“Giật mình” trước số liệu trong báo cáo về phòng chống tham nhũng

Theo báo cáo mới nhất về công tác phòng chống tham nhũng của Thanh tra Chính phủ, thời gian qua, toàn ngành thanh tra đã triển khai hơn 4.600 cuộc thanh tra hành chính và gần 200.000 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành.

Qua thanh tra phát hiện vi phạm gần 93.000 tỷ đồng, 14.266 ha đất; kiến nghị thu hồi gần 20.000 tỷ đồng và 6.508 ha đất (đã thu hồi 9.528 tỷ đồng, 739 ha đất); xuất toán, loại khỏi giá trị quyết toán do chưa thực hiện đúng quy định và đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý hơn 73.000 tỷ đồng, 7.006 ha đất;

Đã kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính nhiều tập thể, cá nhân; ban hành 94.512 quyết định xử phạt vi phạm hành chính tổ chức, cá nhân với số tiền xử phạt vi phạm hành chính 11.929 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 53 vụ, 77 đối tượng. Đã tiến hành đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra, thu hồi, xử lý khác 3.155 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 75%) và xử lý 1.196 ha đất.

Ảnh minh họa

Theo báo cáo, cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã tiếp 271.525 lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh (giảm 4,9% so với cùng kỳ năm 2015) với 155.245 vụ việc (tăng 14,8%); có 3.966 đoàn đông người (tăng 9,6%); đã giải quyết 15.810 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đạt 77,8%.

Thông qua công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đã kiến nghị thu hồi cho nhà nước và trả lại cho công dân 51 tỷ đồng, 86 ha đất; bảo vệ quyền lợi cho 1.112 người, kiến nghị xử lý hành chính 355 người (đã xử lý 192 người).

Cùng với đó, Kiểm toán Nhà nước đã ban hành 306 báo cáo kiểm toán, kiến nghị xử lý tài chính 20.432 tỷ đồng; trong đó: các khoản tăng thu: 9.018,4 tỷ đồng; các khoản giảm chi: 5.471,4 tỷ đồng; các khoản phải nộp hoàn trả và quản lý qua NSNN: 3.479,4 tỷ đồng; các khoản nợ đọng phát hiện tăng thêm: 2.260,7 tỷ đồng; các kiến nghị xử lý khác: 202,5 tỷ đồng…

Đối với việc phát hiện, xử lý hành vi tham nhũng, báo cáo cho biết, qua công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, ngành Thanh tra đã phát hiện 35 vụ, 71 đối tượng có hành vi tham nhũng và liên quan đến tham nhũng.

Từ tháng 1/10/2015 đến tháng 31/7/2016, cơ quan điều tra thụ lý điều tra 254 vụ án, 627 bị can phạm tội về tham nhũng; trong đó: khởi tố mới 141 vụ, 290 bị can; đã kết luận điều tra 121 vụ, 400 bị can; đình chỉ điều tra 5 vụ, 4 bị can; tạm đình chỉ 6 vụ, 15 bị can; hiện đang điều tra 122 vụ, 208 bị can.

Viện kiểm sát các cấp đã truy tố 264 vụ, 635 bị can về các tội danh tham nhũng; Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 325 vụ với 898 bị cáo; đã xét xử sơ thẩm 159 vụ, 427 bị cáo về các tội danh tham nhũng, trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 46,7% (tăng 5,1% so với cùng kỳ năm 2015); số bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm 12% (giảm 6,5% so với cùng kỳ năm 2015). Đặc biệt có 4 bị cáo bị tuyên phạt mức án tử hình, tù chung thân thể hiện sự quyết liệt, nghiêm minh trong xử lý tội phạm về tham nhũng.

Theo báo cáo, các vụ án, vụ việc tham nhũng năm 2016 gây thiệt hại trên 240 tỷ đồng 838m2 đất, đã thu hồi 92 tỷ 460 triệu đồng và kê biên 7 bất động sản, đạt 38,3%. Tổng cục Thi hành án dân sự đã thụ lý mới 65 vụ việc thuộc nhóm tội tham nhũng, tương ứng với số tiền 646 tỷ 616 triệu đồng, đã giải quyết xong 41 vụ việc, tương ứng với số tiền 45 tỷ 605 triệu đồng.

