý vụ việc, trả lời Infonet, TS Vũ Thu Hương (nguyên giảng viên trường ĐH Sư phạm Hà Nội) đã chỉ ra những cốt tử của tình trạng nâng điểm, sửa điểm khiến dư luận không khỏi bất bình những ngày qua cũng như cách xử lý sự việc động trời này. 

- Để giải quyết sai phạm nâng điểm, sửa điểm trong kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh thiếu niên & Nhi đồng (VH - GDTTN & NĐ) của Quốc hội sẽ có cuộc họp để nghe Bộ GD & ĐT cùng Bộ Công an báo cáo về vụ việc.

Tuy nhiên khác với Ủy ban Tư pháp hôm 19/4 công khai phiên họp với Bộ Công an và các địa phương về tội phạm xâm hại tình dục trẻ em khi nhiều vụ việc xảy ra liên tiếp gần đây thì Ủy ban VH - GDTTN & NĐ của Quốc hội lại  họp kín với lý do để Bộ Giáo dục không ngại ngần nói hết… Bà đánh giá ra sao về cách làm việc này?

TS Vũ Thu Hương: Việc gian lận đã diễn ra và đem lại vô vàn các hệ lụy cho các thí sinh, các trường đại học, và rất nhiều người khác liên quan. Có thể nói, sự ảnh hưởng tồi tệ của vụ việc không còn giới hạn trong một nhóm người hay trong ngành giáo dục mà còn ảnh hưởng đến từng thôn xóm, từng người dân.

Vậy nhưng khi giải quyết hậu quả, tại sao lại họp kín? Tại sao vụ việc ầm ĩ (hết sức không kín đáo) này lại phải giải quyết kín đáo? Dư luận có quyền nghi ngờ liệu rằng có sự bao che, bưng bít gì ở đây hay không ?

- Là người có nhiều năm làm công tác giảng dạy, làm giám thị nhiều kỳ thi vào đại học, theo bà xảy ra bê bối sửa điểm như các tỉnh Sơn La, Hòa Bình... thì khâu nào là lỏng lẻo nhất, có kẽ hở lớn nhất để nhiều người lợi dụng một cách có hệ thống?

Tiêu cực không phụ thuộc vào kẽ hở ở riêng khâu nào, từ bảo mật đề thi, công tác coi thi, bảo mật bài thi và chấm thi. Khi người ta có động lực và điều kiện để thực hiện, thì sẽ không phụ thuộc vào kỹ thuật hay vị trí sơ hở. Bất kể một kỹ thuật nào cũng do con người sinh ra, kẽ hở do con người tạo ra được. Theo tôi, kẽ hở lớn nhất nằm ở khâu tổ chức kỳ thi, một kỳ thi quan trọng như THPT Quốc gia lại được tổ chức tại địa phương. Tôi không quan tâm là kỳ thi “2 trong 1” hay là tích hợp bao nhiêu trong 1, nhưng một kỳ thi quan trọng như vậy, khi đã tổ chức ở các địa phương thì chắc chắn sẽ xảy ra những tiêu cực.

Việc phát hiện gian lận có thể rất dễ nhưng cũng sẽ rất khó. Nhiều kỳ thi cũng sử dụng hình thức trắc nghiệm, tô đáp án bằng bút chì những đâu xảy ra gian lận nhiều như thế này? Bộ GD&ĐT tiếp thu những kỹ thuật và phương pháp tiên tiến nhưng lại không đảm bảo được sự minh bạch. Theo đó, một kỳ thi quan trọng lại đặt ở địa phương, là nguy hiểm nhất, những con người có quyền lực tại địa phương, có thể tác động trực tiếp và tác động không nhỏ đến những người chấm thi. Tại địa phương, có mối quan hệ người nhà, quan hệ “dây mơ dễ má” quá nhiều để người ta có thể nghĩ đến những hành động tiêu cực. 

Bà vừa nói,“người ta có thói quen đánh giá nhau thông qua kỳ thi này”, phải chăng chính căn bệnh… bằng cấp đã đẩy nhiều người, trong đó có không ít lãnh đạo vào vòng xoáy “mua điểm”?

Vì sao tôi khẳng định như vậy? Bởi vì, người Việt Nam vốn hay quan tâm hư danh ảo vọng rất nhiều, luôn quan tâm cái nhìn của mọi người đối với bản thân mình còn hơn thực chất.  Vì vậy, khi có bất cứ cơ hội nào để thay đổi sự đánh giá của người ngoài về mình thì họ sẽ sẵn sàng tận dụng. Kỳ thi THPT Quốc gia thể hiện một đẳng cấp về học vấn gia đình. Một học sinh thi đỗ một kỳ thi nào đó trong thời gian đi học đã được mọi người hoan nghênh chúc mừng nhưng trong kỳ thi đại học lại được mọi người ngưỡng mộ hơn rất nhiều.

Chính vì thế, kỳ thi này có thể nói là dễ xảy ra tiêu cực nhất trong các kỳ thi, vì người ta dễ thực hiện nhất và vì nó mang lại danh dự cho không chỉ thí sinh mà là cả gia đình. Nhiều người đã làm những việc gian lận chỉ vì ràng buộc dòng họ, vì những oai danh phù phiếm, không phải ý nghĩa của một tấm bằng đại học, mà là ý nghĩa đối với cả một gia tộc. Nhiều người trong số họ không làm vì quyền lợi chính mình. Họ coi như đó là sự cống hiến, vinh danh cả họ.

Vậy theo bà, sau sự cố này, tình trạng nâng điểm, sửa điểm có được hạn chế trong kỳ thi sắp tới hay không? Và để giải quyết triệt để tình trạng này, bà có ủng hộ quan điểm để các trường tự tuyển sinh đầu vào như trước?

Tôi nghĩ là có, nhưng nếu như năm trước sự việc bị bại lộ dựa trên phổ điểm chung – có sự chênh lệch quá lớn điểm thi giữa các địa phương, giữa các trường, trong khi đề thi khó, thí sinh ở Hà Nội không có điểm tuyệt đối nhưng rất nhiều thủ khoa, á khoa lại rơi vào các địa phương được coi như “vùng trũng” của giáo dục. Tuy nhiên, nếu năm nay vẫn không kiểm soát chặt chẽ, sẽ tiếp tục có sai phạm. Nếu họ chỉ làm ở mức tinh vi hơn, thay vì nâng đến mời mấy điểm, người ta ranh ma hơn chỉ nâng 5, 6 điểm thì rất khó phát hiện.

Do đó, để giải quyết dứt điểm tình trạng này cũng như tạo được nguồn nhân lực thực sự có chất lượng đòi hỏi đáp ứng nhu cầu của xã hội thì theo tôi nên giao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường đại học.

Đó cũng là cách để thực hiện cơ chế tự chủ trong các trường đại học thì hãy để họ được tự chủ trong việc tuyển chọn đầu vào và khẳng định chất lượng giáo dục đầu ra, tránh tình trạng nâng khống tới 24- 26 điểm để trở thành những y bác sĩ, những thầy cô giáo, những cán bộ công an, quân đội ….trong tương lai.

Xin cảm ơn TS!