Cần có tổ chức bảo vệ quyền tác giả tác phẩm phi hư cấu

Tác phẩm phi hư cấu là các tác phẩm mô tả hoặc trình bày sự việc sự vật có thật, không phải do tác giả tưởng tượng ra hoặc sáng tạo ra. Một số tác phẩm phi hư cấu thường gặp như: Sách giáo khoa; Giáo trình; Tài liệu khoa học; Đề tài nghiên cứu; Công trình nghiên cứu; Từ điển; Bách khoa thư; Đồ án; Bài báo; Nhật ký; Hồi ký; Tiểu sử…

Theo chuyên gia về sở hữu trí tuệ Đỗ Khắc Chiến: Việc thành lập Hiệp hội tác giả tác phẩm phi hư cấu sẽ góp phần bảo vệ cho quyền lợi của tác giả bao gồm cả quyền lợi về tinh thần và quyền lợi về kinh tế. Hiệp hội sẽ như là cơ quan “một cửa” thay tác giả đấu tranh, đàm phán, ấn định giá tác phẩm cho phù hợp, tương xứng với khả năng phổ biến của tác phẩm. Tác giả hoàn toàn có thể tự thực hiện được điều này mà không cần thông qua Hiệp hội, tuy nhiên sẽ rất vất vả, khó khăn và nhiều khi tốn kém hơn cả quyền lợi được hưởng. Ví dụ như khi phải đàm phán với các NXB, với tư cách cá nhân các tác giả thường bị thua thiệt. Nếu Hiệp hội đứng ra làm việc với NXB thì điều này sẽ không xảy ra. Một ví dụ khác là nếu tác phẩm bị sử dụng trái phép, tác giả sẽ gặp nhiều khó khăn khi phát hiện cũng như đấu tranh do không có đủ kiến thức trong nhiều lĩnh vực. Khi có Hiệp hội, những vi phạm sẽ nhanh chóng được phát hiện, và có những bộ phận hỗ trợ pháp lý giúp tác giả để tác giả chỉ còn chuyên tâm vào sáng tác.

Cũng theo ông Đỗ Khắc Chiến, việc thành lập Hiệp hội tác giả tác phẩm phi hư cấu còn giúp cho rất nhiều tác giả thay đổi nhận thức về quyền lợi của mình. Hiện nay có nhiều tác giả chưa có nhận thức đúng và nhiều khi là bỏ rơi tác phẩm, buông xuôi khi biết có sự vi phạm xảy ra. Điều này là do tâm lý ỷ lại vào nhà nước, trông chờ tất cả vào cơ quan chức năng. Tâm lý ỷ lại này cần phải thay đổi, đặc biệt là khi chúng ta đang hội nhập quốc tế, tham gia vào hầu như tất cả các công ước về bản quyền của thế giới.

Đóng góp ý kiến vào việc bảo vệ quyền lợi của các tác giả, rất nhiều đại biểu, đại diện cho nhiều ngành, nhiều lĩnh vực đều nhất trí cần có một tổ chức đại diện để bảo đảm quyền tác giả, đặc biệt là tác giả tác phẩm phi hư cấu để tác giả tập trung thời gian, tâm sức vào sáng tạo, hoàn thiện tác phẩm. PGS. TS Nguyễn Lân Cường đánh giá: Đây là một việc đáng lẽ đã phải làm từ lâu chứ không phải bây giờ mới làm. Thực hiện được việc bảo vệ quyền lợi tác giả là một vấn đề rất khó và đòi hỏi những người phải có tâm huyết, kiên trì.

Vũ Chương