Theo đánh giá của Thanh tra Chính phủ, công tác PCTN đã thúc đẩy sự chuyển biến rõ nét trên hầu hết các lĩnh vực quản lý nhà nước, góp phần tích cực xây dựng xã hội công khai, minh bạch, dân chủ, củng cố và giữ vững niềm tin của nhân dân. Hệ thống bộ máy nhà nước, thể chế, chính sách được hoàn thiện hơn cùng với việc mở rộng công khai, minh bạch, thực hiện trách nhiệm giải trình, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm. Chính sách, pháp luật về PCTN được đưa vào hệ thống truyền thông, giáo dục, đào tạo góp phần nâng cao nhận thức trong xã hội và tạo lập nền tảng quan trọng để hình thành văn hóa PCTN.

Tuy nhiên, tham nhũng vẫn đang diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và chưa bị đẩy lùi. Công tác PCTN nói chung chưa đạt yêu cầu, mục tiêu đề ra và vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém.

Thể chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội trên nhiều lĩnh vực vẫn còn bất cập; công khai, minh bạch còn hạn chế, chưa xóa bỏ được cơ chế "xin, cho", là điều kiện dung dưỡng và làm nảy sinh tham nhũng, nhất là trên lĩnh vực quản lý đất đai, đầu tư xây dựng, quản lý ngân sách, vốn, tài sản nhà nước, tổ chức - cán bộ, tín dụng, ngân hàng...

Một số cơ quan, đơn vị và người đứng đầu chưa quyết liệt trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác PCTN. Việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật ở một số nơi chưa tốt, kỷ cương, kỷ luật không nghiêm. Bên cạnh đó là bệnh thành tích, né tránh trách nhiệm, bao che sai phạm trong nội bộ còn xảy ra ở nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Việc kê khai tài sản, thu nhập còn nặng về hình thức; hầu hết các bản kê khai chưa được kiểm tra, xác minh, kiểm chứng; chưa giúp cho các cơ quan chức năng kiểm soát được những biến động về tài sản của người có chức vụ, quyền hạn; công tác quản lý, theo dõi việc kê khai, công khai, xác minh về tài sản, thu nhập chưa có tính hệ thống.

Tình trạng lợi dụng truyền thống văn hóa về tặng quà, cảm ơn để biếu xén, đưa hối lộ vì động cơ vụ lợi còn khá phổ biến. Quy định và việc thực hiện quy định nộp lại quà tặng còn hình thức, thiếu khả thi, hiệu quả thấp, cần phải có quy định cụ thể chế tài xử lý và thể chế hóa bằng pháp luật.

Số người đứng đầu bị xử lý trách nhiệm khi để xảy ra tham nhũng còn ít so với số vụ việc tham nhũng được phát hiện. Nguyên nhân là còn có sự bao che, thiếu kiên quyết, nể nang, né tránh trong xử lý. Mặt khác, biện pháp phòng ngừa này trong nhiều trường hợp lại đặt người đứng đầu vào tình huống xung đột lợi ích. Nếu tích cực kiểm tra, phát hiện tham nhũng trong nội bộ, thì có thể phải đối mặt với việc bị xử lý trách nhiệm hoặc ảnh hưởng đến uy tín, thành tích của bản thân và đơn vị.

Đặc biệt, việc xử lý tham nhũng trong nhiều trường hợp còn chưa nghiêm, chưa kịp thời; các biện pháp hỗ trợ hoạt động tư pháp còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là công tác giám định tư pháp trên các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, đầu tư xây dựng cơ bản, khoa học công nghệ….

“Nguyên nhân khách quan dẫn đến tình trạng trên là do tham nhũng có nội hàm rộng, đa dạng và phức tạp, liên quan đến nhiều chính sách, pháp luật và hầu hết các lĩnh vực hoạt động của bộ máy nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức. Các giải pháp phòng ngừa tham nhũng thời gian qua mới tập trung thực hiện ở khu vực công và đối với người có chức vụ, quyền hạn. Trong khi đó, các mối quan hệ kinh tế - xã hội làm nảy sinh tham nhũng lại rất phức tạp, không chỉ bó hẹp trong khu vực này”, báo cáo chỉ rõ.